Vücudumuz bir saniye bile hiç durmadan tıkır tıkır çalışan bir makine gibi. Bu makine parçalarının sayısı kadar, boyutları da önemli. Örneğin vücudumuza oksijen taşımakla görevli kırmızı kan hücrelerimizin boyutunu gösteren MCV değerinin düşüklüğü ya da yüksekliği durumu, kişinin pek çok farklı hastalıktan birine sahip olduğunu gösterebilir.
MCV değeri, standart kan sayım testi ya da benzeri bir kan tahlili ile kolayca ölçülebilir. Elbette tek başına basit bir kan testi her zaman bir hastalığın tek teşhis aracı değildir ancak MCV değerinde yüksek ya da düşük bir oran görüldüğü zaman bazı hastalıklardan şüphelenilir ve buna uygun ek testler istenebilir. Gelin MCV nedir, yükselirse ne olur, düşüklüğü ne anlama gelir gibi merak edilen soruları tüm detaylarıyla inceleyelim.
Temel bir tanım yaparak başlayalım; Kan tahlilinde MCV nedir?
Mean Corpuscular Volume, Türkçesi ile ortalama hücresel hacim, kısaca MCV; kanımızda bulunan üç farklı tür hücre sınıfından biri olan ve vücudumuza oksijen taşımakla görevli kırmızı kan hücrelerinin boyutunu ifade eden bir değerdir. Kırmızı kan hücrelerinin sağlıklı olup olmadığını anlamanın en etkili yöntemlerinden biri MCV değerine bakmaktır.
[GIPHY:xT9IgkwR8wkzvDh68M][/GIPHY]
İdeal MCV değeri kaç olmalıdır?
İdeal MCV değeri kişiden kişiye göre değişiklik gösterebilir ama ortalama bir değer vermek gerekirse; yetişkinlerde, yaşlılarda ve çocuklarda 80 - 95 fl, yenidoğan bebeklerde ise 96 - 108 fl ideal MCV değeri olarak kabul edilir.
MCV değeri 80 fl oranından düşük olduğu zaman kırmızı kan hücreleri normalden küçük kabul edilir ve bu duruma mikrositoz denir. MCV değeri 100 fl oranından yüksek olduğu zaman kırmızı kan hücreleri normalden büyük kabul edilir ve bu duruma makrositoz denir. Her iki durum da farklı hastalık ve rahatsızlıkları işaret edebilir.
MCV düşüklüğü ne anlama gelir, neden düşer?
- Demir eksikliği anemisi
- Akdeniz anemisi
- Kurşun zehirlenmesi
- Kronik hastalık anemisi
- Sideroblastik anemi
- Vitamin eksiklikleri
- Radyoterapi
Demir eksikliği anemisi:
MCV düşüklüğünün en yaygın görülen nedenlerinden biri olan demir eksikliği anemisi; kan kaybı, uzun adet dönemi, çölyak hastalığı, yetersiz beslenme, enfeksiyonlar gibi farklı nedenlere bağlı olarak oluşabilir. Özellikle çocuklarda ve hamilelerde demir eksikliği en sık görülen sorunların başında gelir.
Akdeniz anemisi:
Talasemi olarak da bilinen akdeniz anemisi, kalıtsal olarak aktarılan bir kansızlık çeşididir. Hastalık taşıyanlarda ve gerçek hastalarda farklı belirtiler görülür. Hastaların kan değerleri çok düşük olduğu için bu durum hemen anlaşılır ama taşıyıcılar MCV değeri gibi bazı değerlerin düşük olması dışında kendini hemen belli etmeyebilir.
Kurşun zehirlenmesi:
Ağır kimyasal bir madde olan kurşuna çok fazla maruz kalınması durumunda da MCV değeri düşecektir. Özellikle madencilerde, kirli havanın olduğu bölgede yaşayanlarda, sanayi çalışanlarında, oto tamircilerde ve benzeri sektörlerde sıkça karşılaşılan bir durumdur. Demir eksikliği ile karıştırılsa da çok daha ciddi bir sorundur.
Kronik hastalık anemisi:
Farklı kanser türleri, crohn hastalığı, endokardit, böbrek hastalıkları, AIDS, diyabet, tüberküloz, otoimmün hastalıklar, romatoid artrit gibi kronik hastalıklar nedeniyle kişide oluşan anemi durumu da MCV düşüklüğüne neden olabilir.
Sideroblastik anemi:
Sideroblastik anemi kalıtsal olarak aktarılan bir anemi durumudur. Genlerin üzerinde yaşanan mutasyonların bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Bu mutasyon sonucunda kırmızı kan hücreleri demir biriktirir ve MCV değeri düşer.
Vitamin eksiklikleri:
MCV düşüklüğünün temel nedeninin demir eksikliği olduğunu anlaşıldı ama aynı zamanda bakır eksikliği de MCV düşüklüğüne neden olmaktadır. Benzer şekilde, B6 başta olmak üzere bu türdeki vitaminlerin eksikliği de MCV düşüklüğüne neden olabilir.
Radyoterapi:
Farklı kanser türlerinin tedavisi için kullanılan radyoterapi yönteminin yan etkilerinden bir tanesi de kırmızı kan hücrelerinin boyutunun küçülmesidir. Bu nedenle radyoterapi gören kişilerde MCV değerinin düşük çıkma ihtimali bir hayli yüksektir.
[GIPHY:11i03wSzIuNXiw][/GIPHY]
MCV düşüklüğünü kolayca anlamanızı sağlayan belirtiler:
- Halsizlik
- Yorgunluk
- Solgun cilt
- Çarpıntı
- Çocuklarda katılırcasına ağlama
- Nefes darlığı
- Saç dökülmesi
- Çabuk yorulma
- Tırnak kırılmaları
- Huzursuzluk hissi
- Konsantrasyon kaybı
MCV değeri düşük olan kişilerde yaygın olan görülen belirtilerden bazıları bu şekilde. Eğer bu belirtlerden birini ya da birkaçını hissediyorsanız MCV değerinizin düşük olduğundan şüphelenerek uzman bir doktora muayane olmalısınız.
MCV yükselirse ne olur, neden yükselir?
- B12 eksikliği
- Folik asit eksikliği
- Miyelodisplastik sendrom
- Alkolizm
- Hipotiroidizm
- Farklı ilaç kullanımları
B12 eksikliği:
Vücutta B12 vitamini eksikliğine bağlı olarak ortaya çıkan megaloblastik anemi, MCV değerini yükselten rahatsızlıklardan bir tanesidir. Mide rahatsızlığı ile de bağlantılı olan bu anemi türü direkt olarak B12 eksikliği ile ilişkilidir ancak anemi oluşmasa bile B12 eksikliği durumunda MCV değeri yükselebilir.
Folik asit eksikliği:
B grubu vitaminlerden bir tanesi olan folik asit, aminoasitlerin dönüşümü için hayati öneme sahiptir ve eksikliği durumunda kırmızı kan hücreleri büyüyebilir. Yetişkin bir kişinin günde 240 ug folik asit alması gerekirken hamilelerde bu ihtiyaç 400 ug olarak tavsiye edilir. Dikkat edilmesi gereken bir durumdur.
Miyelodisplastik sendrom:
Anemi, trombositopeni kanamaları, enfeksiyon ve ateş gibi belirtileri olan miyelodisplastik sendrom, kromozomal anormallikler sonucu ortaya çıkan bir hastalık türüdür. Lösemiye dönme ihtimali olan bu sendrom kaynaklı olarak MCV değeri yükselebilir.
Alkolizm:
Tüm kötülüklerin anası olan alkol, MCV yüksekliğinin de ana sebeplerinden bir tanesidir. Günde 80 gram üzerinde alkol kullanan kişilerde oluşabilen makrositik anemi kaynaklı olarak kırmızı kan hücreleri de büyüme eğilimi gösterir.
Hipotiroidizm:
Tiroid hormonu, kırmızı kan hücrelerinin üretiminde direkt bir etkiye sahiptir. Hipotiroidizm yani tiroid hormonu eksikliği durumunda kırmızı kan hücrelerinde büyüme görülür ve bu nedenle de MCV değeri yüksek çıkar.
Farklı ilaç kullanımları:
Yukarıda saydığımız tüm bu durumlara neden olan, kişinin kullandığı ilaçlar olabilir. Çünkü bazı ilaçlar B12 ve folik asit emilimini engellemektedir. Antiviral ilaçlarda, kanser ilaçlarında, şeker ilaçlarında, sıtma ilaçlarında ve epilepsi ilaçlarında bu yan etki sıkça görülebilir.
Kan tahlilinde kırmızı kan hücrelerinin boyutunu gösteren bir değer olan MCV nedir, yüksekliği ve düşüklüğü ne anlama gelir sorularını yanıtladık. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi MCV değeriniz hakkında da en doğru ve size özel bilgiyi uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın.