James Webb Uzay Teleskobu ve Hubble Teleskobu gibi pek çok farklı teknoloji ile donatılmış cihazlar sayesinde insanlığın bundan birkaç yıl önce hayal bile edemeyeceği, evrenin uzak noktalarını görebiliyoruz. Ancak teleskop dediğimiz alet aslında 17. yüzyılda icat edildi. Daha önce buradaki yazımızda detaylarıyla anlattığımız gibi basit bir boru ve mercekler kullanılarak icat edilmiş olan teleskop, uzakları yakın ediyor.
Yahu ben böyle gelişmiş bir aleti evde nasıl yapayım diyorsanız haklısınız, yapamazsınız. Fakat amacınız yalnızca camdan bakınca gördüğünüz o güzelim yıldızları biraz daha detaylı görmekse en eski ve basit yöntemleri kullanarak evde basit malzemelerle oldukça işe yarar bir teleskop yapmanız mümkün. Girizgahı bitirelim; teleskop nasıl yapılır merak edenler için uygulayabilecekleri basit yöntemleri ve ihtiyacınız olacak malzemeleri görelim.
Teleskop nasıl yapılır? İşte basit malzemeler kullanarak uygulayabileceğiniz yöntemler:
- Yöntem #1: Büyüteç lensleri kullanarak teleskop yapımı
- Yöntem #2: Mercek kullanarak teleskop yapımı
Yöntem #1: Büyüteç lensleri kullanarak teleskop yapımı:
- Adım #1: Tüm gerekli malzemelere sahip olduğunuzdan emin olun.
- Adım #2: Karton üzerinde cam yuvaları işaretleyin.
- Adım #3: Teleskoba uygun boyutta kartonu kesin.
- Adım #4: Lensleri yerleştirin.
- Adım #5: Bir dış boru kesin ve ilk yaptığınızı içine yerleştirin.
Adım #1: Tüm gerekli malzemelere sahip olduğunuzdan emin olun:
- 60 cm uzunluğunda oluklu bir karton
- İki farklı boyutta büyüteç
- Güçlü bir yapıştırıcı
- Makas
- Cetvel
- Kalem
Teleskop yapmak için kullanabileceğiniz en basit malzemeler bunlardır. Büyüteçlerin birinin büyük, diğerinin daha küçük olmasına dikkat edin. Aynı boyutta büyüteçler kullanırsanız teleskop işe yaramayacaktır. Büyüteçlerin etrafındaki halkaları çıkarınca lensleri elde etmiş olursunuz.
Adım #2: Karton üzerinde cam yuvaları işaretleyin:
Bu adımda iki lensi de önünüze alın ve görüntü netleşene kadar hareket ettirin. Görüntünün net olduğu aralığı bulduktan sonra lensleri kartonların üzerine yerleştirin. Lensleri kartonla sarın ve genişliğini işaretleyin. Boruların biri, diğerinden daha büyük olacak.
Adım #3: Teleskoba uygun boyutta kartonu kesin:
Şimdi her iki kartonu da 60 cm uzunluğunda kesin. Lens genişliklerine göre de enlemesine kesin. Sonra yapıştırıcı kullanarak kestiğiniz bu kartonları yapıştırarak boru haline getirin. Bu adımda önemli olan lens yerleştirme noktalarıdır. Her iki kağıt üzerinde de ön boşluktan 2.5 cm uzakta borunun yarısını kesin. Sakın yarısından fazlasını kesmeyin.
Adım #4: Lensleri yerleştirin:
Her iki karton borunuzun da lens boşluklarına daha önce belirlemiş olduğunuz lensleri yerleştirin. Yerleştirdikten sonra dışarıdan yapıştırın. Yapıştırıcının lens üzerine bulaşmamasına dikkat edin çünkü lensler kirlenirse net bir görüntü elde edemezsiniz.
Adım #5: Bir dış boru kesin ve ilk yaptığınızı içine yerleştirin:
Şimdi elinizde birinde büyük, birinde küçük lens olan iki karton boru var. Bunları iç içe geçirin ve görmek istediğiniz noktaya çevirin. Boruları içeriden birbirine yaklaştırdıkça gördüğünüz görüntü netleşecek ya da bulanıklaşacaktır. Bu şekilde çok uzağı olmasa da en azından Ay’ı görebilirsiniz.
Yöntem #2: Mercek kullanarak teleskop yapımı:
- Adım #1: Tüm gerekli malzemelere sahip olduğunuzdan emin olun.
- Adım #2: Dış boruyu ikiye bölün ve iç borudan iki parça kesin.
- Adım #3: Büyük boru ve kapak üzerinde delikler açın.
- Adım #4: Mercekleri ve boruları yerleştirin.
Adım #1: Tüm gerekli malzemelere sahip olduğunuzdan emin olun:
- İki mercek
- İç boru ve dış boru
- Kıl testere
- Maket bıçağı
- Güçlü bir yapıştırıcı
- Varsa matkap
İç boru plastik, dış boru ise kartondan olabilir. Borular 5 cm çapında, 110 cm uzunluğunda olmalıdır. 49 mm çapında, 1350 mm odak uzaklığın içbükey - dışbükey bir merceğe ve 49 mm çapında, 152 mm odak uzaklığında düz - içbükey bir merceğe ihtiyacınız var. Bu şekilde aratarak istediğiniz mercekleri kolayca internetten bulabilirsiniz.
Adım #2: Dış boruyu ikiye bölün ve iç borudan iki parça kesin:
Maket bıçağı kullanarak dış boruyu tam ortadan ikiye bölün. Kıl testere kullanarak iç boruda 3 cm’lik iki adet parça kesin. Dilerseniz kesme bölümlerini zımpara ile düzelterek ileride oluşacak hasarları önleyebilirsiniz.
Adım #3: Büyük boru ve kapak üzerinde delikler açın:
Göz deliği oluşturmak için boru genişliğinde bir kapağa bir delik açabilirsiniz. Dış borunun 2.5 cm altına yan yana küçük delikler açın. Mercekleri daha önce kesmiş olduğunuz boru parçalarının içine yapıştırın. Dış borunun delikler açtığınız ucuna dışbükey parçayı yapıştırın. İç borunun ucuna ise diğer parçayı yapıştırın.
Adım #4: Mercekleri ve boruları yerleştirin:
Dış borunun ucuna dışbükey parçayı yapıştırdıktan sonra iç boruyu büyük borunun içine yerleştirin. Dilerseniz küçük borunun ucuna gözlem kapağını yerleştirin. Bu noktadan sonra iç boruyu hareket ettirerek yani mercekleri yakınlaştırıp uzaklaştırarak netliği ayarlayabilirsiniz.
Teleskop yapımı sırasında dikkat etmeniz gerekenler:
Açık konuşmak gerekirse bu yöntemlerle yaptığınız teleskop oldukça basit bir sisteme sahip olduğu için hayal ettiğiniz gibi Ay üzerindeki kraterleri göremeyebilirsiniz. Ancak yapım sırasında hassas davranırsanız düşündüğünüzden çok daha iyi bir görüntü elde edebilirsiniz. En önemli püf nokta ise kaliteli mercek seçimidir. Yani biraz paraya kıymanız gerekebilir.
Yöntemler kafanızı karıştırdıysa işin özünü anlamanızda yarar var. Küçük mercek, sabit olan büyük merceğe yakınlaşıp uzaklaşarak görüntü netlemesi yapıyor, bilmeniz gereken en önemli detay budur. Kullanılan borular hem ışığın görüntünüzü bozmasını engeller hem de mercek hareketlerini kontrol etmenizi sağlar. Ufak bir hatırlatma, yaptığınız teleskobu kullanarak arada herhangi bir koruma olmaksızın sakın Güneş’e direkt olarak bakmayın.
Uzakları yakın eden mucizevi alet teleskop evde nasıl yapılır sorusunu yanıtlayarak yapım işlemi için uygulayabileceğiniz yöntemleri anlattık ve ihtiyacınız olan malzemeleri sıraladık. Eğer işi biraz daha büyütmek istiyorsanız aralara birkaç mercek daha koyarak teleskobunuzun boyutunu büyütmeyi düşünebilirsiniz ama aradaki mesafeye dikkat edin.