Kripto paralar hakkında olumsuz düşünen insanlar bile bu piyasanın ve yeni nesil finansal teknolojilerin geleceğini merak ediyorlar. Bitcoin’in tüm kripto para piyasasındaki yönlendirici gücünü düşünürsek, insanların ona karşı sahip oldukları özel ilgiyi de anlarız.
Ocak 2018’deki yükselişiyle 20.000 dolar barajını aşan Bitcoin, ardından hızla değer kaybetti ancak Mayıs 2020'deki yarılanmanın ardından yükselmeye başladı. 2021 başında ise 46 bin dolar seviyesini aştı. Ardından gelen düşüşe rağmen uzun vadede yatırımcısına en çok kazandıran kripto para birim olarak dikkat çekiyor. Ancak konuya biraz uzak olanlar için 2017'den bu yana devam eden “Bitcoin ya sıfıra düşerse?” endişesi devam ediyor.
Önce Bitcoin'in kripto para piyasasında ne kadar yer tuttuğuna yakından bakalım:
Ocak 2018’de tüm kripto paraların toplam piyasa hacmi 835 milyar dolara çıktığında Bitcoin’in tek başına piyasa hacmi yaklaşık 300 milyar dolardı (%35). 2018'deki kritik düşüş ile toplam piyasa hacmi 130 milyar dolarken, Bitcoin tek başına bu hacmin 67 milyar dolarını karşılıyordu (%51). 2021'deki yükselişinde ise 2.3 trilyon dolara ulaşan toplam piyasa hacminde Bitcoin'in payı 762 milyar dolara kadar çıktı (%72). 2021'deki değer kaybının ardından Bitcoin piyasa hacminde %67 oranında yer tutuyor.
Buradan çıkartılabilecek en önemli sonuç Bitcoin'in tüm kripto paralar arasında giderek artan bir ağırlığa sahip olması, piyasaya hükmettiği pozisyonu perçinlemesi. İşte bu nedenle Bitcoin'in değer kaybı yaşaması doğal olsa da 0 dolara düşme ihtimali iyiden iyiye azalıyor.
Oldu ya Bitcoin aniden dijital altın olmaktan çıktı, bir anda sert şekilde düşüş yaşadı. Peki bu durumda diğer kripto paralara ne olacak?
Piyasalarda işlem gören Bitcoin dahil neredeyse tüm kripto paraları birer ağaç olarak düşünün. Tabelasında “Kripto Para Ormanı” yazan sanal bir milli parkın içerisindesiniz. Ağaçlar, ne kadar sularsanız o kadar büyüyüp, o kadar çok meyve veriyorlar. Eğer sulanmazlarsa çürüyüp yok olma riskleri var, tıpkı gerçekte de olduğu gibi. Bitcoin bu sanal ormandaki en büyük ağaç. Ele aldığımız ihtimal ise onun susuz kalıp günün birinde ölecek olması.
Şimdi şöyle düşünün: Eğer bir ormandaki en büyük ağaç ölürse, orman hepsi yok olur mu? Hayır, diğer ağaçlar onun yerini alırlar. Aslında kripto paralar da aynı şekilde işliyor, çünkü temelinde doğal bir şey olan insan davranışı yatıyor. Bu örnek hikayemizdeki “su”, yatırımcıların sisteme aktardıkları parayı ifade ediyor. İnsanlar ormanı iyi beslediklerinde sadece çıkan oksijenden değil, ormanın oluşturduğu ekosistemden faydalanıyorlar.
Çoğu piyasa analisti ve uzmana göre Bitcoin’in yok olduğu bir senaryoda Ethereum ve Ripple gibi birimler, ormanın yeni efendisi olacaklar. Dünya ekonomik tarihine baktığınızda, en büyük ağacın sürekli değiştiğini görürsünüz. Antik çağlarda Roma İmparatorluğu'nun para birimi dünya piyasasına hükmederken bir dönem Asyalı para birimlerinin, bugün de doların en büyük ağaç olması gibi.
Değer algılarımızı değiştiren tek şey, kripto paranın fiziksel karşılığının olmaması. Bu durumu doğal karşılayan, dijital okuryazarlık düzeyi yüksek bireylerin sayısı arttıkça, bu bireyler dünya ekonomisinde söz sahibi olmaya başladıkça kripto paralar geleceğin en büyük finans seçenekleri arasında yer alacaklar. Belki de ormanın kralı olacaklar.
Peki Bitcoin'in durumu neden bu kadar çok merak ediliyor?
Bitcoin, kısa da olsa ömrü ve boyutuyla binlerce yıldır yaşayan anıt ağaçlara benziyor. Milli parklardaki anıt ağaçların ziyaretçi sayısı, her zaman onu sulayan kişilerin sayısından daha fazla olur. Bir milli parka gider, en yaşlı ağacı görür, fotoğrafını çeker, yüzeysel olarak ne olduğunu bilirsiniz. Bu süre zarfında diğer ağaçlar büyümeye devam eder, ancak onları sulayan kişilerden başkası ziyaret etmez. Her zaman olduğu gibi bugün de Bitcoin’in başına gelenler de aslında böyle tarif edilebilir.
Bitcoin nasıl 0 dolara kadar düşer?
Tüm yatırımcıların bir anda Bitcoin ekosistemini terk etmeleri gerekir, tüm madencilerin sistemlerini kapatmaları gerekir ki bu imkansıza yakın bir ihtimaldir. Eğer o ağacı kökten kesmek isterseniz, internetin fişini çekmelisiniz. Bu acımasızlığın bedelini sadece Bitcoin değil; günümüzde tüm dünya, belki de tüm insanlık öder. Kısaca, en acımasız ihtimalde bile Bitcoin’in 0 (sıfır) dolara düşmesi imkansıza yakındır.
Eğer olur da Bitcoin yatırımcıları sistemden çıkarlarsa, etkileri kripto para piyasalarının ötesine geçer. Şu sıralarda evinizi bile Bitcoin ile satın almak mümkün. Bir anda Türk lirasının tedavülden kalkması durumunda neler yaşardık bir düşünün... Bitcoin bir anda sıfırlanırsa, aklınıza gelenlerin küresel çapta gerçekleşeceğini söyleyebiliriz. Böyle bir ortamda yatırımcıların yeni hedefi, alternatif olarak görülen, toplam piyasa hacimleri Bitcoin’e yakın olan kripto paralar olacaktır.
Öyle ya da böyle, Bitcoin birgün yok olacaksa, bu aniden değil zamanla olacak. Yerini yeni ağaçlara, yeni kripto para birimlerine bırakacak. Bu süre zarfında ona bağlı olarak yaşayan canlılar (yeni nesil teknolojiler) çeşitlenecek, bilimsel temeller atılacak, belki de yeni bir ekonomik düzen oluşacak. Belki Bitcoin bu düzende günümüzün altını gibi olacak.
Tanınmış ekonomistlerin Bitcoin’i saf dışı bırakmaları:
Warren Buffett, dünya ekonomisinin gelmiş geçmiş en güçlü yatırımcılarından birisi. Kendisi Bitcoin’in kumardan başka bir şey olmadığını söylüyor. Ona göre Bitcoin ile kâr elde etmek için sadece yatırımcılara ihtiyaç duymamız, Bitcoin’i kısıtlıyor. Peki ya sadece yatırım değil, cebimizdeki para gibi bir değişim aracı olursa? Buffett'ın haklılık payı var, ancak sadece Bitcoin için konuşuyor, söyledikleri bazı diğer kripto paralar için geçerli değil. Belki de Bitcoin'in yerini alacak en stabil kripto parayı henüz görmedik bile...
Artık biliyoruz ki Bitcoin’in temellerini attığı kripto para piyasaları hala “deneme-yanılma” aşamasında, Bitcoin ise bu deneyin ilk ve en popüler aracı konumunda. Ayrıca Bitcoin gibi değerli bir kripto paranın çöküşü büyük yatırımlara kapıyı kapatır. Bugün çoğunun adını iyi bildiğimiz şirketlerin yatırımları da çöker. Güncel değeriyle 67 milyar dolar olan Bitcoin yok olursa, belki yüzlerce milyar dolarlık gedik açılır. Kimse bu gediğe yuvarlanmak istemez.
Bitcoin 0 dolara düşerse gelecek vadeden pek çok yeni nesil teknoloji yatırımı, yani Bitcoin adındaki o ağacın üzerinde yaşayan canlılar da tehdit altına girerler:
Tıpkı ormanlardaki ekosistemlerde olduğu gibi kendilerine yeni bir konak ağaç bulamayan o canlıların büyük bir kısmı ölür. Yani yenilikçi işlere sermaye aktarmak güçleşir, blok zinciri tabanlı teknolojilerin gelişimi yavaşlar. Defalarca kez kriz yaşatıp, milyonlarca insanı aç bırakan küresel ekonomik sisteme karşı “devrim” olarak nitelendirilen blok zinciriyle, yatırımcılar dahil kimse böyle bir etki yaşanmasını istemez. Ağaçların kendileri kadar üzerlerinde yaşayan, ormandaki ekosisteme bağlı olan canlılar da sistemin devamlılığı için gereklidir.