Hükümet, e-ticaret sektöründeki haksız rekabeti ve tekelleşmeyi engellemek, sektörü kontrol altına almak ve tüketiciyi korumak için harekete geçti. Geçtiğimiz günlerde TBMM'de kabul edilen Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi, Resmî Gazete'de yayımlandı.
Yeni düzenlemeyle birlikte yetkililerin her alanda daha fazla etkin olacaklarını görüyoruz. Özellikle de haksız rekabet ve hukuka aykırı içerikler için atılacak adımlarla sektör paydaşlarına önemli sorumluluklar verilecek. Milyonlarca liraya ulaşacak idari para cezaları, en çok da vatandaşın işine yarayacak. Zira rekabet ortamında her zaman tüketici kazanır.
İşte o kanun teklifinde öne çıkan bazı hususlar:
Düzenlemeyle Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun'a yeni terim ve kavramlar ekleneceğini görüyoruz. Bu sayede pazaryerleri ile internet üzerinden satış yapan kimseler, artık net bir kavram altına oturtulacaklar. Örneğin pazar yerinde kendisinin satış yapıp yapmadığına bakılmaksızın diğer elektronik ticaret hizmet sağlayıcıların mal veya hizmetlerinin teminine yönelik sözleşme yapılmasına ya da sipariş verilmesine imkan sağlayan aracı hizmet sağlayıcılar, bundan sonra "elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı" olarak tanımlanacak. İnternetteki pazaryerlerinde veya kendi internet sitelerinde satış yapanlar ise "elektronik ticaret hizmet sağlayıcı" olarak anılacak.
Herkes sattığı üründen sorumlu olacak
Yapılacak değişikliklerle e-ticaretle uğraşanlar, sattıkları maldan sorumlu tutulacaklar. Aracılar, satışa sunulan bir ürünün hukuka aykırı olup olmadığı konusunda sorumlu olmayacak. Ancak hukuka aykırı bir ürün satışını tespit eden aracı, bu ürünü satıştan kaldırmak durumunda olacak. Daha sonra da satıcının bilgileri kolluk kuvvetlerine iletilecek. Satıcı, yasaklanan ürünün hukuka uygun olduğunu düşünüyorsa, bunu ispatlamakla yükümlü olacak.
Ticaret Bakanlığı, adil satış ortamının oluşması için geniş yetkilere sahip olacak
Yeni düzenlemeyle Ticaret Bakanlığı'nı geniş yetkilerle donatıyor. Öyle ki bakanlık, bu düzenleme ile haksız rekabet ortamının oluşmasını engelleyecek. Tüketicilere gönderilen kısa mesaj ve e-postadaki bilgilerden tutun, bilirkişi görevlendirmeye kadar her şey, Ticaret Bakanlığı bünyesinde yapılacak. Ticaret Bakanlığı, bu süreçte Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu ile dirsek teması halinde olacak.
Satıcılar, 'indirimli' satışa zorlanamayacak
Halihazırda platformlar, satıcıların 10 liraya satışa koydukları bir ürünü 'indirimli' olarak listeleyip 8 liradan satabiliyor, aradaki farkı satıcıya ödüyorlardı. Ancak yeni düzenleme ile birlikte platformlar satıcıdan habersiz kampanya gerçekleştiremeyecekler.
Haksız rekabet uygulamalarına milyonlarca TL'lik idari para cezası kesilecek
Aracı, bundan sonraki süreçte platformdaki fiyatları daha izleyecek. Öyle ki haksız rekabete neden olan bir durum varsa, önce kendisi harekete geçecek. Aksi takdirde her bir satıcı için 10 bin TL'den 100 bin TL'ye kadar idari para cezası kesilecek. Aracılar, kendilerine ait diğer platformların reklamını yapması durumunda ise 20 milyon TL'ye kadar para cezası ile karşılaşacak. Üstelik, bu durumun tekrarlanması durumunda verilen ilk cezanın iki katı, yeni bir idari para cezası olarak uygulanacak.
Düzenleme, haksız ticaret uygulamalarını şöyle açıklıyor:
- Mal veya hizmet satışı karşılığında elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya yapılması gereken ödemenin, en geç satış bedelinin elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcının tasarrufuna girdiği ve siparişin alıcıya ulaştığı tarihten itibaren 5 iş günü içinde eksiksiz yapılmaması.
- Elektronik ticaret aracı hizmet sağlayıcı tarafından satış fiyatında tek taraflı değişiklik yapılması dahil olmak üzere, elektronik ticaret hizmet sağlayıcının kampanyalı mal veya hizmet satışına zorlanması.
- Elektronik ticaret hizmet sağlayıcıyla olan ticari ilişkinin koşullarının, yazılı şekilde veya elektronik ortamda yapılan aracılık sözleşmesiyle belirlenmemesi ya da bu sözleşmenin açık, anlaşılır ve elektronik ticaret hizmet sağlayıcı tarafından kolay erişilebilir olmasının sağlanmaması.
- Elektronik ticaret hizmet sağlayıcının aleyhine olacak şekilde aracılık sözleşmesi hükümlerinde geçmişe yönelik veya tek taraflı değişiklik yapılması ya da buna imkan sağlayan herhangi bir hükme aracılık sözleşmesinde yer verilmesi.
- Herhangi bir hizmet verilmediği veya verilen hizmetin türü ve hizmet bedelinin tutar ya da oranı aracılık sözleşmesinde belirtilmediği halde elektronik ticaret hizmet sağlayıcıdan bedel alınması.
- Aracılık sözleşmesinde herhangi bir nesnel ölçüte yer verilmediği halde ya da kamu kurumlarına veya adli mercilere başvuruda bulunulduğu gerekçesiyle elektronik ticaret hizmet sağlayıcının sıralama ya da tavsiye sisteminde geriye düşürülmesi, elektronik ticaret hizmet sağlayıcıya sunulan hizmetin kısıtlanması, askıya alınması veya sonlandırılması.
E-ticaret sektörüne lisans geliyor!
Düzenlemeye göre artık e-ticaret platformu kurmak o kadar da kolay olmayacak. Çünkü net işlem hacmi 10 milyar Türk lirasının, iptal ve iadeler hariç işlem sayısı 100 bin adedin üzerinde olan platformlar, artık elektronik ticaret lisansı alacaklar. Örneğin Trendyol, bu lisansı almaz ise faaliyetlerine devam edemeyecek. Düzenlemedeki lisans maddesi, 1 Ocak 2025 tarihi itibarıyla geçerli olacak.
E-ticaret aracı hizmet sağlayıcılara yeni yükümlülükler getirildi
Düzenlemeyle birlikte E-ticaret aracı hizmet sağlayıcılara yeni yükümlülükler getirildi. Buna göre; ticaret hacmi 10 milyar liranın, 30 milyar liranın ve 60 milyar liranın üzerinde olan aracı hizmet sağlayıcılara yeni yükümlülükler getiriyor. Örneğin, 30 milyar liranın üzerinde olan e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, e-ticaret hizmet sağlayıcının ticari ilişkilerini, alternatif kanallardan aynı ya da farklı fiyattan mal veya hizmet sunmasını ya da reklam yapmasını kısıtlayamayacak.
Güncelleme: Düzenleme Resmî Gazete'de yayımlandı!
Aracılık hizmeti sunduğu e-ticaret pazar yerlerinde kendisinin veya ekonomik bütünlük içinde bulunduğu kişilerin markasını taşıyan veya kullanım hakkını haiz olduğu malları satışa sunan veya satışına aracılık eden e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, elektronik para kuruluşu olarak yetkilendirilen işletmelerin ekonomik bütünlük içinde bulunduğu e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, eşya taşımacılığı faaliyetinde bulunan işletmeler, taşıma işleri organizatörü veya posta hizmet sağlayıcı olarak yetkilendirilen işletmelerin ekonomik bütünlük içinde bulunduğu e-ticaret aracı hizmet sağlayıcılar, yükümlülüklere 1 Ocak 2024 tarihine kadar uyum sağlayacak.
- Kanunun 8. maddesi ile 6563 sayılı Kanuna eklenen ek 2. maddenin üçüncü fıkrasının (a) ve (b) bentleri, 2022 takvim yılına ilişkin net işlem hacimlerine de uygulanmak üzere 1 Ocak 2023,
- 8. maddesi ile 6563 sayılı Kanuna eklenen ek 2. maddenin ikinci fıkrasının (a) ve (b) endi ve onuncu fıkrası ile 10. maddesiyle aynı Kanuna eklenen 4. maddenin altıncı fıkrası 1 Ocak 2024,
- Diğer hükümleri ise 1 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girecek.