Ülkemiz, dünyada dört mevsimin birden yaşandığı ender coğrafi bölgelerden bir tanesine sahip. Hem kavurucu sıcakları hem de dondurucu soğukları aynı şehirde yaşayabiliyoruz. Soğuk kış mevsimlerinde yağan kar ise çevremizi masal diyarına çevirdiği için neredeyse herkes tarafından çok sevilir. Peki çok soğuk değil yalnızca soğuk havalarda karşılaştığımız kar yağışı nasıl oluşur hiç merak ettiniz mi?
Kar yağışı da yağmur yağışına benzer şekilde oluşan bir hava durumu olayıdır. Aralarındaki en temel fark ise maruz kaldıkları ısıdır. Bulutlarda damlacıklar oluşturan su buharı aşağı düşerken nasıl bir ısı ile karşılaşıyorsa Dünyamıza da o şekilde bir yağış olarak düşer. Yani kar da Dünya su döngüsünün bir parçasıdır. Kar yağışı nasıl oluşur, türleri nelerdir gibi merak edilen soruları gelin yakından inceleyelim.
Kar yağışı nasıl oluşur, türleri nelerdir?
Kar yağışı nasıl oluşur?
Dünyamızdaki okyanuslar, denizler, göller, nehirler ve hatta topraktaki nem bile ısının etkisi ile farklı yoğunluklarda buharlaşır. Oluşan su buharı yukarı doğru yükselir. Yükselen su buharını karşılaşayan bulutların içindeki tozlar ve mikroskobik parçalar bu buharı tutar. Tutulan buhar zaman içinde birleşir ve bu parçaların etrafında damlacıklar oluşturur.
Bu noktaya kadar yağmur oluşma süreci ile kar oluşma süreci aynı gidiyor. Aralarındaki farkı ise bulutun sıcaklığı belirliyor. Eğer su buharının damlacıklar olarak birikmeye başladığı bulutun ısısı 0 dereceden yüksekse yağmur yağar. Ancak bu bulutun ısısı 0 dereceden düşükse damlacıklar donar ve kar yağışı oluşur.
0 dereceden daha soğuk bir bulutta biriken su buharından oluşan damlacıklar donarken kristalleşir. Bu kristalleşme süreci sonunda hepimizin hayran kaldığı benzersiz kar tanesi şekilleri oluşur. Ancak bu kristallerin şekillerini ve kar yağışının türlerini belirleyen diğer bir neden, damlacıkların düşerken maruz kaldıkları hava akımlarının ısı değeridir.
Kar türleri nelerdir?
- Kuru kar
- Islak kar
- Sulu kar
- Dolu
Kuru kar:
Kuru kar toz gibidir. Yağış sırasında herhangi bir yere yapışmaz ve insan gözü onu havada uçuşan toz zerreleri olarak görür. Kuru kar, sıcaklığı 0 derecenin çok ama çok altında olan bölgelerde görülür. Kuru kar, kar tanelerindeki tüm sıvının donması sonucu meydana gelir. Yani o kadar donar ki sonunda kurur. Sıvı içermediği için hafiftir ve yapışmaz. Kayakçıların en sevdiği kar türüdür.
Islak kar:
Islak kar, daha çok etrafında ağaç ya da yapı bulunmayan geniş arazilerde yağan kar türüdür. Kar tanelerindeki suyun tamamı donmadığı için içinde bir miktar sıvı bulundurur. Islak kar, en korkulan kar türüdür. Çünkü karayollarına ve demiryollarına düştüğü zaman hızla yapışarak birikmelere neden olur. Hızlı yapışan yapısı nedeniyle hava ulaşımını imkansız hale getiri.
Sulu kar:
Sulu kar, ıslak kardan da daha ıslak bir kar türüdür. Genel olarak sıcaklığın 1 ile 3 derece arasında değiştiği bölgelerde yağar. Sulu sepken olarak da adlandırılan sulu kar yağışı son derece tehlikelidir. Çünkü hızla buza dönüşme eğilimi gösterir. Hava ısısının sabit kaldığı durumlarda kolayca yok olur gider ancak hava soğuduğu anda demiryolları ve karayollarında büyük sorun oluşturacaktır.
Dolu:
Buluta değen su buharı damlacık olup donduktan sonra artık bulut onu taşıyamaz noktaya geldiği zaman düşer. Düştüğü sırada sıcak hava akımı ile karşılaşınca sıvılaşır, üstüne soğuk hava akımı ile karşılaşınca tekrar donar. İşte kar kristalinin bir eriyip bir donması sonucu oluşan buz kütlesi doludur. Bu hava akımlarının sıklığına göre korkutucu boyutlarda dolu yağışları görülebilir.
Kar yağmasının sebepleri:
Kar yağması da tıpkı yağmur yağması gibi Dünyamızın su döngüsünün doğal bir sonucudur. Dünya’da bulunan su kaynaklarının tamamı ısının etkisiyle farklı yoğunluklarda buharlaşır ve yükselir. Yükselen su buharı damlacıklar oluşturur ve bulutun ısısına bağlı olarak donar. Donarak aşağı düşenler kar yağışını, sıvı olarak aşağı düşenler yağmur yağışını oluşturur.
Kar türlerinin oluşması ya da kar yağış yoğunluklarının ortaya çıkması ise o bölgenin ısısı ile ilgilidir. 0 derecenin altındaki buluttan düşen kar tanesi, nasıl bir hava akımı ile karşılaşırsa yeryüzüne o şekilde düşer. Özellikle yüksek tepelerde soğuk hava akımının yaygın olması nedeniyle kar yağışı fazladır. Benzer bir durum sıcak ve soğuk hava akımının karmaşık olduğu bölgelerde farklı kar yağışı türlerini oluşturur.
Elbette kesin bir kar yağış sebebinden bahsetmek gerekiyorsa bu sebep soğuk havadır. Bulut ne kadar soğuk olursa olsun ya da damlacık ne kadar donmuş olursa olsun buluttan düştüğü zaman yüksek ısı değerine sahip bir hava akımı ile karşılaşıyorsa erir ve hatta yok olur.
Dünyada en çok kar yağan bazı yerler:
- Amerika Birleşik Devletleri’nin New Hampshire bölgesinde bulunan Washington Dağı’na yılda ortalama 6,6 metre kar yağmaktadır.
- Fransa’da bulunan Chamonix bölgesine yılda ortalama 9,6 metre kar yağmaktadır.
- Japonya’da bulunan Nagano bölgesine yılda ortalama 11 metre kar yağmaktadır.
- Amerika Birleşik Devletleri’nin Kaliforniya bölgesinde bulunan Kirkwood Dağı’na yılda ortalama 12 metre kar yağmaktadır.
- Amerika Birleşik Devletleri’nin Alaska bölgesinde bulunan Alyeska kasabasına yılda ortalama 13 metre kar yağmaktadır.
- Amerika Birleşik Devletleri’nin Utah bölgesindeki Alta Kayak Alanı’na yılda ortalama 13,3 metre kar yağmaktadır.
- Kanada’da bulunan Glacier Ulusal Parkı’na yılda ortalama 15 metre kar yağmaktadır.
- Japonya’da bulunan Niseko bölgesine yılda ortalama 15 metre kar yağmaktadır.
- Amerika Birleşik Devletleri’nin Washington bölgesinde bulunan Rainier Dağı Milli Parkı’na yılda ortalama 17 metre kar yağmaktadır.
Dünya’da en çok yağan yerlerden bazıları bu şekilde. Elbette tüm bu kar yağış oranları yıllık olarak değişmektedir. Aynı zamanda küresel iklim değişiklikleri nedeniyle zaman zaman bu listede olmayan bölgelerde bile rekor kar yağışları görülmektedir. Kar yağış oranları yıllık bir ortalama üzerinden değerlendirilir ancak hava ısısına bağlı bir durum olduğu için bazen en çok kar yağışı alan bölgeler bile günlük güneşlik olabilir.
Kış aylarında ortaya çıkarak çevremizi masal diyarına çeviren kar yağışı nasıl oluşur, türleri nelerdir, kara yağışı neden olur gibi merak edilen soruları yanıtlayarak konu hakkında bilmeniz gereken önemli detaylardan bahsettik. Zaman zaman rahatsız edici sonuçları olsa bile kar yağışı demek, pek çok kültür için bereket demektir.