Eskiden ne güzelmiş, adamın kafasına elma düşmüş aha demiş yer çekimi. Bilimle pek ilgisi olmayan insanlar genel olarak Isaac Newton hakkında böyle düşünür çünkü kabul edelim günlük hayatımızda bu gerçeklerle pek de karşılaşmıyoruz. Fakat bilimin, özellikle de fizik biliminin penceresinden baktığımız zaman açıkça söyleyebiliriz ki Isaac Newton, dünya tarihinin gelmiş geçmiş en büyük bilim insanlarından bir tanesidir.
Evet, Isaac Newton yer çekimini keşfetti ama dahası, evrensel hareketleri keşfetti. Ortaya koyduğu hareket yasaları ile kelimenin tam anlamıyla fizik dünyasında yeni bir kapı araladı. Benzersiz teoremleri ise matematik dünyasını değiştirdi. Yani bilimle ilgili aklınıza gelen her şeyde onun ufak da olsa bir imzası var. Gelin Isaac Newton kimdir yakından bakalım ve bilim dünyamıza yaptığı katkıları görelim.
Genç yaşta Descartes’dan etkilenen bir çocuk: Isaac Newton kimdir?
4 Ocak 1643 tarihinde İngiltere’nin Lincolnshire bölgesinde dünyaya gelen Isaac Newton ölmeden üç ay öncesi babası hayatını kaybettiği için annesi yeni biriyle evlenmişti. Bu nedenle küçük Isaac çocukluk yıllarının büyük bir bölümünü anneannesinin yanında geçirmek zorunda kaldı. King’s School’daki temel eğitiminin ardından Trinity College’e kaydoldu.
Cambridge Üniversitesi çatısı altındaki Trinity College’de klasik bir eğitim alan Isaac Newton sıkıldığı için kendini kitaplara verdi ve bu dönemde René Descartes gibi filozofların eserleriyle tanıştı. Tarihin en büyük felaketlerinden olan Büyük Veba ortaya çıkınca Isaac Newton 1665 yılında evine döndü. Tabii o dönem uzaktan eğitim olmadığı için kendi çalışmaları üzerine yoğunlaştı.
Işık üzerine yaptığı çalışmalar Newton teleskobunu icat etmesini sağladı:
[GIPHY:26gskf95cHOTlQOL6][/GIPHY]
Salgın bittikten sonra Isaac Newton 1667 yılında Cambridge Üniversitesi’ne döndü ve öğretim görevlisi oldu. Işık ve renk üzerine yaptığı çalışmalar burada meyvesini verdi ve 1668 yılında bugün Newton teleskobu olarak anılan tarihin ilk yansıtıcı teleskobunu icat etti. Önce yüksek lisans derecesi aldı, daha sonra da matematik profesörü oldu. Royal Society of London’da teleskobunu tanıttıktan sonra 1671 yılında Royal Society üyesi seçildi.
Sonraki yıllarda yaptığı kırılma deneyleri ise renk dünyasında yeni bir kapı araladı çünkü beyaz ışığın aslında tayftaki tüm renklerin bir bileşimi olduğunu ortaya çıkardı. Dahası, ışığın dalgalı değil parçacıklı olduğundan bahsetti. Bu dönemde yaptığı çalışmalar yine bir Royal Society üyesi olan Robert Hooke tarafından çok sert bir şekilde eleştirilince en sonunda 1678 yılında sinir krizi geçirerek bir süre kendi kabuğuna çekildi.
En sonunda kafasına o elma düştü (!) ve hareket yasaları ortaya çıktı:
[GIPHY:3LN9HQjb04ESc][/GIPHY]
Isaac Newton zaten kendini bildi bileli kuvvet ve hareket üzerine çalıştığından, yer çekimini bulması için kafasına bir elma düşmesine gerek yoktu, bu bir şehir efsanesidir. Fakat illa bu keşif için bir aydınlanma anı yaratmak istiyorsak 1684 yılında İngiliz astronom Edmund Halley tarafından ziyaret edilmesinden bahsedebiliriz.
Halley, Newton’un gök cisimlerinin izlediği eliptik yolları matematiksel olarak hesapladığını görünce bunları düzenlemesini rica etti. Bu düzenlemeler sonunda Newton, Philosophiae Naturalis Principia Mathematica Türkçe adıyla Doğal Felsefenin Matematiksel İlkeleri adlı kitabı oluşturdu. Bu kitapta evrensel yer çekimi yasası ve hareket yasaları olarak bildiğimiz şu üç kural vardır:
- Hareketli bir cisim dışarıdan bir kuvvete maruz kalmazsa doğrusal hareketini sürdürür.
- Bir cismin kütlesi ne kadar fazla ise hareket ettirici bir etkiye direnci o kadar büyük olur.
- Her etkiye karşı ona eşit ve karşıt yönde bir tepki vardır.
Newton en sonunda rüştünü ispatlamış oldu:
[GIPHY:gIr5TGvvRCqxcDjf1m][/GIPHY]
Philosophiae Naturalis Principia Mathematica kitabı sonrası Isaac Newton kelimenin tam anlamıyla bilim dünyasının yıldızı oldu ve en sonunda kabuğundan sıyrıldı. Modern bilim dünyasının en önemli çalışmalarından bir tanesi olarak kabul edilen bu eser aynı zamanda Avrupa aydınlanma döneminin de en önemli parçalarından bir tanesi olarak kabul edilir.
Isaac Newton, 1696 yılında Kraliyet Darphanesi’ne müdür olarak atandı. İlgisiz gibi görünse de bu atama aslında bir tür onurlandırma göreviydi. Fakat Newton bu görevi yalnızca sembolik olarak yürütmedi. Kalpazanlara karşı büyük bir savaş başlatarak gümüş standardında olan sterlini altın standardına yükseltti.
Ona artık ‘Sir Isaac Newton’ diyeceksiniz:
1703 yılında Royal Society başkanı olarak seçilmesi Isaac Newton ismini tam anlamıyla bilim dünyasının zirvesine taşıdı. Bu dönemde de boş durmadı ve en önemli eserlerinden bir tanesi olarak kabul edilen Opticks kitabını yayımladı. Newton bu kitabında ışık ve renk deneylerini detaylandırdı. 1705 yılına geldiğimizde yaptığı çalışmalar sayesinde dönemin İngiltere Kraliçesi Anne tarafından şövalye ilan edilerek Sir unvanını aldı.
Uzun yıllar bir tür matematik çalışma alanı olan kalkülüsün Isaac Newton tarafından geliştirildiği düşünülüyordu. Ancak Alman matematikçi Gottfried Leibniz, benzer bir çalışmayı 1684 yılında yayımlamıştı. Royal Society'nin başkanı olduğu dönemde Newton, bu çalışmaların kime ait olduğunun kanıtlanması için bir soruşturma yürüttü. Soruşturma ancak 1716 yılında tamamlandı ve her iki bilim insanının da bu çalışmaları bağımsız olarak yürüttükleri sonucuna varıldı. Yani kalkülüs formülünü kim bulmuştur sorusunun yanıtı hem Newton hem de Leibniz.
Bilim dünyasını değiştiren Isaac Newton, sessiz sedasız aramızdan ayrıldı:
[GIPHY:CfdMEA7FC3cEU][/GIPHY]
Isaac Newton hayatı boyunca hiç evlenmedi ve hiç çocuğu olmadı. Hayatının son yıllarında İngiltere’nin Winchester bölgesinde yaşayan yeğeninin yanına taşındı. 1727 yılının 31 Mart günü 84 yaşındayken uykusunda hayatını kaybetti. Cenazesi Westminster Abbey'de defnedildi.
Newton neden bu kadar önemli?
Sir Isaac Newton bir matematikçi, astronom, fizikçi, mucit, simyacı, filozof ve teologdur. Fizik alanındaki çalışmaları yaşadığı dönem yayımlanmış olsa da tarih ve din alanındaki çalışmaları ancak onun ölümünden sonra düzenlenerek yayımlanabilmiştir. Philosophiae Naturalis Principia Mathematica kitabındaki kütleçekim yasası, Newton yasası olarak anılır hale gelmiştir. Hareket yasaları, bilim tarihini şekillendirmiştir. Kendi adıyla anılan bir teleskop icat etmiş, ışık ve renk hakkında benzersiz deneyler yapmıştır. Daha ne olsun?
Dünya tarihinin gelmiş geçmiş en büyük bilim insanlarından bir tanesi olarak kabul edilen Isaac Newton kimdir sorusunu yanıtlayarak hareket yasalarından ve diğer çalışmalarından bahsettik. Böyle büyük bir bilim insanına yaşadığı dönemde de değer verilmiş olması oldukça sevindirici.