Veri ya da İngilizce ismiyle data artık günümüzde petrol kadar değerli. Verilerin çalınması ve korunması için milyarlarca dolar harcayan şirketler ve devletler olduğunu biliyoruz. Bunun yanı sıra kişisel verilerimizi göz göre göre satan ya da korumayı beceremeyen şirketler olduğu da hepimizin malumu. Veri nedir sorusunun yanıtı ise biraz detaylı çünkü veri dediğimiz şey, aslında doğru ellerde değilse pek de işe yarar değil.
Veri ile bilgi, sık sık birbirine karıştırılan iki kavramdır. Veri elde etmek, o konu hakkında bilgi sahibi olmanın yalnızca ilk adımıdır. Söz konusu veriler işlendikçe ve analiz edildikçe ortaya bilgi çıkabilir. Çıkabilir diyoruz çünkü her zaman bilgiye ulaşacak kadar veri elimizde olmayabilir. Gelin veri nedir sorusunu biraz daha yakından inceleyelim ve yarının savaşlarına neden olabilecek kadar önemli mi görelim.
Veri nedir?
Veri ya da İngilizce ismiyle data, teknik tanımıyla; bir kişi ya da nesne hakkında niteliksel ve niceliksel değişkenliklerin sayısal değeridir. Verileri ham yani işlenmemiş ve işlenmiş veri olarak ayırmak mümkün. Ham veriler, bir uzman tarafından incelenmediği sürece diğer insanlar için pek anlam ifade etmez.
İşlenmiş veriler çoğu zaman sonuca yani bilgiye ulaşma yolunda atılmış önemli bir adımdır. Ancak çoğu zaman işlenmiş veriler bile farklı bilgilerle ya da farklı verilerle birleştirilerek analiz edilmediği takdirde sonuç yani bilgi vermez. Bu nedenle bir kişi ya da nesne hakkında ne kadar çok veriye ulaşılırsa bilgiye ulaşmak da o kadar sağlıklı bir sürece dönüşür.
Veriler aklınıza gelen gelmeyen her alanda kullanılabilirler. Bilimsel araştırmalar, finans çalışmaları, işletme yönetimi, yönetim bilimleri, organizasyon faaliyetleri ve daha nice alanda veriler bir numaralı referanslardır. Veriler ışığında analizler yapılarak bilgiye ulaşmak istenir ve bilgiye ulaştıktan sonra ise konu hakkında uygulama çalışmaları başlatılır.
Veri ne anlama geliyor?
Veri kullanımını açıklamak ve neyi ifade ettiğini anlamak için bir örnek üzerinden gidelim. Everest Dağı’nı hepimiz biliyoruz. Onun yüksekliği, ona ait bir veridir. Everest Dağı’nın dünyanın en yüksek dağı olduğu ise ona ait bir bilgidir. Everest Dağı’na çıkmanın zorluklarından bahsetmek ise bilginin işlenmesinin bir sonucudur. Yani veri, bir şeye ait en temel ve işlenmeye hazır değerdir.
İngilizce veri anlamına gelen data kelimesinin geçmişi yaklaşık 1640 yılına kadar dayanmaktadır. 1946 yılında ise bugün kullandığımız gibi aktarılabilir ve saklanabilir bilgisayar bilgisi tanımını kazanmıştır. Veri işleme ise verinin tanımı yapıldıktan kısa bir süre sonra 1954 yılında kullanılmıştır.
Verinin değerli olduğunu ne zaman anladık?
Muhtemelen insanlık var olduğu günden beri veri topluyor. Ağaca bakıyor ve onun hakkında veri toplayıp bilgi sahibi olmaya çalışıyor. Bulduğu bir otun öldürücü olup olmadığını anlamaya çalıştığı için onun hakkında veri topluyor. Yani bilgiye ulaşmak için insan her zaman öncelikle merak ettiği şey hakkında veri toplamaya çalışmıştır.
Günümüzdeki anlamıyla dijital veri ise 2010 yılı ile birlikte artan bir değer kazanmıştır. Bilgisayar ve mobil cihazlarla birlikte internet kullanımının yaygınlaşması sonucu hem pek çok yeni veri açığa çıkmış hem de daha çok veri ihtiyacı doğmuştur. Pazarlama, sosyal hizmet ve bilimsel araştırmalar özellikle son on yılda kullanıcı verilerinin ne kadar önemli olduğunu anlayan alanlar arasındadır.
Peki veri nasıl toplanıyor?
Temel olarak çok fazla detaya girmeden anlatmak gerekirse veri toplamak için başvurulacak iki temel kaynak vardır; birincil kaynak ve ikincil kaynak. Birincil kaynak, hakkında veri toplamak istenilen ana şeydir. İkincil kaynak ise hakkında veri toplamak istenilen şeye ait verilere sahip olan ikinci şeydir.
Birincil kaynaklar çoğu zaman en doğru değere sahip verileri sunar ancak ikincil kaynaklar çoğu zaman şüpheli değere sahip veriler sunmaktadır. Bu nedenle ikincil kaynaklardan alınan veriler işlenirken çoğu zaman birincil kaynaktan gelen ham verilerle karşılaştırma yapılır ve referans olarak birincil kaynak verileri esas alınır.
Büyük şirketler bu işin neresinde?
Bu noktaya kadar veri nedir açık bir şekilde anlaşılması için biraz sıkıcı detaylar vermiş olabiliriz ancak bu noktadan sonra tam olarak veri neden petrol kadar değerli bunu anlayacağız. İşte tam da bu noktada karşımıza big data yani büyük veri kavramı çıkıyor. Big data demek, sonuca yani bilgiye ulaşacak kadar çok veri demektir. Elbette, buna hangi büyük şirketlerin sahip olduğunu hepimiz biliyoruz.
Kızmayın, çünkü büyük şirketlerin en büyük başarısı bu oldu; arasalar kolay kolay bulamayacakları tüm verileri kendi ellerimizle teslim ettik. Onlar da haklı olarak tüm verileri aldılar ve güzelce işlediler. Aslında söz konusu şirketlerin bu verileri işlemesi çok da önemli değil. En fazla karşımıza tam da aradığımız ürüne benzer ürünlerin reklamları çıkıyor. Peki ya güvenlik?
Tüm bu büyük şirketler koca koca verilerimizi korumayı başaramadığı ya da bilerek sattığı zaman işler karışıyor. Deep web dediğimiz internetin illegal alanında söz konusu verilerin korkunç rakamlara satıldığını biliyoruz. Kredi kartı ve banka hesap bilgileri direkt olarak cebimizden para çalınmasına neden olurken kimlik bilgilerimiz ise illegal işlerde kullanılıyor. Yani güvendiğin şirkete dön de bir bak istedim.
Veri savaşları nasıl çıkacak?
3. Dünya Savaşı kesin çıkacak ama bildiğimiz gibi olmayacağı kesin. Saçma sapan nedenlerle yıllarca savaşmış olan devletler bugün veri için mücadele edecek. Muhalif isimleri tespit etmeye çalışacak, sadece düşündüğü için suçlu bulunan insanların yerini bulmak isteyecek, diktatörler halka nasıl bir zulüm uyguladıklarını hasır altı edecek.
Sayısız nedene bağlı olarak bu devletler siber saldırı ve siber savunma alanında yatırım yapacaklar. Öyle ki bir devlet, diğer bir devletin askeri verilerine sızarak kendi topraklarını bombalamasını sağlayacak. Çünkü artık biliyoruz ki 1’ler ve 0’lardan oluşan veriler yalnızca karmaşık sayı kümeleri değil, yaşadığımız gerçek hayatın ta kendisi.
Günümüzde artık petrolden bile daha değerli olan veri nedir, nasıl toplanır, savaşa neden olacak kadar önemli mi gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bu dijital dünya hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Verilerin geleceği hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.