Yapılan pek çok kamuoyu araştırmasında, insanların gelirleri ile zeka seviyeleri arasında yüzde 25 ila 50 arasında bir bağlantı olduğu değerlendirmesine varılıyor; ancak veriler, bu ikisi arasındaki korelasyonun yaklaşık yüzde 1 veya 2 oranında olduğunu gösteriyor.
Peki IQ, başarıda sadece küçük bir faktör ise, düşük maaş alan çalışanları yüksek maaş alanlardan ayıran fark ne? Ya da daha net bir soru soralım: Çok zekiysen, neden zengin değilsin?
Kişilik özellikleri başarıda önemli bir faktör
Bilimin bu soruya verebileceği kesin bir cevap yok; ancak şansın, zengin olmanızda kesinlikle önemli bir rolü olduğunu söyleyebiliriz. Ekonomist James Heckman’a göre bir diğer faktör de kişilik. Heckman, titiz, vicdanlı, sabırlı ve disiplinli insanların finansal başarıya daha kolay ulaştığını söylüyor.
Heckman ve ekibi, bu sonuca ulaşmak için İngiltere, ABD ve Hollanda'daki binlerce kişinin IQ puanlarını, test sonuçlarını, notlarını ve kişilik değerlendirmelerini içeren dört farklı veri setini inceledi. Bunların yanı sıra insanların sabıka kayıtlarını, vücut kitle indeksini ve yaşam memnuniyetlerini de mercek altına alan araştırmacılar, akademik başarının IQ seviyesi ile aynı çizgide olmadığını buldu.
Doğuştan gelen beceriler yetmiyor
Heckman, notların yalnızca zekayı değil, aynı zamanda çalışma disiplinini, sabrı ve iş birliği yeteneğini de gösterdiğini söylüyor. 2000 yılında Nobel Ödülü'nü alan ve Chicago Üniversitesi İnsani Gelişme Ekonomisi Merkezi'nin kurucusu olan ekonomist, başarının sadece doğuştan gelen becerilere değil, sonradan öğrenilen becerilere de bağlı olduğunu düşünüyor.
Elbette bu değerlendirmeden, IQ’nun önemsiz olduğu sonucunu çıkarmak yanlış olur. Zira IQ değeri 70 olan bir kişi, IQ değeri 190 olan bir kişi ile aynı bilişsel düzeye sahip olmasa gerek; ancak Heckman, birçok insanın iş piyasasına giremediğini, çünkü davranışsal becerilerden yoksun olduklarını söylüyor. Bir iş mülakatında nezaket kurallarının, giyim şeklinin ve mimiklerin belirleyici olduğunu belirten Heckman, yaptıkları araştırma ile nihai hedeflerinin toplumların refah seviyesini iyileştirmek olduğunu belirtiyor.