20 yıl sonra Afganistan’ı yeniden ele geçiren Taliban, ülkeyi özellikle kadınlar ve çocuklar için yaşanılmaz bir yere çevirmeye başladı. Doğdukları, büyüdükleri evden koparılan insanlar, biraz şanslılarsa ülkeden kurtulmayı başardı, imkanları olmayan da Taliban’ın acımasız ellerine bırakıldı.
Olan biteni sadece haberlerden, sosyal medyadan takip etmek bazen gerçekte neler yaşandığını anlamamıza yetmeyebiliyor. Bu durumda devreye, bu tarz konuları en gerçekçi haliyle ele alan Persepolis gibi filmler giriyor. Evlerini terk etmek zorunda kalanların, terk edemeyip Taliban’ın kurallarına uyarak kaderleri tamamen değiştirilen insanların neler yaşadıklarını anlayabilmek adına, sizler için bir film listesi oluşturduk.
Afganistan'da neler olup bittiğini daha iyi anlatacak 10 film
- Persepolis
- Kite Runner (Uçurtma Avcısı)
- Pervane (The Breadwinner)
- Osama
- Benim Adım Malala
- At Five in the Afternoon
- Ayın Ardındaki Güneş: Kandahar
- Kabul Express
- Heiran
- Gergedan Mevsimi
- Escape from Taliban
Şah'ın devrilmesinin ardından İran'da yaşanan dönüşümü anlatan: Persepolis
- Yıl: 2007
- Seslendirme: Chiara Mastroianni, Catherine Deneuve, Gena Rowlands
- Tür: Animasyon, dram, biyografi
- IMDb: 8,0
Animasyon türünde bir film olan Persepolis, şu anda Afganistan’da neler olup bittiğine en güzel örnekleri verebilecek yapımlardan ilk. 2007 yapımı bu film, Şah’ın devrilmesinin ardından İran’da yaşanan dönüşümü anlatıyor.
Film, İran Devrimi’nden önce ailesiyle birlikte son derece modern bir hayat yaşayan Marjane Statrapi’nin etrafında şekilleniyor. Bir iki gün önce arkadaşlarıyla sokaklarda özgürce dolaşabilen Marjane, 1979 yılında Muhammed Rıza Pehlevi liderliğinde yapılan İran İslam Devrimi’nden sonra bir anda kendini şeriatın içinde buluyor.
Afganistan ve içindekileri kişiselleştiren: Kite Runner (Uçurtma Avcısı)
- Yıl: 2007
- Oyuncular: Khalid Abdalla, Ahmad Khan Mahmoodzada, Atossa Leoni
- Tür: Dram
- IMDb: 7,6
Khaled Hosseini’nin ilk kitabı Uçurtma Avcısı, edebiyat tarihinde karşılaşabileceğiniz en acı hikayelerden birini anlatıyor. Dünyanın dört bir yanında büyük ses getiren ve daha sonra beyaz perdeye aynı adla taşına bu eser, Kabil'de monarşinin olduğu dönemde Hazara olduğu için dışlandığı Hasan'ın çaresiz hayatını ve ona yardımcı olamayan arkadaşı Emir'in hikayesini anlatıyor.
Hasan, etnik kökeni ve bunu belli eden burun yapısı ve yarık dudağı yüzünden Afganistan'da dışlanan, ailesi hor görülen bir çocuktu. Babasının kahyalık yaptığı evin oğlu Emir'le yakın arkadaş olan, ancak etnik kökeni yüzünden bunu Emir'in babasından saklamak zorunda kalan küçük çocuk, mahallenin en acımasız çocuğu olan ve büyüdüğünde Taliban örgütüne katılan Assef tarafından hayatının darbesini yer ve ömrü boyunca ne bu darbeyi, ne de Emir'in o anda ona yardım edemeyişini unutamaz.
Kadınların zulme uğradığı ülkede erkek gibi davranmaya çalışan Parvana'nın hikayesi: Pervane (The Breadwinner)
- Yıl: 2003
- Seslendirme: Saara Chaudry, Soma Chhaya, Noorin Gulamgaus
- Tür: Animasyon, dram
- IMDb: 7,7
2017 yılında animasyon türünde beyaz perdeye taşınan Pervane, En İyi Animasyon Filmi türünde Oscar adaylığına layık olmuştu. Tıpkı Persepolis gibi animasyon olmasına rağmen gerçeği en hakiki şekilde yansıtan bu film, Afganistan'ta haksız bir şekilde tutuklanan babasının bıraktığı boşluğu doldurmak için uğraşan 11 yaşında küçük bir kız olan Parvana'nın hikayesini anlatıyor.
Afganistan, o dönemde yine Taliban'ın kontrolü altındaydı ve o zamanlar kadınların yanlarında erkek olmadan çalışıp eve ekmek getirmesi pek mümkün değildi. Babası Taliban tarafından tutuklandıktan sonra ailesine bakmak için çalışmak zorunda kalan Parvana, cinsiyetini gizlemek için saçlarını kısacık keser ve hayatına erkek rolü yaparak devam etmek zoruna kalır.
Taliban'ın gerçeklerini gösteren: Osama
- Yıl: 2003
- Oyuncular: Marina Golbahari, Zubaida Sahar, Khwaja Nader
- Tür: Dram, savaş
- IMDb: 7,4
Yönetmenliği Siddiq Barmak'ın yaptığı 2003 yapımı Osama filmi, tıpkı Parvana gibi para kazanmak için erkek rolü yapmak zorunda kalan bir kadının hikayesini anlatıyor. Taliban'ın kuralları yine aynı, şartlar kadınlar için son derece zorlayıcı ancak ortada, ailesine bakmak zorunda kalan, çaresiz kadın Osama vardır.
Yabancı Dilde En İyi Film dalında Altın Küre ödülüne layık görülen Osama, Taliban'ın filmleri yasaklamasından sonra tüm sahneleri Afganistan'da çekilen ilk film olma özelliğini taşıyor. Afganistan, Hollanda, Japonya, İrlanda ve İran ile birlikte uluslararası bir iş birliği ile çekilen bu film, tarihin nasıl acı verici bir şekilde tekerrür ettiğini görmeniz için harika bir örnek.
Taliban'a karşı tek başına mücadele eden Malala'nın hikayesi: Benim Adım Malala
- Yıl: 2015
- Oyuncular: Malala Yousafzai, Ziauddin Yousafzai, Toor Pekai Yousafzai
- Tür: Belgesel, biyografi
- IMDb: 7,0
İzleyebileceğiniz en iyi belgesellerden biri olan Benim Adım Malala, Taliban'ın kız çocukların eğitimini engellemesinden sonra örgüte karşı tek başına dünya çapında bir mücadele vermeye başlayan Malala Yusufzay'ın hayatını anlatıyor.
Henüz çok küçük yaşlardayken Taliban'ın hüküm sürdüğü kuzey Pakistan'da yaşayan Malala, uzun seneler boyunca kız çocuklarının eğitimi için verdiği mücadele ile dünya gündemine oturmuş, Taliban tarafından iki kere saldırıya uğramıştı. Başından ve boynundan yaralanmasına rağmen hayata tutunan, sıfırdan konuşmayı ve yazmayı öğrenen Malala, hayatı boyunca bu davadan nasıl vazgeçmediğini Benim Adım Malala adlı belgeselde anlatıyor.
Taliban'ı destekleyen bir baba ve Afganistan'ın başkanı olmak isteyen genç bir kadının hikayesi: At Five in the Afternoon
- Yıl: 2003
- Oyuncular: Agheleh Rezaie, Rezi Moheb
- Tür: Dram
- IMDb: 6,9
Orijinal adı Panj e ars olan bu film, Taliban'ın düşüşünden hemen sonra babasıyla birlikte yaşayan bir genç kız olan Noqreh'in hayatını anlatıyor. Noqreh'in babası, Taliban rejimini desteklediği için yaşananlardan memnun değildir ve aile yapısının bozulmaması için kızını Kuran kursuna göndermeye karar verir. Ancak Noqreh, Kuran kursuna gitmek yerine Afganistan Başkanı olma hayaliyle çıktığı yolda eğitim almaya karar verir.
Ülkede yaşananlar Noqreh'in peşini bırakmaz ve genç kadın, ailesiyle birlikte sığınacak bir yer aramaya başlar. Bu sırada Noqreh Afganistan'ın başkanı olmak için sesini duyurmasına yardımcı olabilecek birini bulur ancak Noqreh'in babası, orada torununu kaybedeceğinden habersiz bir şekilde ahlaksız olduğunu düşündüğü şehirden uzaklaşmak ister ve ailesi ile birlikte çölün ortasına doğru bir yolculuğa çıkar.
Kız kardeş için çıkılan yolculuk ve fazlasıyla acı: Ayın Ardındaki Güneş: Kandahar
- Yıl: 2001
- Oyuncular: Nelofer Pazira, Hassan Tantai, Ike Ogut
- Tür: Biyografi, dram, savaş
- IMDb: 6,8
2001 yılında vizyona çıktığında herkesi derinden etkileyen Ayın Ardındaki Güneş: Kandahar, biri Kanada'da diğeri Afganistan'da yaşayan iki Afgan kız kardeşin yaşadıklarını anlatıyor. Afganistan'dan Kanada'ya kaçmayı başaran Nefes, bir gün kız kardeşinden intihar edeceğine dair bir mektup alır ve kardeşini kurtarmak için Afganistan'a geri dönmeye karar verir.
Nefes, Afganistan'a giden yol boyunca onlarca hikayeyi, anıları kayıt altına alır ve bunları, Taliban'ın zorunlu hale getirdiği burkalardan giymek zorunda kalıp sesini duyuramayan kız kardeşine umut olması için ulaştırmaya çalışır.
Taliban'ın yol açtığı Afganistan şartları: Kabul Express
- Yıl: 2006
- Oyuncular: John Abraham, Arshad Warsi, Salman Shahid
- Tür: Dram, macera
- IMDb: 6,8
Yönetmenliğini Kabir Khan'ın üstlendiği 2006 yapımı Kabul Express, Afganistan'dan Pakistan'a geçmeye çalışan bir adamın, Hindistan'dan Afganistan'a haber yapmaya gelen iki muhabirin ve Afganistan'da senelerdir fotoğrafçılıkla uğraşan bir kadının yaşadıklarını anlatıyor.
Film, basit bir anlatımla bu 4 kişinin yolculuğunu anlatıyor ancak yol boyunca Afganistan şartları, Taliban yüzünden gelen ölümler ve insanların yaşadığı dram, izleyicide resmen bir tokat etkisi yaratıyor.
Aile ve sevilen insan arasındaki seçim: Heiran
- Yıl: 2009
- Oyuncular: Baran Kosari, Mehrdad Sedighian, Farhad Aslani
- Tür: Dram, romantik
- IMDb: 6,7
Heiran, Afgan olduğu için dışlanan bir gencin ve imkansız denebilecek bir aşkın hikayesini anlatıyor. Shalizeh Arefpoor'un yönetmiş olduğu bu filmde, Taliban'ın kontrolü altındaki Afganistan'dan İran'a yaklaşık 3 milyon mülteci gönderilir. İran'da yaşayan insanlar, Afgan'ların ülkede büyük sorunlara yol açtığını düşünerek onları dışlamaya başlar.
Bu sırada Heiran adındaki genç bir kız, Afgan bir mülteci olarak çalışan bir gence aşık olur ancak ailesi bu evliliğe karşı gelir. Heiran da sevdiği adam ve ailesi arasında bir seçim yapmak zorunda kalır.
İran'dan İstanbul'a uzanan yolculuk: Gergedan Mevsimi
- Yıl: 2003
- Oyuncular: Monica Belluci, Yılmaz Erdoğan, Behrouz Vossoughi
- Tür: Dram, tarih, gerilim
- IMDb: 6,4
Başrollerinde Monica Belluci, Yılmaz Erdoğan ve Beren Saat gibi önemli isimlerin bulunduğu bu film Afganistan'da geçmiyor ancak İran'da yapılan devrimin, insanları birbirinden nasıl ayırdığını dramatik bir şekilde gözler önüne seriyor.
Bahman Gobadi'nin İran'ı terk ettikten sonra çektiği ilk film olma özelliğini taşıyan bu film, İran İslam Devrimi'nde haksız yere 27 yıllık hapis cezasına tabii tutulan Kürt şair Sadegh Kamangar'ın hayatını anlatıyor. Sadegh'in eşi ve çocukları, Sadegh'in yalan ölüm haberini aldıktan sonra İstanbul'a taşınma kararı almıştır ve 27 yıl sonra bu gerçeği öğrenen şair, ailesine tekrar kavuşabilmek için İran'dan yola çıkıp İstanbul'da onları aramaya başlar.
Taliban tarafından öldürülen kadının kaleminden: Escape from Taliban
- Yıl: 2003
- Oyuncular: Manisha Koirala, Nawab Shah, Vineeta Malik
- Tür: Gerilim, dram, macera
- IMDb: 4,4
Listenin son sırasında yer alan Escape from Taliban'ın, son derece acı verici bir hikayesi var. Film, Sushmita Banerjee adlı kadın yazarın A Kabuliwala's Bengali Wife adlı kitabından uyarlanarak beyaz perdeye taşınmış ve Afganistan'da yaşayan, Taliban tarafından idam cezasına mahkum edilen bir kadının Afganistan'dan kaçış hikayesini anlatıyor.
Taliban'ın kurallarına uymadığı için idam cezasına çarptırılan kadının yaşadıklarını en gerçekçi şekilde ele alan Sushmita Banerjee, bu kitabı yazdığı ve bazı gerçekleri dünyaya duyurmaya çalıştığı için Taliban militanları tarafından silahla vurularak öldürülmüş. Uzun yıllar sonra Afganistan'ı yeniden ele geçiren Taliban'ın ne kadar acımasız olabileceği konusunda fikir sahibi olmak isterseniz, Ujjal Chattopadhyaya tarafından yönetilen bu filme bir göz atabilirsiniz.