Ayaklarımızın altında, Dünya’nın derinliklerinde sıvı demir manyetik alan üretiyor. Manyetik alanda kutuplar sürekli yer değiştiriyor. Kuzey olan güney oluyor, ya da tam tersi. Bu yer değiştirmenin sebebi bilim insanları ve bizler için bir gizem olmuştur. Yapılan yeni araştırmada, Dünya’nın manyetik alanıyla sıcak sünek manto tabakasından kalma okyanus tabanı, dalma alanı olarak bilinen bir süreçle bağdaşıyor.
Bu sadece manyetik alandaki kutup hareketliliğini değil, mantonun ne kadar hızlı hareket ettiğini de ortaya koyacak bir çalışma. Önemli kısma gelecek olursak, manto hareketliliği, deprem, volkan patlamaları ve sıra dağların varolmasının asıl sebebi. Yani mantonun işleyişini anlayabilirsek, türleri etkileyen, jeolojik fenomenleri daha iyi kavrayabiliriz.
Levha tektoniği bu araştırmada devreye giriyor. Levhalar, okyanus ortasında yayılan merkezlerde volkanizma oluşturup buradan çıkıp milyonlarca yıl boyunca soğur. Zamanla daha da yoğunlaşıp dalma bölgelerinde sıcak mantoya geri döner. Bu noktada plakalar dünyada kaybolur ama araştırmacılar yüzeyden 300 milyon yıl öncesine kadar mantodan aşağı inen levhaları tanımlayabileceklerini söylüyorlar. Litosfer levhalarının 2.890 km'ye kadar aşağı inmesi ve orada yatan çekirdekte demir sıvısının hareketini etkileyebileceği anlamına gelmektedir. Çekirdeği etkilemesi için batması gereken süre konusunda ise bir anlaşmazlık var. Şu an ki tahminlere göre bu 50 ila 250 milyon yıl arasında değişiyor.
Dünyanın manyetik alanı milyarlarca yıldır var ve değişim devam ediyor. Ayrıca, bu tersine dönüşlerin gerçekleştiği oranın güçlü bir şekilde değiştiğini de biliyoruz. Geçtiğimiz 100 yıl içinde 100 milyondan daha hızlı bir şekilde gerçekleşti. Kutuplaşma değişim oranının neden bu kadar çeşitli olduğu hala büyük bir gizem.
Soğuk gömülü plakalar alt mantoya ulaştığında, çekirdek soğuma hızını arttırıyor ve böylece sıvı demirin hareketini hızlandırıyor. Sayısal verilere göre de bu durum kutupları tersine çevirme oranını arttırıyor. İşte bu nedenle yüzeyde daha fazla dalma olduğunda daha fazla manyetik alan çevirmesi gerçekleşiyor.
Bilim insanları 410 milyon yılın yitim zonu verilerini de ele alarak inceleme yaptı. Yitim akısı, manyetik geri dönüşüm oranı verisi ve zirkon yaş sıklığı istatistiksel analize tabi tutulduğunda, yüzeyden çekirdeğe, 120 metrelik bir zaman gecikmesi ile ilişkili olarak anlamlı bir korelasyon bulundu. Sonuç olarak, dünyanın manyetik alanının, litosferin batan tabakalarından etkilenmesi yüksek oranda doğru.
Araştırmacılar elde edilen bu sonucun Dünya’nın işleyişine dair kapılar araladığını belirtiyor. Ayrıca, yitim zonunun son 120 milyon yılda azaldığı, tersine dönme oranının önümüzdeki 120 milyon yılda azalacağı öngörülüyor. Bilim insanlarının şimdi ki hedefi mantonun akış hızını bulmak. Hedefe ulaştıkları taktirde deprem, volkan ve gündelik hayatımızı etkileyen jeolojik olaylara açıklık getirilebilecek.