Gece gökyüzüne baktığınız zaman sayısız yıldız görürsünüz. Bunlar arasında bazıları vardır ki her daim daha parlak görünürler. İşte tüm dünyadan görülebilen ve kolayca bulunabilen bu son derece parlak yıldızlar, Orion Takımyıldızını oluşturmaktadır. Orion Takımyıldızı, diğer yıldızlara göre çok daha parlak görünür büyüklükteki yıldızlara sahip olması ile her zaman dikkat çeken bir gök cismi olmuştur.
Pek çok gök cismi gibi Orion Takımyıldızı da adını Yunan mitolojisinden almaktadır. Avcı Orion’un adı alan takımyıldızı bu nedenle dilimizde Avcı takımyıldızı olarak da anılmaktadır. Takımyıldızının şeklini oluşturan bazı temel ve isimlendirilmiş yıldızlar vardır. Bunlar, Orion Takımyıldızının avcı ismine layık görülmesini sağlamışlardır. Gelin Orion Takımyıldızı hakkındaki ilginç bilgilere yakından bakalım.
Orion Takımyıldızı nedir, nerededir?
Orion takım yıldızı; gök ekvatoru olarak adlandırılan bölgede bulunan, dünyanın her yerinden zaman zaman görülebilen, bu nedenle kolayca bulunabilen son derece parlak yıldızların oluşturduğu bir takımyıldızdır. Bu kadar net görülüyor olması nedeniyle tarih boyunca insanların ilgisini çekmiştir.
594 derece karelik bir alanda bulunan Orion Takımyıldızı, boyutlarına göre 26. takımyıldızdır ve gök ekvatorundaki 15 takımyıldızdan biridir. Kuzey yarım kürenin ilk çeyreğinin +85° ile -75° arasındaki enlemlerinde bulunur. Türkiye’den Orion Takımyıldızını görmek istiyorsanız güneydoğu ile güneybatı arasındaki ufka bakmalısınız.
Orion Takımyıldızı içindeki önemli yıldızlar:
- Rigel
- Betelgeuse
- Bellatrix
- Orion’s Belt
- Saiph
- Hatysa
- Meissa
Rigel
Avcının sol ayağı olarak görülen Rigel yıldızı, 0.18’lik görünür büyüklüğüyle gökyüzündeki en parlak altıncı yıldızdır. İlk kez 1831 yılında ölçülen Rigel’in etrafı gaz kabuğuyla çevrilidir. Yaklaşık 10 milyon yaşında mavi bir süper dev olan bu yıldız, 772.51 ışık yılı uzaklıktadır.
Betelgeuse
Orion Takımyıldızındaki en parlak ikinci, gökyüzündeki en parlak sekizinci yıldız olan Betelgeuse, avcının sağ omzu olarak görülür. 100 bin Güneş’ten daha parlak olan Betelgeuse, 643 ışık yılı uzaklıktadır. İlk kez 1836 yılında Sir John Herschel tarafından kaleme alınan Outlines of Astronomy adlı eserde kaydedilen bu yıldız, yaklaşık 10 milyon yaşındadır.
Bellatrix
Avcının sol omzu olarak görülen Bellatrix, Orion Takımyıldızındaki en parlak üçüncü, gökyüzündeki en parlak 27. yıldızdır. Sıcak, parlak mavi-beyaz dev bir yıldız olarak tanımlanan Bellatrix, Güneş’ten 6.400 kat daha fazla ışık yaymaktadır.
Orion’s Belt
Orion’s Belt; Mintaka, Alnilam ve Alnitak olarak isimlendirilen üç çapraz yıldızdan oluşur ve avcının kemerine benzetildiği için adını da buradan alır. Orion’s Belt’te bulunan yıldızlar, doğudan batıya doğru uzanan parlak mavimsi yıldızlar olarak tanımlanırlar ve yaklaşık 1.500 ışık yılı uzaklıkta yer alırlar
Saiph
Avcının sağ ayağı olarak görülen Saiph, Orion Takımyıldızının merkez dörtgeninin güneydoğusunda yer alır. 2,06’lık görünür büyüklüğüyle, takımyıldızındaki en parlak altıncı yıldızdır. 720 ışık yılı uzaklıkta olan Saiph, mavi bir süper devdir.
Hatysa
Hatysa, avcının kılıcındaki en parlak yıldızdır ve bu nedenle kılıcın ucu olarak görülür. 29 günlük bir yörüngeye sahip devasa bir dörtlü yıldız sistemidir. 2.77’lik görünür büyüklüğe sahip olan Hatysa, 1.300 ışık yılı uzaklıktadır.
Meissa
1.100 ışıkyılı uzaklıkta mavi bir dev olan Meissa, 3.39'luk görünür büyüklüğe sahiptir. Yanında bir de yoldaşı bulunan bir çift yıldız olan Meissa’nın çifti sıcak mavi-beyaz bir cücedir ve 5,61’lik görünür parlaklığa sahiptir.
Orion Takımyıldızı ve mitoloji:
Orion Takımyıldızının adını aldığı avcı Orion’a gelecek olursak, o Yunan mitolojisindeki erkeklerin en yakışıklısıydı. Deniz tanrısı Poseidon ile Girit Kralı Minos'un kızı olan Euryale'nin oğluydu. Homeros’un Odysseia adlı eserinde son derece uzun boylu olduğu ve kırılmaz bronz bir sopası olduğundan bahsedilir.
Takımyıldızına adının verilme sebebi ise bir efsanede gizli. Efsaneye göre avcı Orion, Atlas ve Pleion’nin yedi kızına aşık olur ve onları kovalamaya başlar. Zeus bu durumu görünce onları gökyüzüne kaldırır ve bugün bildiğimiz Orion Takımyıldızı oluşur. Dikkatli bakarsanız hala avcının birilerini kovaladığını görebileceğinizi söylerler.
Orion Takımyıldızı'na avcı Orion’un adının verilmesinin orijinal hikayesi böyle olsa da kendisini Gılgamış Destanı’nda bile görmek mümkün. Boğa, İkizler, Eranus Nehri, Tavşan gibi isimler verilen takımyıldızlarının Orion Takımyıldızına komşu olmasının da nedeni budur.
Gökteki en parlak yıldızları barındıran Orion Takımyıldızı hakkında bilmeniz gereken bazı önemli bilgilerden bahsettik ve mitolojide geçen hikayesini anlattık. Şüphesiz mitolojiler kültürümüzü şekillendirdikleri gibi gökyüzünde gördüğümüz cisimleri de şekillendirecek hikayelere sahipler.