Bu gizemli sorunun gerçek nedenini belirtmeden önce şu konuya açıklık getirmek gerekiyor; rüyalar REM uykusunda görülür. REM uykusu İngilizce "rapid eye movement" teriminin baş harflerinden oluşur ve Türkçeye "hızlı göz hareketi" olarak çevrilebilir.
Uykunun her evresinde rüya görmek mümkün olsa da sadece REM uykusu esnasında görülenleri hatırlamak mümkündür. Bu evrenin ilginç özelliklerinden biri de beyin tarafından yayılan elektriksel sinyallerin uyanıkken yayılan sinyallerle aynı özellikte olmasıdır. Yani REM esnasında beynimiz uyanıkmış gibi davranıyor, bu yüzden de bu duruma "paradoksal uyku" adı veriliyor.
Peki sadede gelecek olursak, rüyamızda ölmek üzereyken neden her seferinde uyanırız?
Bu soruya "Ölümü deneyimlememiş olmak, ölümden sonrasını bilmiyor olmak" gibi nedenler sunanlar olsa da bu bir şehir efsanesinden ibarettir. Asıl nedeni oldukça basit, nasıl ki rüyamızda arkamızdan bir köpek koştururken kısa sürede uyanıyorsak ölüm anına yaklaşırken uyanmamız da bu durumla benzerdir.
İki durum da oldukça stresli olduğu için beynimiz yüksek miktarda adrenalin salgılamaya başlar ve bu da bizi hızlı bir şekilde uyandırır. Bu tip rüyalar bu yüzden daha akılda kalıcı olur. Oysa çoğu insan, rüyalarının %95'ini hatırlayamaz.
REM uykusu esnasında vücudumuz neredeyse felç halindedir ve kaslarımız işlevsizdir.
Halk arasında karabasan denen olay da bu esnada yaşanır. Bazen sadece gözlerimiz açılır ve kaslarımız işlevsiz kalmaya devam eder. Bu da karabasan efsanesini doğmasına neden olmuştur. Rüyalarımızda ölüm anında salgılanan adrenalin sayesinde kaslarımız da aktif hale gelir. Çünkü aynı anda hem uyuyup hem adrenalin yaşayamayız. Yani ağır basan taraf nedeniyle uyanırız.
Şunu da hatırlatmakta fayda var, psikolojide "seçim yanlılığı" denen durum nedeniyle bizi uyandıran rüyaları bizi uyandırmayan rüyalara kıyasla daha fazla hatırlarız. Bu yüzden bu tip rüyaları daha fazla gördüğümüz yanılgısına kapılırız.
Kaynaklar: Brainly, Quora, Psychology Stack Exchange