Neden evrim onlara süper bir zekâ bahşetmemiş?
İlk bakışta beyin boyutu zekâyla doğru orantılı gibi gözükse de işin aslı pek öyle değil.
Beyin boyutu ve zekâ arasındaki ilişki
Evet, bir filin beyni insan beyninden çok daha büyük. Ancak mesele sadece beyin boyutu değil. Zekâ, beynin boyutuyla değil, daha çok ne kadar etkili kullanıldığıyla ilgili. Burada kilit bir kavram var: beyin-vücut oranı.
İnsanların beyin-vücut oranı hayvanlara göre oldukça yüksek. Yani beynimizin büyüklüğü, vücudumuzun ihtiyaçlarını karşılamanın ötesine geçip bize problem çözme, dil öğrenme ve soyut düşünme yetenekleri kazandırıyor.
Örneğin, bir filin beyni yaklaşık 5 kilo ancak bu büyük kütlenin büyük bir kısmı sadece vücudunu kontrol etmek için harcanıyor. O devasa kulakları, koca hortumu ve irili ufaklı kaslarının yönetimi oldukça zor!
İnsan beyni ise daha az bedensel kontrol gerektiriyor. Bu da karmaşık düşünme için daha fazla beyin gücü bırakıyor.
Sadece beyin büyüklüğü değil, beynin iç yapısı da zekâyı belirleyen önemli faktör.
İnsan beyninde 86 milyar nöron olduğu tahmin ediliyor. Ancak sadece nöron sayısı da yetmez! Bu nöronların arasındaki bağlantılar yani sinaptik ağlar, insan beyninin üstün zekâsının asıl kaynağı.
Özellikle beynimizin ön lobu; soyut düşünme, planlama ve dil yeteneklerimizden sorumlu. Hayvanlar bu bölgeye sahip olsalar bile bizimkiler kadar gelişmiş değiller. Beyinlerindeki nöronlar arasında bizimkiler gibi karmaşık ve güçlü bir iletişim ağı bulunmuyor.
Bir başka önemli faktör de sosyal yaşam.
İnsanlar, sosyal bir çevrede öğreniyor ve gelişiyorlar. Bebekliğimizden itibaren bilgi paylaşımı, iş birliği ve dil aracılığıyla zekâmızı arttırıyoruz.
Hayvanlar arasında da sosyal yapı var ancak bu yapı insanlarınki kadar karmaşık ve bilgiye dayalı değil. Örneğin, yunuslar ve filler sosyal hayvanlar ama insanlar gibi soyut kavramları öğrenip birbirine aktarma yetenekleri sınırlı.
Son olarak, evrim zekâyı her zaman bir öncelik hâline getirmez.
Filler, yunuslar ya da kuşlar farklı şekillerde hayatta kalmayı öğrenmişler. Kimi hayvanlar hızla koşarak kimi ise kamuflajla hayatta kalıyor.
Biz insanlar zekâmızı kullanarak bu dünyada baskın bir tür hâline geldik ama bu her türün böyle bir yol izlemek zorunda olduğu anlamına gelmiyor. Yani doğa her zaman en büyük beyinli ya da en zeki olanı seçmiyor; bazen en iyi adapte olan, en basit çözümü bulan kazanıyor.
İnsanlar bu özelliklerde üstünlük sağladıkları için gezegenin en zeki varlıkları olarak kabul ediliyor ancak bu da diğer hayvanların kendi dünyalarında gayet başarılı oldukları gerçeğini değiştirmiyor!
Bu içerikler de ilginizi çekebilir: