Genellikle akıl hastalarının kontrol altına alınması için kullanılan, sıkı ve hareket özgürlüğünü kısıtlayan bu giysi; zamanla hem tedavi aracı hem de işkence aracı olarak kullanıldı.
İyi ama basit bir gömlek nasıl bir işkence aracı olabilirdi ki?
Ortaya “deli yeleği” olarak çıktı.
18. yüzyılda ortaya çıkan bu gömlek, o dönemin akıl hastalıkları ve tedavi yöntemlerine dair bizlere çarpıcı bir iz bıraktı. O dönemler akıl hastalıkları, bugün bildiğimiz gibi anlaşılmıyordu. Mesela doktorlar, ruhsal hastalıkların bir sebebi olarak heyecanı, Güneş çarpmasını ve en garibi de roman okumayı gösteriyorlardı!
Tabii bu nedenle ‘akıl hastası’ diye birçok insan bu gömleği giymek zorunda kalıyordu. Bu yüzden akıl hastalarını kontrol altına almanın ve etkisiz hâle getirmenin yolları da aranmaya başlandı. Bu arayışın bir ürünü olarak da meşhur gömlek ortaya çıktı.
Gömleğin amacı kişiyi tedavi etmek değil, kontrol altına almaktı.
Akıl hastalarının o dönemlerde gerçek bir tedavi görme imkânı neredeyse yoktu ve onları etkisiz hâle getirmek için bu gömlek tercih ediliyordu. Hastalar, bu gömleği giydikleri anda “tehlikesiz” kabul ediliyordu.
Toplumdan uzaklaştırılan bu kişiler, insani olmayan koşullar altında tutuluyorlar ve bu gömlek âdeta onlar için bir işkence aracına dönmüş bulunuyordu. Nasıl mı?
Hastanedeki insanlara gömleği giydirerek işkence ediyorlardı.
Elleri, kolları bağlı insanlar; savunmasız bir şekilde işkencenin bitmesini bekliyorlardı. Aslında hareketlerini kısıtlamak için icat edilen bu gömlek, amacının çok dışında çıkmıştı. Üstelik yalnızca hastalar değil; cezaevindeki mahkumlar da giyiyordu.
İnsanın nefes almasını bile kısıtlayan bu giysi, her türlü işkenceye karşı insanı savunmasız bırakıyor. Kullanımı zamanla azalda da geçmişte usulsüz kullanımı birçok canı yakmıştı…
İlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz: