“Fosil” kelimesini çoğunlukla duyuyoruz. Gerek haber kanallarında, gerek sosyal medyada bu kelime sıklıkla karşımıza çıkıyor. Temelde bu kelimenin ne anlama geldiğini bilsek bile, aslında fosiller hakkında bilmediğimiz pek çok şey bulunuyor. Bugün konumuz, gerçekten merak uyandıran, geçmişten günümüze büyük izler bulmamızı sağlayan fosillerle ilgili bilgiler. Fosiller nedir, fosilleri araştıran insanlara ne denir gibi soruları merak ediyorsanız, aşağıdaki bilgileri okuduğunuzda fosiller hakkında çok daha fazla bilgiye sahip olacaksınız.
Fosilleri genel olarak özetlememiz gerekirse, bizi dünyamızın geçmiş yaşamlarına götüren en belirgin detaylar diyebiliriz. Çünkü fosiller sayesinde geçmişte yaşayan ve günümüze kadar soyu tükenen pek çok canlıdan eserler görebiliyoruz. Günümüze kadar oldukça fazla fosil kaydı ortaya çıkarıldı. “Fosil” denildiğinde yalnızca dinozorlar aklımıza gelse bile, konunun derinlerine indiğimizde çok daha fazlasıyla karşı karşıya kalabiliyoruz. Dilerseniz lafı hiç uzatmadan, okuduğunuzda oldukça şaşıracağınız fosillerle ilgili bilgiler listemize geçelim.
Okuduğunuzda şaşıracağınız fosillerle ilgili bilgiler:
- Dinozor Fosilleri
- Dünyamızın her yerinde fosiller bulundu
- Kaka fosilleri
- Paleontolog
- Aslında Latince'den geliyor
- Ayak izleri
- Fosillerin detayları
- Fosiller bize ne detaylar verebilir
- Fosilleşmek kolay bir şey değil
Fosiller denilince akla gelen ilk şey: Dinozor fosilleri
Evet, eminiz ki “fosiller” kelimesini duyduğumuzda aklımıza direkt olarak dinozorlar geliyor. Geçmişte yaşayan ve günümüze gelmeden çok önce soyları tükenen dinozorlar hakkında bu kadar bilgiye sahip olmamızı sağlayan şey başlıca fosillerdir diyebiliriz. Hatta fosiller sayesinde geçmişte yaşayan dinozorlara ait oldukça fazla detayı öğrenebiliyoruz.
Günümüze kadar ortaya çıkarılan fosiller sonucunda, geçmişte dünyamızda yaşayan en büyük dinozorun büyüklüğü tam 34 metre olarak tespit edildi. Bu yükseklik, ortalama 5 katlı bir binadan daha yüksek diyebiliriz. Yani eğer günümüzde dinozorlar yaşasaydı, yapıların arasında dolaşmaları epey zor olabilirdi.
Dünyamızın her yerinde fosiller bulundu
Dünyamızda geçmişten kalan fosillere erişmek zor olmamalı. Çünkü dünyanın neredeyse tamamında geçmişten gelen fosil kalıntıları bulunuyor. Bu sayede dünyanın geçmişteki döngüsüne dair birçok bilimsel veri de ortaya çıkarılıyor. Fosillerin her kıtada bulunması, kıtalara göre geçmişte yaşamın nasıl olduğunu da ortaya çıkarıyor.
Fosillerin nerelerde bulunduğuna basit bir örnek vermek gerekirse, dünyanın en büyük dağı olan Everest Dağı’nın bile tepesinde fosillere rastlandı. Dağın tepesinde bulunan fosiller, deniz canlılarına aitti.
Yalnızca canlılara ait değil, kaka fosilleri de bulunabilir
Evet, yalnızca geçmişte yaşayan canlılar değil, o canlıların dışkılarına ait fosiller de bulundu. Tüm bu fosiller bir araya getirildiğinde ise dünyamızın geçmişi hakkında çok daha net bilgiler ortaya çıkarılabildi. Fosiller arasında bulunan kaka fosillerine koprolit denir.
Bilim adamları, geçmişten gelen koprolitler arasında farklı dinozor çeşitlerine ait fosillerde buldular. Emin olmalısınız ki, onlara ait fosiller yalnızca bir kakadan çok daha fazla.
Gelelim fosilleri araştıran insanlara: Paleontolog
Fosilleri araştıran ve inceleyen insanlara kısaca bilim adamı diyebiliyoruz. Hatta haber akışlarında bile bir fosil haberinde Paleontolog yerine sıklıkla “bilim adamı” ünvanı kullanılır. Ama fosilleri inceleyen ve araştıran bir meslek dalı bulunuyor. Bu meslek dalı ile ilgilenen insanlara Paleontolog deniliyor ve en temel görevleri geçmişten gelen fosiller ile ilgili daha fazla bilgiye ulaşarak, geçmişten günümüze daha fazla bilgi taşıyabilmek.
Fosiller üzerinden geçmişe dair bu kadar net kanılar ortaya koyabilmek, dışarıdan bakıldığında gerçekten zor bir iş gibi duruyor. Ama eminiz ki, geçmişten günümüze kalan fosilleri inceledikçe yeni şeyleri ortaya çıkarmak oldukça keyif verici bir mesleklerden bir tanesi olabilir.
“Fosil” kelimesinin köklerine inmek gerekirse: Aslında Latince’den geliyor
Fosil kelimesinin ne anlama geldiğini kabaca biliyoruz. Ama bu kelimenin hangi dilden geldiğini ve o dilde aslında nasıl telaffuz edildiğini ne yazık ki bilmiyoruz. “Fosil” kelimesi, temele indiğimizde Latince’den geliyor. Kelime, bu dilde kazılmış anlamına geliyor ve aslında “fossus” kelimesinden türüyor.
“Fosil” kelimesi TDK’da ise “Geçmiş yer bilimi zamanlarına ilişkin hayvanların ve bitkilerin, yer kabuğu kayaçları içindeki kalıntıları veya izleri, müstehase, taşıl” anlamını taşıyor.
En merak uyandıran detaylardan bir tanesi ise ayak izleri
Geçmişte yaşayan canlılara dair fosiller ile bazı detayları öğrenebildiğimizi söylemiştik. Hatta bunlardan bir tanesi de kaka demiştik. Fosillere ait başka garip detaylar ise ayak izleri. Geçmişten günümüze fosilleşen ayak izlerini incelediğimizde, gerçekten oldukça büyük ayaklar ile karşı karşıya kalıyoruz. Kimi ayak izleri farklı canlılara ait olurken, kimi ayak izleri ise insanlara ait gibi duruyor. Kimi ayak izleri büyük olmakla birlikte, bazıları ise normalden oldukça uzun bir görünüme sahip.
Fosiller fazlasıyla belirgin detaylar değillerdir
Etrafta oldukça eski bir kemik bulduğunuzu varsayalım. Buna kolaylıkla “fosil” diyemezsiniz. Çünkü fosiller, günümüzde bu kadar kolay bir şekilde karşılaşılan şeyler değillerdir. Geçmişten gelen izler zamanla gömülerek mineraller haline geliyor. Daha sonrasında ise zamanla ortaya tortul kayalar çıkıyor. Bu kayalar farklı şekillerde olabiliyor.
Tortul kayalar içerisinde oldukça fazla fosil ile karşılaşabilmek mümkün. Bu kayalar daha çok kum, çamur ve bunlarla birlikte küçük kaya parçacıklarının bir araya gelmesi sonucunda ortaya çıkar.
Toparlamak gerekirse, fosiller bize ne gibi detaylar verebilir?
Fosiller, ortaya sandığınızdan çok daha fazla detay çıkarabiliyor. Yani bir fosil bulunduğunda onun hangi canlıya ait olduğunu bulmaktan çok daha fazla şeyler ile karşılaşabiliyoruz. Mesela, geçmişte yaşayan bir canlıya ait fosil bulunduğunu farz edelim. O canlının nerede yaşamış olabileceği, nasıl öldüğü, kaç yaşında olduğu gibi detaylar ortaya çıkarılabiliyor. Hatta, canlının ne yediği bile fosiller sayesinde belirlenebiliyor. Yani fosiller, geçmişten günümüze gelebilen basit mineraller olarak sadeleştirilemez diyebiliriz.
Fosilleşmek o kadar kolay bir şey değil
Bu kadar detay çıkarılıyorsa, o zaman fosilleşmekte sürekli olan bir şey mi diye düşünebilirsiniz. Ama elbette sandığınız gibi değil. Örneğin, hayvanlar öldükten sonra kemikleri oldukça hızlı bir şekilde ayrışır. Bu nedenle fosil ortaya çıkmaz. Yani her ölen canlının fosili, gelecek yıllarda kolay bir şekilde bulunamayabilir. Ama eğer öldükten kısa bir süre sonra onları toprağa gömerseniz ve ufakta olsa oksijen girişini sağlarsanız, fosilleşme ihtimallerini daha da yükseltmiş olursunuz.
Sizler için oldukça merak uyandıran fosillerle ilgili bilgiler listemiz bu kadardı. Fosiller hakkında yukarıda okuduklarınızda dahil olmak üzere, öğrenebileceğimiz oldukça fazla detay bulunuyor. Çünkü geçmişte yaşayan bazı canlılar, günümüze göre oldukça farklı özelliklere sahip. Farklı görünüşleri, yaşam alanları ve besin kaynakları bulunuyor. Sizler fosiller hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda bizlerle paylaşmayı unutmayın.