İnsanlık tarih boyunca insanın, yani kendisinin düşünce ve davranışlarını anlamlandırmaya çalışmıştır. Bu amaçla kurulan bir bilim olan psikoloji üzerine uzmanlaşan bilim insanları bu konuda sayısız teori üretmişlerdir. Bunlar arasında en bilinenlerden bir tanesi de Abraham Maslow tarafından ortaya koyulmuş ve kendi adıyla Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi olarak anılan son derece önemli bir teoridir.
Abraham Maslow, Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisinde bireyin motivasyon adımlarını belirlemiştir. Yani bir insanın temel ihtiyaçları nelerdir ve daha fazlasını nasıl elde eder sorusuna odaklanmıştır. Maslow aynı zamanda hümanist psikoloji okulunun önemli isimlerinden bir tanesidir ve odaklandığı diğer bir konu da insanın kendini gerçekleştirme sürecidir. Gelin Abraham Maslow kimdir yakından bakalım ve Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşi teorisi nedir tüm detaylarıyla görelim.
Abraham Maslow kimdir? Yalnız ve mutsuz bir çocuk:
Abraham Maslow, 1 Nisan 1908 tarihinde ABD’nin New York eyaletinin Brooklyn şehrinde, Rusya’dan Amerika’ya göçen yahudi kökenli bir ailenin yedi çocuğundan ilki olarak dünyaya geldi. Maslow’un daha sonra anlattığına göre erken çocukluk döneminde gerçekten yalnız ve mutsuzdu. Bu nedenle zamanının çoğunu kütüphane geçiriyor ve gerçek bir kitap kurduna dönüşüyordu.
Temel eğitimini aldıktan sonra City College of New York isimli üniversitede hukuk eğitimi aldı ama daha sonra psikolojiye ilgi duymaya başladı ve Wisconsin Üniversitesi'ne geçti. Burada psikolog Harry Harlow ile tanışması onun hayatını değiştirdi ve onu kendisine akıl hocası olarak seçti. Maslow, Wisconsin Üniversitesi'nde psikoloji üzerine lisans, yüksek lisans ve doktora yaptı.
1937 yılında Brooklyn Koleji’nde öğretmen olarak çalışmaya başlayan Abraham Maslow, 1951 yılına kadar buradaki görevini sürdürdü. Burada öğretim üyesi olarak görev yaptığı sırada Gestalt psikoloğu Max Wertheimer ve antropolog Ruth Benedict’in çalışmalarından etkilendi. Ona göre bu iki isim gerçekten benzersiz insanlardı ve onları analiz etmeye başladı. Bu analizler daha sonra yapacağı çalışmaların temellerini atıyordu.
Maslow’un hümanist psikoloji teorileri:
Abraham Maslow, 1950’li yıllarda hümanist psikoloji adı verilen bir düşünce okulunun kurucularından ve en önemli isimlerden biri oldu. İhtiyaçlar hiyerarşisi, kendini gerçekleştirme ve doruk deneyimler gibi konular, hümanist psikoloji okulunun ilgilendiği temel konular haline geldi. Maslow’un teorileri ile o dönem popüler olan diğer düşünceler arasında bazı temel farklar vardır;
- Maslow’a göre Freud'un psikanalitik kuramı ve Skinner'ın davranış kuramı, varoluşun olumsuz yönlerine çok fazla odaklanıyordu.
- Maslow’a göre dönemin popüler teorileri, insanın potansiyelini ihmal ediyordu.
- Maslow’un teorileri, insanın potansiyelini ortaya çıkarmaya ve refahını arttırmaya odaklanmıştı.
Maslow’un, insanın kendini gerçekleştirme süreci hakkındaki teorileri:
Abraham Maslow’un ortaya koyduğu tüm teorilerin temelinde, insanın kendini gerçekleştirme süreci vardır. Bu süreci; yeteneklerin, kapasitenin, potansiyelin tam olarak kullanılması şeklinde tanımlar. Maslow’a göre insanlar, sürekli olarak tam potansiyeline ulaşma çabası içindedirler.
Maslow’a göre kendini gerçekleştirmek bir hedef ya da varış noktası değildir. Kendini gerçekleştirme, insanların sürekli olarak refah, yaratıcılık, tatmin gibi konularda tekrar tekrar zirveye ulaşmaya çalıştıkları bir süreçtir. Maslow’a göre kendini gerçekleştiren insanlarda bazı temel ve ortak özellikler var; kendini kabul etme, kendiliğindenlik, bağımsızlık ve en yükseği deneme gibi.
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisi nedir?
Abraham Maslow’un ortaya koyduğu teoriler arasında en bilinenlerden bir tanesi kendi adıyla Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi olarak anılan teorisidir. Bu teoriye göre farklı kategorilerde beş temel insan ihtiyacı vardır ve bunlar, insanın motivasyonunu tetikler. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisini bir piramit gibi düşünebiliriz.
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi basamakları:
Fizyolojik ihtiyaçlar:
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisinin ilk basamağında fizyolojik ihtiyaçlar yer alır. Bunlar, insanın hayatta kalması için gerekli olan yiyecek, içecek, dinlenme, giyinme, barınma, sağlık ve üreme gibi ihtiyaçlardır. Bu ihtiyaçlarını yerine getirmemiş bir insan kolay kolay diğer basamaklara geçemez.
Güvenlik ihtiyaçları:
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisinin ikinci basamağında güvenlik ihtiyaçları yer alır. Duygusal ve fiziksel şiddetten korunma, hırsızlıktan korunma, duygusal istikrar, sağlık güvenliği, finansal güvenlik gibi konular güvenlik ihtiyaçları arasında yer alır.
Sevgi ihtiyacı:
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisinin üçüncü basamağında sevgi ihtiyacı yer alır. Ebeveynden, kardeşlerden, çocuklardan, eşlerden, partnerlerden ve arkadaşlardan alınan sevgi bu ihtiyaç kapsamındadır. Cinsel ilişkide fiziksel ve duygusal yakınlık, akraba ilişkileri, sosyal gruplara üye olma, iş arkadaşlarıyla ekip kurma, bir kulübe üye olma, hobi grubuna katılma gibi konular da bu basamak kapsamında değerlendirilir.
Saygınlık ihtiyacı:
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisinin dördüncü basamağında saygınlık ihtiyacı yer alır, bunlar ego güdümlü ihtiyaçlardır. Bu ihtiyaçların başında değerli olduğunuz ve saygıyı hak ettiğiniz inancı ile kişisel gelişim ve başarı potansiyeline olan güven yani kısaca özsaygı gelir. Başkalarından duyulan saygı da kendi özsaygınızı arttırır.
Kendini gerçekleştirme ihtiyaçları:
Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisi teorisinin beşinci basamağında kendini gerçekleştirme ihtiyaçları yer alır. Bu ihtiyaçlar, kişinin tüm potansiyelini gerçekleştirmesi olarak tanımlanır. Piramidin tepesidir. Eğitim, beceri geliştirme, başkalarıyla ilgilenme, yeni bir dil öğrenme, seyahat etme, ödül kazanma gibi konular kendini gerçekleştirme ihtiyaçları kapsamında değerlendirilir.
Maslow, kendini gerçekleştirme ihtiyaçlarını büyüme ihtiyacı olarak da adlandırır. Hiyerarşinin ilk dört basamağındaki eksiklik ihtiyaçlarından ayrı olarak değerlendirilir. Eksiklik ihtiyaçları karşılanmadığı zaman kişi zarar görür ve mutsuz olur. Kendini gerçekleştirme ihtiyaçları karşılandığı zaman kişi mutlu olur ancak karşılanmadığı zaman zarar görmez. Bu nedenle ilk dört basamak, hayati öneme sahiptir.
Abraham Maslow ve çalışmaları neden önemli?
8 Haziran 1970 tarihinde hayatını kaybeden Abraham Maslow, 20 yüzyılın en önemli psikologlarından bir tanesi olarak kabul ediliyor. Çünkü o, çalışmalarında her zaman insanın olumlu yönlerine odaklandı. Yaptığı çalışmalar sayesinde insan zihni iyileşme belirtileri gösterdi. İhtiyaçlar hiyerarşisi teorisi üzerine sayısız eleştiri olsa bile çalışmaları bugün bile bilim dünyasını etkilemeye devam ediyor.
Psikoloji bilimine sayısız katkı yapmış isimlerden bir tanesi olan Abraham Maslow kimdir, Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşi teorisi nedir gibi merak edilen soruları yanıtlayarak bu teori hakkında bilmeniz gereken detaylardan bahsettik. Konu hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.