"Hepimiz zengin oluyoruz, 1 atıyorsun 100 oluyor ve hatta Ay'a gidiyoruz." gibi konuşmalar kripto varlık piyasasında çok yaygındır ve aslında bir o kadar da tehlikelidir. Sosyal medyadan, bir tanıdığınızdan ya da kendi araştırmalarınız ile çok fazla yükselme potansiyeline sahip bir kripto bulmuş olabilirsiniz. Peki ya yükselmezse, ya dolandırıcılık ise?
Bunlara rug pull ya da halı çekme dolandırıcılığı deniliyor. Bir diğer adı da exit scam yani çıkış dolandırıcılığıdır. Bu tarz dolandırıcılıkların en fazla görüldüğü zamanlar boğa dönemleridir.
Rug pull dolandırıcılıkları; yüksek vaatlere sahip ya da çok başarılı olabilecek bir kripto varlığın arkasındaki geliştiricilerin, takımın ya da yöneticilerinin bir anda tüm yatırımcıların parasını alıp kaçmasıdır. E tabii durum böyle olunca projenin yatırımcıları tüm paralarını bir anda kaybetmiş oluyor.
Rug pull dolandırıcılıkları hakkında bilmeniz gereken her şey:
[GIPHY:6FkYRXP1MUiTvBxVHX][/GIPHY]
İlk olarak rug pull dolandırıcılıkları kripto âleminde sıklıkla görülür. Bu tarz projelerin token'leri genellikle merkeziyetsiz borsalarda işlem görürler. Aniden ortaya çıkarlar ve hatta geleceğin Bitcoin’i ya da Ethereum’u olarak adlandırılırlar.
Takımı ve kurucuları anonimdir, kilitli token'leri yoktur, çok yüksek getiri vadederler ya da kısa sürede fiyatın ‘Ay'a çıkacağı’ iddia edilir. Yatırım yapmayı düşündüğünüz bir kripto varlık projesi bu tarz tehlike işaretlerine sahipse daha fazla araştırma yapmalı ve belki de yatırım yapmamanız ya da yatırımınızı küçültmeniz gerekir.
CertiK tarafından yapılan bir araştırma, 2020 ve 2023 yılları arasında yaşanan 40 rug pull dolandırıcılığına odaklandı. Dolandırıcıların toplamda 12 milyon dolara kadar para çaldığını tespit etti.
Bu araştırma, ayrıca 40 dolandırıcılığın 25’inde proje takımının kaçtığını, 4’ünde proje geliştiricilerinden birinin yatırımcıları dolandırdığını, 6’sından da proje kurucusunun sorumlu olduğu ve geri kalan 5’i ise sınıflandırılamayan diğer nedenler ile projenin rug pull yaptığını tespit etti.
Bunlara ek olarak rug pull dolandırıcılıklarının ortalama 93 gün sürdüğünü ve sonra projenin fişinin çekildiğini tespit ettiler.
Kripto varlık piyasa tarihinde görülen en büyük 5 rug pull dolandırıcılığı:
Aslında Türk kripto varlık yatırımcıları Thodex skandalı yüzünden rug pull dolandırıcılığına alışık ancak buna birazdan değineceğiz. Şimdiye kadar yaşanan en büyük rug pull dolandırıcılıklarına, kurucularının kimler olduğuna, ne kadar çaldıklarına ve bu sahtekârlığın arkasındakilerin tutuklanıp tutuklanmadığına bakalım.
Dünyanın en büyük rug pull dolandırıcılığı OneCoin.
- Kurucusu kim: Ruja Ignatova
- Ne kadar çalındı: 4 milyar dolar
- Tutuklandı mı: Hayır
Hepimizin aşina olduğu Thodex de aslında bir rug pull dolandırıcılığıydı.
- Kurucusu kim: Faruk Fatih Özer
- Ne kadar çalındı: 2 milyar dolar
- Tutuklandı mı: Evet
AnubisDAO dolandırıcıları, 24 saat bile geçmeden yatırımcıların paraları ile kaçtı.
- Kurucusu kim: Bilinmiyor
- Ne kadar çalındı: 60 milyon dolar değerinde Ethereum
- Tutuklandı mı: Hayır
Popüler Netflix dizisinden esinlenerek çıkarılan SquidGame Token, yatırımcılarını derinden üzdü.
- Kurucusu kim: Bilinmiyor
- Ne kadar çalındı: 3 milyon dolar
- Tutuklandı mı: Hayır
Projenin tüm Mutant Ape Planet NFT’leri satılınca kurucusu rug pull yaparak kaçmaya çalıştı.
- Kurucusu kim: Aurelien Michel
- Ne kadar çalındı: 2,9 milyon dolar
- Tutuklandı mı: Evet
Bir kripto varlık projesinin rug pull yapmayacağını anlayabilir miyiz?
Rug pull dolandırıcılık örneklerine uzaktan bakarsanız projeye yatırım yapan herkesin sanki bir anda zengin olacak gibi tanıtıldıklarını fark edeceksiniz. Bir kripto varlık projesinin rug pull yapmayacağının ilk göstergesi ise, projenin arkasındaki kurucuların ve geliştiricilerin kimliğinin kamuya açık olmasıdır.
Örneğin, piyasa değeriyle en büyük ilk 10 kripto varlığa bakarsanız bunların kurucuları ve geliştiricileri bellidir ya da Bitcoin gibi tanınmış merkeziyetsiz varlıklardır.
Bundan sonra token'lerin yüzde kaçının proje takımı tarafından tutulduğuna bakmak gerekir. Projenin kurumsal yatırımcıları varsa onların kim olduğuna bakmak da önemlidir.
Son olarak projenin bir yol haritasına sahip olması da bir artıdır. Bunlar dışında büyük kripto varlık borsalarından listelenmesi, yatırımcı topluluğunun büyük olması ve projenin tamamen merkeziyetsiz olması gibi noktalarda bir artıdır.
Rug pull dolandırıcılığının örneklerine ve karakteristiğine baktıktan sonra artık benzer tehlike işaretleri veren kripto varlık projelerini çok daha iyi tespit edebilirsiniz.
Diğer ilgili içeriklerimiz: