Sayılarla belirtilen ve kalori tablosundaki değerler, belki de hiç aklınıza gelmeyecek bir şekilde ölçülüyor.
Yiyeceklerin kalorisinin nasıl belirlendiğini öğrendikten sonra artık etiketlere daha dikkatle bakacaksınız.
Öncelikle kalori nedir?
Aslında bir enerji birimi olan kaloriyi teknik olarak şöyle açıklayabiliriz: 1 gram suyun sıcaklığını 1 santigrat derece arttırmak için gereken enerji miktarına kalori deniliyor.
Beslenmede kalori, vücudumuzun yiyeceklerden aldığı enerji ifade ediyor. Bu enerjiyi; hareket etmek, vücut sağlığımızı korumak ve temel yaşam fonksiyonları yerine getirmek için kullanıyoruz.
Yiyeceklerin içerisindeki yağ, karbonhidrat ve protein gibi makro besinlerin her biri belirli miktarda enerji sağlıyor.
Peki, bu enerji yani kaloriler nasıl hesaplanıyor?
Makro besinlerin vücudumuza ne kadar enerji sağladığını bilmek aslında kalori hesaplamanın temelini oluşturuyor. Yiyeceklerin enerji değerini bulmak için kalorimetri adı verilen bir yöntem kullanılıyor.
Yiyecekler resimde de görmüş olduğunuz özel bir cihaza yerleştiriliyor. İçerisinde ise suyla çevrili, yalıtılmış ve oksijen dolu bir bölme bulunuyor.
Kalorimetre bombası da denilen bu bölümde yiyecek yakılıyor. Yanma sonucunda ortaya çıkan ısı, yiyecekteki kalori sayısını gösteren suyun sıcaklığını arttırıyor. Su sıcaklığı 20 derece artıyorsa yiyeceğin kalorisi de 20 demek.
Ancak bu yöntemde bazı sorunlar ortaya çıkabiliyor.
Yansa da kan dolaşımında emilmeyen ve kaloriye katkıda bulunmayan lif gibi bileşenler de olabiliyor. Protein, yap, karbonhidrat, yağ ve alkol gibi enerji içeren besinlerin kalorileri hesaplamak için “atwater sistemi” kullanılıyor.
Bu sistemde sindirilmeyen lifler, kalori hesaplamadan önce toplam karbonhidrattan çıkarılıyor.
Ayrıca günlük hayatta her yiyeceği yakarak kalorisini hesaplamak da zor olacağından bazı standartlar kullanılıyor. Aslında bu genel hesaplamayı da kolaylaştırıyor.
1 gram karbonhidrat 4 kaloriye, 1 gram protein 4 kaloriye, 1 gram yağ ise 9 kaloriye eşit sayılıyor. Yani bir yiyeceğin içerisinde bunlardan ne kadar olduğunu biliyorsak kalorisini de hesaplayabiliriz. Örneğin 10 gram yağ içeren bir yiyeceğin kalorisini 90 kalori olarak düşünebilirsiniz.
Her kalori aynı mı?
Evet, teknik olarak her kalori aynı miktarda enerji sağlıyor ancak bu enerjinin vücudumuzda nasıl kullanıldığı farklı değerlendirilebilir. Örneğin, protein ve karbonhidratlar vücut tarafından daha hızlı sindirilirken, yağların sindirimi daha uzun sürüyor.
Bu nedenle de vücudumuz bazı kalorileri daha verimli kullanabilirken, bazılarını daha az verimli şekilde kullanıyor.
Artık afiyetle yemek yerken kalori dünyasına biraz daha aşinasınız. Bu sayede hem yediklerinizin keyfini çıkarabilir hem de sağlığınıza daha da dikkat edebilirsiniz.
Bunları da inceleyebilirsiniz: