Jenga oyununu hepimiz severek oynuyoruz. Jenga, fizik ve şansın mükemmel olarak birleştiği bir oyun. Oyunda, 54 tane dikdörtgen blok, üç tanesi yan yana olacak şekilde üst üste diziliyor. Bloklar dizildikten sonra oyuncular sırayla dikdörtgen blokları yerlerinden çekerek, blok sırasının en üstüne yerleştirir. Blokları yerinden çekerken deviren oyuncu ise yenilmiş olur.
Peki Jenga oynarken, bir sırada tek bir blok kaldığında onu yerinden çekmeyi düşündünüz mü? Tek kalan bloğu çekmek muhtemelen yığının devrilmesine ve yenilmenize neden olabilir. Reddit’te yayınlanan bir gif Jenga ile ilgili bütün ezberlerimizi bozdu. Paylaşılan gifte, bir oyuncu, sırada kalan tek bloğu bütün yığını yıkmadan çekiyor.
Son bloğu, yığını devirmeden çeken oyuncunun hareketi fiziğin asla şaşmayan yasalarının bir sonucu. Zira bu hareketi açıklamak için fiziği kullanabiliriz.
İlk olarak Newton’un İkinci Yasası’ndan faydalanacağız. Newton’un İkinci Yasası, kuvvetlerin ve hareketlerin doğasını açıklar. İkinci Yasa tam olarak net kuvvetin, nesnenin kütlesi ile ivmesinin çarpımı olarak ortaya çıktığını açıklar. İkinci yasanın formülü, fizik dersi alan hepimizin bildiği gibi şu şekildedir:
Oyuncunun hareketini açıklamak için kullanacağımız ikinci formül ise sürtünme kuvveti formülüdür. Aslında doğal olarak karışık olan sürtünme formülünü, iki yüzeyin birbirine uyguladığı kuvvet ile malzemenin sürtünme katsayısının çarpımı halinde özetleyebiliriz.
Önemli iki formülü özetledikten sonra şimdi blokların arasında var olan kuvvetlere geçebiliriz. Aşağıdaki şekilde bloklar üzerinde var olan kuvvetleri görüyoruz. Görselde de göründüğü gibi Jenga oyunu sırasında 5 tane kuvvetle karşılaşıyoruz. Bu kuvvetler, üstte bulunan blokların aşağıdaki bloklara uyguladığı kuvvet, yerçekimi kuvveti, sürtünme kuvveti, bloğu çekme hareketinden doğan kuvvet ve altta bulunan blokların yukarı doğru uyguladıkları kuvvet şeklinde sıralanabilir.
Bir sırada tek kalan bloğu çekerken, yukarıdaki blokların aşağı doğru uyguladığı kuvvetten daha büyük bir kuvvet uygulanmalıdır. Sürtünme kuvvetinden büyük bir çekme kuvveti de uygulanması gerekir. Ancak bu iki kuvvetinde çok büyük şekilde uygulanmaması gerekir. Eğer büyük bir kuvvet uygulanırsa yığın yıkılabilir.
Peki yığını yıkmadan nasıl bu hareketi yapabiliriz? Bu sorunun iki cevabı var. Cevapların ilki, zaman. Eğer bir saniyenin çok altında bir hızla bloğu çekebilirseniz, üstte bulunan blokların sürtünme kuvvetinin hareket etmesini engelleyebilirsiniz.
İkinci cevap ise uygun bir yukarı kuvvetle bloğu çekmek. Bu cesur bir hamle olur. Eğer çekeceğiniz bloğu gereken fazla yukarı iterseniz yığının devrilmesini sağlarsınız, daha az iterseniz bloğu çekemezsiniz. Uygun itme hareketi ile beraber normal kuvveti ve sürtünme kuvvetini azaltabilirsiniz.
Fizik kurallarına uyarak Jenga oynamak istiyorsanız, lise sıralarına geri dönüp basit fizik kurallarına tekrar bakmanızı tavsiye ediyoruz. Bu şekilde imkansızları başaran bir Jenga oyuncusu olabilirsiniz.