Psikoloji biliminin uzun yıllardır araştırdığı konulardan biri de ruh sağlığı problemlerinin çevresel faktörlerden mi, yoksa genlerden mi kaynaklandığıydı. Bu alandaki uzmanların uzun yıllardır yaptığı araştırmalar psikolojik problemlerin travmatik yaşam olaylarından daha çok etkilendiğini gösterse de hala genetik geçişli olduğu düşünülen bazı hastalıklar da var.
Genetik geçişli olduğu düşünülen bu hastalıklardan depresyon, şizofreni ve bipolar bozukluğu; kişinin bir stres faktörüyle karşılaşması sonrası ortaya çıkarken otizm ile dikkat eksikliği ve hiperaktivite (DEHB) ise daha erken yaşlarda, bebeklikten itibaren görülür. Bu yüzden erken fark edilmesi ve önlem alınması gerekir.
Bipolar Bozukluk: Bir anım bir anıma uymuyor!
Bipolar bozukluğu, stresli durumlar sonrası oluşabileceği gibi travmatik bir olay da hastalığın oluşmasını tetikleyebilir. Kısacası tek neden genetik değildir. Manik ve depresif sıralı epizodlardan oluşan bir hastalık olarak görülür. Kişiler manik dönemdeyken aşırı enerjik olurlar. Hızlı yerler, hızlı konuşurlar, çok para harcarlar, uyku nedir bilmezler. Bitmek bilmeyen bir enerjileri vardır. Depresif epizodda ise hastalar evden çıkmak istemezler, hiçbir şey yapmak istemezler, kilo kaybı veya kilo artışı yaşarlar, uyku sorunları olur.
Depresyon: Hiçbir şey yapmak istemiyorum.
Depresyon ile ilgili yapılan araştırmalarda depresyonlu aile bireyinin varlığının depresyon riskini arttırdığı görülüyor. Bu yüzden de genetik geçişli olabileceği düşünülüyor. Belirtileri genel olarak ilgi kaybı, iştah değişikliği, uyku bozuklukları, negatif düşünceler şeklinde kendini gösterir. Fakat bu belirtilerin en az iki haftadır devam ediyor olması ve sizin günlük aktivitelerinizi yapmanıza engel olacak düzeyde olması gerekiyor.
Şizofreni: FBI beni arıyor!
Katatonik, paranoid, desorganize gibi tipleri bulunan şizofreni hastalığının da genetik geçişli olduğu düşünülüyor. Nedeni ise yapılan araştırmalarda şizofreni görülen her 10 hastadan birisinin ailesinde de şizofreninin görülüyor olması. Şizofreni tiplerinin her birinin belirtileri farklı olsa da bozulmuş bir gerçeklik algısı hepsinde ortaktır.
Otizm: Sanırım biraz farklıyım.
Bu hastalık üstünde yapılan araştırmalarda otizm vakalarının %75 den fazlasının genetik olduğu görüldüğü için hastalığın genetik geçişli olduğu düşünülüyor. Hastalık çoğu zaman kendisini; göz teması eksikliği, tekrarlı hareketler, temastan hoşlanmama olarak gösterir.
Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB): Sakin sakin oturmak bana göre değil.
Çevresel faktörlerle genetik faktörlerin birleşimi sonucunda ortaya çıkan diğer bir hastalık olan DEHB, genelde çocuklar okula gittiğinde öğretmenleri tarafından farkedilir. Belirtileri ise çoğu zaman dürtüsel davranışlar, sabırsızlık, yerinde duramama, çokça hayal kurmadır.
Not: Bu yazı genetik psikolojik hastalıklarla ilgili farkındalığı arttırmak amacıyla yazılmıştır. Tanı ve tedavi işlemleri için ruh sağlığı profesyonellerini ziyaret etmeniz gerekir.