Kripto para ve NFT tabanlı yatırımcılık dünyası, finansal ve teknolojik okuryazarlığı olmayanlar için çok riskli bir ortam oluşturuyor. Daha önce hem Türkiye’de hem de dünyada “yeniliğe duyulan heyecanı” kullanmak isteyen pek çok vurgun yaşandı. Bu vurgunların bir kısmı -tıpkı reel para birimlerinde de olduğu gibi- henüz tam olarak oturmayan ya da bir açığı bulunan- yasal mevzuatı kullanarak gerçekleştiriliyor.
Merkezinin Türkiye’de olduğunu tespit ettiğimiz bir şirkete bağlı olan Solagon NFT isimli proje; Ekim'in ilk haftasında 7,777 adet “bebek ejderha” görünümlü, her biri diğerlerinden farklı olan ve “Solkamons” adını verdiği dijital avatarları, çeşitli NFT marketlerinde adedi 2 SOL karşılığında sattı. Aynı isimli blok zincir ağının kripto para birimi olan Solana (SOL)’ün değeri; satışın yapıldığı tarihlerde 1,500 TL seviyesindeydi. Yani satıştan toplam 15 bin 554 SOL, yaklaşık 23 milyon 300 bin TL gelir elde edildi. Şimdi gelin bu sürece daha yakından bakalım.
NOT: Solana blok zinciri ile Solagon NFT projelerinin kurumsal bir bağlantısı yok. Solana, tıpkı Ethereum gibi, dijital varlıkların şifrelenmesine olanak sağlayan açık kaynaklı bir blok zinciri. Solagon NFT ise bu blok zinciri üzerinde üçüncü taraflar tarafından inşa edilen yüzlerce NFT projesinden sadece birisi.
Eğer Solagon NFT ya da benzer bir projenin mağduru olduğunuzu düşünüyorsanız, bize info@webtekno.com üzerinden ulaşabilirsiniz. Daha fazla mağduriyetin yaşanmaması adına şüphe duyduğunuz her gelişmeyi aktarmayı sürdüreceğiz.
Solagon NFT’nin ortaya çıkışı:
- Solagon.io isimli internet sitesinin domaini, WHOIS kayıtlarına göre 7 Eylül 2021 tarihinde kayıt edildi.
- Yine Eylül 2021’de projenin İngilizce duyurularını yapan, yanı global hedefli Twitter profili açıldı, 5 Eylül’de ilk paylaşım yapıldı.
- Eş zamanlı olarak hem Türkçe hem de İngilizce paylaşım ve duyuruların yapıldığı Telegram kanalları kuruldu. Türkçe olan kanala şu an ulaşılamıyor.
- Sadece İngilizce duyuru ve paylaşımların yapıldığı Discord kanalı açıldı.
- Eş zamanlı olarak hem Türkiye’de hem de yurt dışında kripto para alanında adını duyurmuş influencer’lar ve hesaplar ile çalışıldı, çekilişler yoluyla projenin duyuruları yapıldı:
- Bu paylaşımlar ile projenin Twitter hesabı, Telegram ve Discord kanallarına yeni üyeler çekmek hedeflendi.
- Türkçe örnek paylaşım (silindi, Webarchive'den ulaşabilirsiniz), yabancı dilde örnek paylaşım
- İnternet sitesi 14 Eylül’de hizmet vermeye başladı.
- 16 ve 17 Eylül tarihlerinde, projenin Medium blogunda detayları anlatan “Solagon’ların doğuşu” isimli 2 Medium yazısı paylaşıldı:
- Söz konusu bebek ejderha avatarlarının ortaya çıkışı hikayeleştirildi.
- Ejderhaların %50’si satılınca ya da yazıdaki ifade ile “insanlar tarafından evlat edinilince” projenin üçüncü adımına ulaşılacağı; Çocukları Kurtarın Vakfı’na bağış yapılacağı belirtildi.
- Ejderhaların satışı tamamlanınca beşinci ve son adıma ulaşılacağı; SMA Hastalığı ile Mücadele Derneği ya da Çocukları Kurtarın Vakfı’na yeniden ve bu kez büyük bir bağış yapılacağı belirtildi.
- Bu bağışların miktarı ilk etapta açıklanmadı, çeşitli derneklerle de görüşmelerin devam ettiği söylendi.
- Solagon ejderhalarından satın alanlara, projenin düzenli telif gelirlerinden pay verileceği de bu yazıda ifade edildi.
- Bağışlar Giving Block isimli blok zincir tabanlı bağış platformu üzerinden aktarılacağı da belirtildi.
- Twitter’da çekilişler yoluyla 0,5 ya da 1 SOL dağıtılarak yeni takipçiler kazanıldı.
- 24 Eylül’de sadece Solagon ejderhalarından satın alanların katılabileceği 50 bin dolar değerinde SOL ödüllü bir çekiliş duyuruldu.
- Çekiliş, tüm ejderhalar satıldığında bir Twitch canlı yayınında yapılacaktı.
- Katılımcılar 1.777 kişiyle sınırlandırıldı.
- 25 Eylül’de projenin yol haritası paylaşıldı:
- NFT satış yerleri ile entegrasyon
- 50 bin dolar değerinde SOL ödüllü çekilişin yapılması
- Hayır kurumlarına bağışlar
- Oynadıkça para kazandıran bir oyunun geliştirilmeye başlanması
- Kısa animasyon filminin yapılması
- Satışlar başlamadan önce Solana ağındaki NFT projelerini takip eden mikro hesaplara ejderhalardan hediye edildi.
- 28 Eylül’de 50 bin dolarlık ödülün tek bir kişiye değil, birden fazla hesaba dağıtılması için bir anket düzenlendi. 10 kişiye 5’er bin dolar şeklinde paylaştırılmasına karar verildi.
- Çeşitli NFT marketlerini Solagon’u listelemeye ikna etmek için Twitter üzerinden ödüllü topluluk yönlendirmeleri yapıldı.
- 29 Eylül’de Solagon NFT’lerini projenin internet sitesinden toplayan 7777 yatırımcının, bu NFT’leri daha sonra satsalar bile telif ücretlerinden pay alacakları duyuruldu.
- Ekim’in ilk günlerinden itibaren yerli ve yabancı hesaplar, benzer metinler ile Solagon NFT projesini duyurmaya başladılar
- Türkçe örnek tweet, İngilizce örnek tweet
- Sadece yabancı dildeki paylaşımlar projenin Twitter hesabı tarafından RT edildi.
- Türkiye’deki yatırımcılara yönelik yapılan duyurular, Türkiye'de tanınmış diğer hesaplar ve Telegram kanalı ile sınırlı kaldı.
- Bu sırada projenin Twitter hesabı 10 bin takipçiye ulaştı.
4 Ekim 2021 saat TSİ 21.23: Son dakika ön satış kampanyası başladı ama yürütülemedi:
19.00 UTC, yani 22.00 TSİ olarak verilen başlangıç saatinden 37 dakika önce, presale.solagon.io adresi üzerinden bir ön satış başlatılacağı duyuruldu. Daha önce hiç bilgi verilmeden düzenlenen ön satışın yapılacağı sayfa, ilk dakikalarda açılmadı. Takipçilere “hala 25 dakikanız var” duyurusu yapıldı.
Ön satışın bitmesine ve ana satışların başlamasına 5 dakika kala, dünyanın dört bir yanındaki internet kullanıcıları bağlantı sorunu yaşadıklarını ifade etmeye başladı. Ancak bu sorunların ardında, Facebook tarihindeki en büyük kesinti vardı. Facebook’un hizmetlerinin devre dışı kalması, genel bağlantı sorunlarına ilişkin şikayetlere sebep oldu.
Hatta Türk Telekom’un bile bu şikayetlerden etkilendiğini sizlere aktarmıştık. Solagon tarafından da bu açıklama yapıldı:
Ön satışlara ilişkin kaç adet NFT’nin satıldığı, sorunların çözülüp çözülmediğine ilişkin net bir bilgi paylaşılmadı.
4 Ekim 2021 saat TSİ 22:00: Solagon NFT’nin satışları başladı:
Satışlar başladıktan sonra aldıkları avatarları Twitter’da paylaşan kullanıcıların tweetleri RT edilmeye başlandı. Bir duyuru kampanyasının doğal adımlarından birisi olarak satışlar devam ettikçe bu paylaşımlar da yapılıyordu. 5 Ekim’de projenin yol haritasında üçüncü adımı olarak duyurulan bağış gerçekleştirildi.
Yol haritasında açıklandığı gibi Çocukları Kurtarın Vakfı’na 50 bin dolar değerinde ETH bağışlandığı söylendi:
Satışların başlamasından yaklaşık 14 saat sonra 7.777 adet ejderha avatarının tamamı satıldı:
Satışların kapanmasının ardından proje adına 11 adımlık yeni bir plan açıklandı:
- Çocukları Kurtarın Vakfı’na bağış yapılacak (yapıldığı söylendi),
- Satış sonrası yeni çekiliş ve kampanyalar düzenlenecek,
- Özel NFT’lerin üretimi ve satışı yapılacak
- Topluluğa yeni moderatör ve temsilcilerin alınacak
- Solagon’ın onay aldığı tüm marketlere hash listesi bildirilecek,
- NFT’lerin nadir olduğunu onaylayan Howrare.is ve RaritySnipper’a dahil olunacak,
- 50 bin dolar değerindeki canlı yayın çekilişini gerçekleştirilecek,
- Solagon’u Grape Protocol’e dahil edilecek,
- Sıradaki büyük bağış gerçekleştiğinde yeni bir pazaryeri açılacak, bu pazar yerinde Solagon’ın kendisine ait kontratlar ile alım satım yapılacak,
- Solagon Valley adında ilk animasyon kısa filmi yayınlanacak,
- Solagon sahiplerine özel yeni bir koleksiyon yayınlanacak, bu koleksiyondaki karakterler ilk karakterlerin büyümüş versiyonları olacak.
Bu yol haritasının değişebileceğinin de mesajı net şekilde verildi:
“Bunun bizim planımız olduğunu unutmayın, yolda bazı değişiklikler olabilir, daha fazlasını ya da daha azını gerçekleştirebiliriz. Ancak elimizden gelenin en iyisini yapacağız”
Bu sırada, Solagon NFT adına topluluk üyeleri tarafından oyun konseptleri hazırlandı:
"Bu topluluğu çok seviyoruz, önerileriniz için teşekkürler!"
Projenin adımlarından birisi olarak sunulan “kısa animasyon filmi” için hikaye yarışması başlatılacağı duyuruldu:
"Yol haritamızda söz verdiğimiz kısa animasyon filmi için hazırlıklara devam ederken topluluğumuzun yanımızda olduğunu hissediyoruz, bu sebeple çok mutluyuz."
Yurt dışında projeye destek verenler arasında, Nike’ın eski marka tasarımcılarından Rick Bakas da bulunuyor. Bakas, artık NFT paylaşımları ve analizleri ile bilinen bir isim:
Şimdi gelelim Solagon NFT'nin şüphe uyandıran detaylarına... Önce projenin ve bağlı olduğu şirketin sosyal medya hesapları ve internet sitelerindeki bilgilere bakalım:
- Proje, Türkiye'de faaliyet gösteren A***** isimli bir Türk şirketine ait;
- Ancak şirketin resmi internet sitesinde Solagan’a dair net bir bilgi yok,
- Hatta şirketin blok zinciri veya NFT tabanlı herhangi bir ürünü bulunmuyor.
- Solagon NFT’nin Twitter profilinde adres olarak “Solana Beach, California” bilgisi yer alıyor;
- Ancak şirketin merkezi Ankara’da.
- Güvenilir NFT projelerinin sayfalarında, geliştirici ekip ve şirket hakkında somut bilgiler ve açıklamalar bulunması gerekiyor;
- Ancak Solgana NFT’nin sitesinde böyle bir bölüm bulunmuyor.
- Her ne kadar yazılı olmayan serbest piyasa koşulları geçerli olsa da Solana ağında yer alan bir NFT projesinin, normal şartlarda satış fiyatları 0,25 - 0,50 SOL arasında belirleniyor;
- Ancak Solagon NFT’lerinde bu değer 2 SOL olarak belirlenmişti.
- Bu yüksek fiyat hem Türkiye’deki hem de yurt dışındaki NFT yatırımcıları tarafından tepki ile karşılansa da sağlanan etkileşim ortamında 7.777 adet NFT’nin tamamı satılmıştı.
Solana ağında, henüz eşsiz oluşu kanıtlanmamış yeni bir NFT’nin bu değerde satılmasını şuna benzetmek mümkün: 1 milyon TL’ye sıfır Mercedes satılan bir yerde 8 milyon TL’ye Anadol satmak… Elbette satış başarısını getiren şey ikna becerileri ve NFT’ler için iknanın yolu, birlikte çalışılan ortakların güvenirliğinden geçiyor. Bu da bizi bir sonraki başlığımıza götürüyor.
- NOT: NFT projelerini geliştiren ekipler, blok zincirinin doğası ve yapısı gereği geliştirici kimliklerini anonim tutabilir, gizleyebilirler. Ancak kimliklerin ve şirket bağlantılarının açıkça ifade edilmesi, tıpkı sanatçıların (Örn: Cem Yılmaz, Refik Anadol vb) NFT satışlarında olduğu gibi bir güven ortamı oluşturuyor.
Maksimum 8 kat daha yüksek açılış fiyatı ile satılan NFT’lere ne oldu? Solagon NFT’lerinin satışa çıkarıldığı platformlara yakından bakalım:
Magic Eden’de ortalama taban fiyat 0,20 SOL’e gerilemiş durumda (%90 değer kaybı):
Digital Eyes platformunda ortalama taban fiyat 0,24 SOL (%88 değer kaybı):
Solsea’da taban fiyat 0,27 SOL (%81,5 değer kaybı):
Türkçe olarak hizmet veren FTXUS’te taban fiyat bilgisi yok, ancak 0,3 ila 0,5 SOL arasında alım satım yapıldığı görülüyor:
Sonuç olarak 2 SOL’den satın alınan NFT’ler, yatırımcılara ciddi şekilde zarar ettirmiş durumda. Solagon NFT, açıkladığı yol haritasına uygun çekilişler, kampanyalar düzenleniyor. Nitekim proje adına ne sosyal medyada ne de internet sitesinde Binance, OpenSea ve benzeri daha güvenilir platformlarla birlikte çalışmaya yönelik mesajların paylaşılmaması da söz konusu. Zira bu tarz platformlarda listelenen NFT’lerin taban fiyatlarında artış yaşanmasına kuvvetle muhtemel bakılıyor. Yine de oldukça fazla değişkenin söz konusu olduğunu belirtmek gerek.
Solgana NFT adına Türkiye’de yapılan pazarlama kampanyası çelişkilerle dolu:
Satışların başlayacağı 4 Ekim tarihi ve öncesinde Türkiye’de kripto para alanında adını duyurmuş analistler, fikir önderleri ve fenomenlerin bir kısmı; Solgano NFT hakkında duyuru paylaşımlarında bulundu. Bu paylaşımlardan bir kısmı daha sonradan kaldırıldı. Asıl can alıcı nokta ise Twitter’da @lord_of_crypto_ adıyla tanınan hesabın yaptığı paylaşımlar sonrasında ortaya çıktı.
@lord_of_crypto_’nun iddialarına göre Solgano NFT adına çalışan bazı hesaplar, attıkları mesajlarda projeyi sahiplenirken herkese açık paylaşımlarında üçüncü ağızdan tanıtım yaptı:
- Merak edenler @lord_of_crypto_’nun paylaştığı zincire buradan ulaşabilirler.
Bu açıklamaların ardından, projeye destek veren kripto para fenomenlerinden Kerim Kalender’in Türkiye’nin en büyük blok zincir ve yatırım topluluklarından Ninja Traders’tan atıldığı ortaya çıktı.
Ayrıca @lord_of_crypto_’nun zincirindeki ilk tweet’te alıntılanan tweet’in Kerim Kalender tarafından sınırlandırıldığı da görülüyor. Bu tweet, Kalender’in Solagon NFT’leri satışa çıkmadan önce yaptığı duyuru paylaşımıydı. Araştırmayı sürdürdüğümüz süre içerisinde bu tweetin silindiğini gördük.
Projeyi sahiplenen mesajları ortaya çıkan ancak üçüncü ağızla tanıtım yapan hesaplardan @trader_dilara, olayın geniş yankı uyandırması üzerine açıklama yaptı. Bu açıklama daha sonra silindi:
- Merak edenler @trader_dilara'nın silinen zincirine buradan ulaşıp bütün açıklamaya ulaşabilirler.
- Aynı açıklama, birebir aynı metinle @meryemkenann isimli kripto para fenomeni tarafından da yapıldı.
Yapılan bu açıklamada "Türkiye'de yürütülen marketing çalışmaları genellikle tanıtım yapacak hesaplar tarafından incelenir ve beğenilirse #işbirliği olmadan paylaşılır" kısmı oldukça dikkat çekici. Sosyal medyada ya da internet sitelerinde yer alan tanıtım içeriklerinin hepsinde #işbirliği ya da #sponsorluiçerik ibaresi eklenmesi gerekiyor, hatta dönem dönem bu konudaki mevzuat hatırlatılıyor. Ticaret Bakanlığı reklam verenin de yapanın da paylaşımlarda açıkça ifade edilmesi gerektiğini söylüyor.
@trader_dilara, aynı zamanda yaşananları kötü “marketing” yani pazarlama çalışmalarına bağlıyordu. Yani bir başla deyişle @lord_of_crypto_’nun paylaşımları ile ortaya çıkan, projeyi sahiplendiği mesajlar ile üçüncü ağızla tanıtım yaptığı tweetlerin çelişki yarattığını reddetmiyordu.
Diğer taraftan konu hakkında görüştüğümüz @lord_of_crypto_, projenin tanıtımı için kendisine ücret teklif edildiğini söylüyor:
Bir başka deyişle ücretli tanıtım teklifinde bulunan hesapların, reklam olduğunu belirtmeden proje duyurusu yapmaları, resmi olarak “yatırım danışmanı” olmadan yatırım tavsiyelerinde bulunmaları söz konusu. Bu da birden fazla suçun işlenmiş olabileceğini gösteriyor.
Solagon NFT’nin sitesinde sık sorulan sorular bölümünde yer alan açıklama, şirketin yasal yükümlülüklerini hafifletiyor:
Projenin internet sitesindeki ana sayfada yer alan “Solagonlar iyi bir yatırım aracı mı?” sorusuna verilen yanıtın ilk cümlesi “Bu kendi başınıza vermeniz gereken bir karardır.” şeklinde. Bu da aslında tüm sorumluluğu yatırımcıya, satın alma kararını veren kişiye bırakıyor. Açıklamanın geri kalanı şu şekilde:
"...Solagon projesini sürekli büyütmek ve geliştirmek için fikirler üretiyor, doğru kişiler ve projelerle ortaklıklar planlıyoruz. Ancak Solagon'un başarısı o kadar çok faktöre ve değişkene bağlı ki, kim bilir! Umarız, Solagonlar uçuşa geçer, ancak hayattaki her şey gibi, kaybetmeyi göze alamayacağınız parayı harcamayın."
Sonuç: Proje sahiplerinin ve destek veren hesapların açıklama yapmaları gerekiyor
Yukarıda da belirttiğimiz gibi projenin geliştiricisi olan A***** Bilişim Teknolojileri, kendilerine 19 Ekim'de ilettiğimiz görüşme talebini 20 Ekim'de reddetti. Şu an Solagon NFT’lerinin ortalama fiyatları, satıldığı değerin %15 ila %20’si düzeyinde. Tüm bu gelişmeler hakkında, mağdur olan ve tüm sorumluluğun yüklendiği yatırımcılar ciddi zarardalar.
GÜNCELLEME (27 Ekim 2021 Çarşamba - 17.30): Proje ile bağlantısı olduğu söylenen ve daha önce görüşme talebimizi reddeden A***** Bilişim Teknolojileri, haber yayınlandıktan sonra tarafımıza ulaştı. Proje ile ilişkisi olduğunu reddeden şirketin yetkilisinin beyanına göre, @trader_dilara ve @meryemkenann isimli Twitter hesaplarının sahibi olan iki kişi, satışlar başlamadan önce şirketle görüşme gerçekleştirdi ve teklifte bulundu. Ancak şirket yetkilisinin beyanına göre şirket, verilen teklifi 3-4 günün ardından reddetti; ayrıca yine şirket yetkilisi @trader_dilara ve @meryemkenann, şirketin teklifi reddettiği güne dek Türkiye'deki fenomenler ile şirketin adını kullanarak görüşmeler yapmış olabileceğini belirtti.
Türk Ceza Kanunu'nun 158. maddesine yakından bakalım:
Son olarak “vurgun” kelimesinin anlamını vererek bitirelim:
“Kolayca ve haksız ele geçen kazanç”