Son zamanlarda NFT kavramını duymayanımız yoktur. ‘Non-fungible token’ ya da Türkçe’ye ‘değiştirilmesi mümkün olmayan dijital varlık' olarak çevrilebilecek olan NFT’ler, hele de ‘Metaverse’ kavramının yaygınlaştığı bu zamanlarda daha popüler hâle geliyor. Dünya çapındaki birçok insan bu eserlere binlerce, hatta milyonlarca dolar ödeyerek geleceğe büyük yatırımlar yaptığını düşünüyor.
NFT’ler, blok zinciri teknolojisiyle depolanan ve korunan; fotoğraf, tweet, GIF, video gibi benzersiz varlıkların dijital olarak sertifikalandırılması anlamına geliyor. Birçok insan, bu varlıklara milyonlarca dolar ödemenin mantıksız olduğunu belirtirken bazıları ise NFT’lerin sanat dünyasını ve dijital evreni demokratikleştirdiğini düşünüyor. Ancak yayımlanan bir araştırma, durumun pek de öyle olmadığını gözler önüne seriyor.
“NFT pazarını ‘balinalar’ kontrol ediyor”
Nature’da yayımlanan araştırma, 2017 yılının haziran ayı ile 2021 yılının nisan aylarında piyasaya sürülmüş olan 4.7 milyon NFT’yi analiz etti. Yapılan incelemelerde bu NFT’lerle 160 farklı kripto para birimi kullanılarak 6.1 milyon işlem yapıldığı, en çok ise tahmin edilebileceği gibi Ethereum (ETH) kullanıldığı ortaya çıkarıldı. Ayrıca; sanat NFT’lerinin ortalama olarak 6 bin, Metaverse NFT’lerinin 9 bin dolar ettiği çalışmada belirtilirken piyasadaki NFT’lerin yalnızca %1’inin 1500 dolardan fazla değere sahip olduğu, çoğunluğun ortalamasının yalnızca 15 dolar olduğu aktarıldı.
Buna ek olarak bulgular, NFT ticaretindeki eşitsizliği de ortaya çıkardı. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, NFT ticareti yapan kişilerin %10’u tüm işlemlerin %85’ini gerçekleştirdi. Bu kesimin neredeyse bütün NFT işlemlerinde aktif olarak rol gösterdiği de uzmanlar tarafından ortaya çıkarıldı. Bununla ilgili yapılan açıklamalarda da “NFT pazarının neredeyse tamamı ‘balina’ olarak adlandırılanlar tarafından ele geçirilmiş durumda” ifadeleri kullanıldı ve NFT piyasasındaki eşitsizliğin reel ekonomide yaşanan duruma benzerlik gösterdiği vurgulandı.
Bunun yanı sıra araştırmada, Ethereum üzerinden gerçekleştirilecek işlemlerde ödenen ‘gas ücreti’nin çok yüksek olduğu, bu sebepten dolayı da yalnızca birkaç kişinin, yani ‘balina’nın, NFT pazarında hâkimiyet kurarak eşitsizliğe sebep olduğu aktarıldı. Ayrıca uzmanlar NFT pazarının kara para aklama ve piyasayı manipüle etme amaçlarıyla da kullanılabilme ihtimalinden dolayı endişe duyduklarını kaydetti.
Her ne kadar bu tarz araştırmalar, gerçek dünyada olduğu gibi NFT pazarında da eşitsizliğin, kötü niyetli insanların bulunduğunu ortaya koysa da NFT’ler hızla yayılmaya devam ediyor. Dünyanın gün geçtikçe daha da dijitalleşmesi, birçok insanın NFT gibi sanal varlıkları ‘gelecek’ olarak görmesine ve bu olaya dahil olmak istemesine sebep oluyor.