Hepimiz kendimizi severiz. Çünkü sevmek zorundayız. Herkes gider, biz kalırız. Normal sınırlar içinde bir kendini sevme hali normaldir ancak bu durum kendine aşık olma haline dönüşünce ortaya narsisizm çıkar. Günümüzde psikoloji bu durumu bir kişilik bozukluğu olarak tanımlar ve bu bozukluğa sahip olan yani kendine aşık olan kişiler de narsist olarak isimlendirilirler.
Günlük sohbetler sırasında bir kişi için narsist sıfatını kullanmak komik ya da bazı durumları açıklayıcı olsa da narsisizmin temeline indiğimiz zaman bu kişilerin aslında ne iş ne de özel hayatlarında başarılı olduklarını görürüz. Neredeyse bir bebek gibi dış dünyadan bağımsız bir kendini beğenme hali, özgüven dolu bir dış kabukla korunuyor olsa da bu kişilerin eleştiriye kapalı ve kırılgan bir benlikleri vardır.
Narsisizm nedir?
Özseverlik olarak da isimlendirilen narsisizm, bir kişinin kendine karşı duyduğu hayranlığı ifade eder. Bu hayranlık bedensel ya da zihinsel olabilir. Kişinin kendine duyduğu bu hayranlık ve bağlılık durumu o kadar yoğun yaşanır ki kendine aşık olma şeklinde de tanımlanabilir.
Bir kişilik bozukluğu olarak görülmeyen birincil narsisizm, bebeğin yalnızca kendinin farkında olduğu erken bebeklik döneminde başlar. Bebek çevreyi fark ettikçe ikincil narsisizm ortaya çıkar. Yani bireyin hayatta kalması için belirli düzeyde bir narsisizm gereklidir. Bunun bir kişilik bozukluğuna dönüşmesi ise ilerleyen dönemde oluşan bir durumdur.
Narsist ne demek?
Tam ifadesiyle narsist kişilik bozukluğu; kişinin kendi önemini abarttığı, hayranlık duyulma ihtiyacı hissettiği ve bu nedenle ilişki yaşamakta ve empati kurmakta zorluk çektiği bir durumdur. Narsist kişiler, güçlü bir özgüven maskesi altına gizlenirler. Ancak bu maskeyi kaldırdığımız zaman altında en ufak eleştiriye karşı bile savunmasız olan kırılgan bir benlik ile karşılaşırız.
Narsist kişilik bozukluğuna sahip kişilerle tarihin pek çok döneminde karşılaşırız. Ben olmasam ülke yok olur diyen diktatörler, kendini tanrı zanneden Roma imparatorları ve Mısır firavunları şüphesiz narsist kişilik bozukluğuna ve daha nice psikolojik soruna sahip bireylerdir.
Narsist kişilik bozukluğu belirtileri nelerdir, nasıl anlaşılır?
- Kendine abartılı bir önem verme
- Kendine aşırı bir hayranlık duyma
- Ortada bir başarı olmasa bile kendini üstün görme
- Vasat başarı ve yetenekleri abartma
- Devamlı mükemmeli bulma hakkında hayaller kurma
- Yalnızca kendi kadar üstün insanlar ilişki kurabileceğine inanma
- Diğer insanları küçümseme ve aşağılama
- Herkesten sorgusuz uyum bekleme
- Empati yoksunluğu
- Herkesin kendini kıskandığını sanma
- Nedensizce her şeyin en iyisine sahip olması gerektiğine inanma
- Özel muamele görmeyince öfkeli olma
- Problemlerini bile başkalarınınkinden üstün görme
- Duyguları ve davranışları kontrol etmekte zorlanma
- Stresle ve değişimlerle başa çıkamama
- Mükemmelikten uzak kaldığı zaman depresif olma
- Asla açıklayamadığı gizli duygulara sahip olma
Narsist kişilik bozukluğu neden ortaya çıkar?
Pek çok psikolojik rahatsızlık gibi narsist kişilik bozukluğunun da neden ortaya çıktığı tam olarak bilinmemektedir. Bozuk ebeveyn - çocuk ilişkisi kaynaklı çevresel etmenler, kalıtsal özellikler, beyin ile davranış arasında yaşanan nörobiyolojik sorunlar narsist kişilik bozukluğuna neden olabilmektedir.
Narsist kişiler hangi sorunlarla karşılaşırlar?
Narsist kişilik bozukluğu kadınlardan çok erkeklerde görülen zihinsel bir durumdur. Genel olarak ergenlikte ya da genç yetişkinlik döneminde başlar. Aşırı korumacı ya da ihmalkar ebeveyn nedeniyle ortaya çıkabilir. Çocuklarda ya da gençlerde görülen narsistlik, çoğu zaman geçici olabilir.
Narsist kişilik bozukluğuna sahip olan bireyler aşk ve arkadaşlık ilişkilerinde sorun yaşarlar, iş ve okul hayatında uyum sorunları yaşarlar, depresyon ve anksiyeteye açık olurlar, fiziksel sağlık sorunları yaşamaları olasıdır, uyuşturucu ve alkol bağımlılığına yatkın olurlar, intihar düşüncesine kapılmaya yatkın olurlar.
Narsist olmayı nasıl bırakırsınız?
Narsist kişilik bozukluğunun nedenleri kesin olarak bilinmediği gibi tedavisi için de izlenecek kesin ve tek bir yol yoktur. Çocukluk ve gençlik döneminde tespit edilen narsist kişilik bozukluğunun tedavisi çok daha kolay gerçekleştireceği için böyle bir şüpheye sahip ebeveynler çocuklarını mutlaka bir uzmana götürmelidirler.
Yetişkin bir narsist için de iş işten geçmiş değil. Alınacak psikolojik destek sonucu en azından belirtilerde azalma görülebilir. Ancak narsist kişilik bozukluğunun en önemli nedeni bozuk ebeveyn - çocuk ilişkisi olduğu için bu durumda ebeveynlere büyük iş düşüyor. Bir çocuk sahibi olmadan önce uzmanlar tarafından verilen ebeveynlik derslerine katılarak çocuğunuzun ileride bir narsist olmasının önüne geçebilirsiniz.
Bonus: Narkissos’un hikayesi
Narsisizm, etimolojik olarak Yunan mitoloji karakterlerinden biri olan Narkissos’tan gelir. Tarihin ilk narsisti olarak bilinen Narkissos, nergisgiller çiçek familyasına da ismini vermiş olan yakışıklı bir avcıdır.
Hobi olarak kendine aşık olan erkekleri karşılıksız bırakan peri kızı Ekho, bir gün ormanda gezerken bizim yakışıklı avcı Narkissos’u görür ve aşık olur. Ancak Narkissos, Ekho’nun aşkına karşılık vermez ve peri kızı darmadağın olur. Düştüğü kara sevda yüzünden günden güne eriyerek ölen Ekho’nun acısının yansıması bugün eko olarak adlandırdığımız yankılar halinde ormana yayılır.
Olimpos Dağı’nda yaşayan Yunan tanrıları elbette bu duruma çok sinirlenirler ve Narkissos’a bir ceza verirler. Narkissos, ormanda avlandığı bir sırada su içmek nehre eğildiği zaman kendi yansımasını görür. Görüş, o görüş. Kendi büyüleyici yansımasına aşık olan Narkissos, yemeden içmeden günlerce kendini izler ve sonunda oracıkta ölür. Öldüğü zaman ise bedeni bir nergis çiçeği olarak nehre karışır.
Bir kişilik bozukluğu olan narsist ne demek, narsisizm nedir, bir narsisti nasıl tanırsınız gibi merak edilen soruları yanıtladık ve konu hakkında ilginç detayları paylaştık. Kendinizi sevin ama her şeyde olduğu gibi bunun da dozunu kaçırmayın.