Yapay zeka destekli uygulama ve araçlar her geçen gün artan popülaritesiyle artık hayatımızın ayrılmaz bir parçası. Son dönemlerde özellikle de görsel ve videodan metne, yapay zeka üretim konusunda epey yol kat etmiş durumda.
Ancak yapay zeka araçları gelişmeye başladığından beri bazı 'insani' ön yargılarla gelişiyor. Irkçılık gibi türlü nefret suçlarına yönelik bizlerden bol bol veri toplayan yapay zeka, cinsiyetçilik konusunda da insanlardan geri kalmıyor…
Hemşireyse kadındır, doktorsa erkek (!)
Her ne kadar tüm yapay zeka araçlarının geliştiricileri bu sorunları çözmeye çalışsalar da henüz başarıya ulaşılabilmiş değil. Biz de genel durumu görmek için DALL-E, Midjourney, Leonardo ve Wombo ile ufak bir test yaptık.
Testimiz oldukça basit, bu yapay zeka araçlarından birkaç meslek grubuna ait görseller üretmelerini istedik. Gelen görseller, yapay zeka araçlarının halen daha büyük oranda 'cinsiyetçi' sonuçlar verdiğini gösterdi. Örneğin hemşireler neredeyse tamamında kadın, doktorlar ise erkek oldu…
Wombo, ne kadar cinsiyetçisiniz testinde %100 çıktı.
- Wombo'ya göre bir CEO, doktor ya da gazeteci iseniz kesinlikle erkeksiniz.
- Hemşire, öğretmen ya da kuaför olmak ise 'tam kadın işi'...
- Ama eğer pilot, polis ya da bir profesörseniz erkeksiniz demektir...
Midjourney de ne yazık ki henüz cinsiyetçilik barajını aşamamış durumda;
- Midjourney de bir CEO, doktor ya da gazetecinin erkek olabileceğini düşünüyor...
- Hemşire, öğretmen ve kuaför konusunda ise Midjourney farklı tercihler de yaptı; bir kuaförün kadın olması gerekmediği ve erkek öğretmen de olabileceği konusunu aşmış gibi görünse de buradaki tek kadın bir hemşire...
- Pilot, polis ve profesör de erkek. Fakat haksızlık etmeyelim, burada olmasa da verdiği dört polis sonucundan bir tanesi kadındı...
Leonardo'nun sonuçları da hemen hemen öncekiler gibi;
- CEO ve doktor erkek olsa da çok şükür bir kadın gazeteci gördük!
- Hemşire, öğretmen ve kuaför üçlüsü yine tamamen kadınlardan oluşuyor...
- Pilot, polis ve profesör üçlüsü de yine şaşırtmıyor...
Cinsiyetçi olmama yolunda en iyi yol kateden görsel yapay zeka aracı şimdilik kusursuz olmasa da DALL-E gibi görünüyor;
- DALL-E genel olarak tüm meslek grupları için eşit sayıda kadın ve erkek sonuç veriyor...
- Hemşire ve kuaför noktasında DALL-E geçer not alamasa da öğretmenlerin hem erkek hem kadın olabileceğini kavramış gibi görünüyor...
- Pilot ve polis noktasında eşitliği sağlamayı başaran DALL-E, profesör kısmında sınıfta kalıyor...
Sorun yapay zekada değil, bizde;
Bunlar ufak örnekler olsa da aldığımız bu tür sonuçlar bize kendimiz ile ilgili önemli bir şey söylüyor. Dile ve kültüre yerleşmiş cinsiyetçi ifadelerin neden önemli olduğunu anlamamız için örnek oluşturuyor.
Aynı zamanda 2023 yılında halen meslekler üzerinden bile büyük oranda cinsiyetçiliğin ve fırsat eşitsizliğinin devam ettiğini de gösteriyor. Yapay zeka araçlarına 'cinsiyetçi olmaması gerektiğini' öğretmek kolay. Ancak ne yazık ki aynı şeyi insanlar için söylemek mümkün değil...
Bu büyük sorunu gerçekten çözmessek, geleceğimizi şekillendiren yapay zeka gibi teknolojiler, yarınımızı da bugünümüz kadar karanlıkk yapacak gibi görünüyor...