Zachary Moore, binlerce yıllık modern insanlık tarihinde bir toz zerresi dahi olmayabilir; ancak onu, diğer insanlardan ayıran çok çarpıcı bir hayat hikayesi var. 15 yaşında işlediği cinayet sebebiyle 26 yıl hapis cezasına çarptırılan Moore, 22 yılını küçük bir hücrenin duvarlarına bakarak geçirdi. Bugün ise Silikon Vadisi merkezli bir teknoloji firmasında üst düzey yazılım mühendisi olarak çalışan Moore, altı haneli maaşıyla ABD’deki işçilerin yüzde 85’inden daha fazla para kazanıyor.
Moore’un hikayesi iki ana başlıktan oluşuyor: Azim ve sıkı çalışma. Fakat bu durum, tartışmalı bir soruyu da beraberinde getiriyor: Hükümlü bir katile ikinci bir şans verilmeli mi? Bu soruya cevap vermeden önce, Moore’un hayatındaki dönemeçlere hep birlikte yakından bakalım.
Öz kardeşini öldürdü
Moore, Kaliforniya Redlands'da sakin bir mahallede yaşayan orta sınıf bir ailede büyüdü. Hayatının çoğunu video oyunları oynayarak, arkadaşlarıyla takılarak ve spor yaparak geçiren Moore, evdeki yaşamında ise birçok zorlukla mücadele etmek zorunda kaldı. Ebeveynlerinin her ikisi de alkolikti. Hatta bazen çocuklarını yiyeceksiz bıraktıkları dahi oluyordu. Aile içinde yaşadığı şiddet ve istismara daha fazla dayanamayan Moore, kendini alkole ve uyuşturucuya verdi.
Moore, The Hustle’a verdiği röportajda şöyle diyor: “Alkol ve uyuşturucu, hayatımdaki sorunları görmezden gelmemi sağlıyordu. Benim için bir kaçış yoluydu; ancak sonrası felaket oldu”
Moore'un işlediği cinayet, birçok gazetenin manşetine çıktı
8 Kasım 1996 gecesi, aile üyeleri arasında çıkan bir tartışma, trajik bir şekilde sonlandı. Yıllar süren sistematik şiddet, kenara itilmişlik, öfke, kıskançlık ve acı, Moore’un hayatını radikal şekilde değiştirecek bir seçim yapmasına neden oldu. Saat 23:30’da mutfaktan bir bıçak alan Moore, küçük kardeşinin uyuduğu kanepeye yaklaştı ve onu defalarca bıçakladı.
Duruşmada Moore'un savunma avukatı, cinayetin altında yatan sebeplerin uyuşturucusu kullanımı, alkol bağımlılığı ve istismar olduğunu söyledi. Avukat, bu korkunç suçun yıllar süren ihmallere tepki olarak doğduğunu savundu; ancak jüri bu gerekçelere kulak asmadı.
O zamanlar yeni yürürlüğe giren bir Kaliforniya yasasına göre yetişkin olarak yargılanan Moore, 1997 yılının eylül ayında, cinayetten suçlu bulundu ve 26 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Moore, 17. doğum gününden üç gün önce, kaldığı rehabilitasyon merkezinden yüksek güvenlikli bir hapishaneye gönderildi.
Hücrede kendini keşfetti
Moore’un birkaç yılı hapishaneden hapishaneye nakledilmekle geçti. O sırada gerçekte kim olduğu ve ne yaptığıyla yüzleşen Moore, “Hapishane lise gibiydi. Duygusal olarak çökmüş ergen ruhlu 30, 40 ve 50 yaşındaki adamlar vardı. İnsanlar, uyum sağlamak ve güçlü gözükmek için maskeler takıyordu. Kimse, kim olduğuyla yüzleşmek istemedi” diyor.
Moore, hapishanede kaldığı zamanlarda birçok kez ölümden döndü. 2000 yılında karıştığı kavga nedeniyle hücre cezası alan Moore, burada kendiyle yüzleşti. İşlediği korkunç suç, çıkışı olmayan aşırı duyguların bir sonucuydu. Fakat nihayetinde Moore, büyüdüğü şartların kardeşini öldüren şey olmadığını kabul etmeye başladı.
“Dünyadaki milyonlarca çocuk benim gibi büyüyor ve bununla başa çıkmanın yollarını arıyor. Gerçek şu ki ben bunu yapmadım. Hayatımdaki sorunları düzeltmek için çabalamadım” diyen Moore, 20'li yaşların sonlarında Riverside County'de orta güvenlikli bir hapishaneye geçti. Oradayken, Palo Verde Koleji'nin çevrimiçi eğitim programına dahil oldu. İki yıllık ön lisans programını başarıyla tamamlayan Moore, 3.89 not ortalaması ile mezun oldu.
Kodlama ve internetle tanıştı
Sonra bir gün, cezaevinde gerçekleşen The Last Mile (TLM) adlı programa katıldı. Girişimci ve Silikon Vadisi yatırımcısı Chris Redlitz ve eşi Beverly tarafından kurulan TLM, ülke genelindeki hapishanelerde düzenlenen iki haftalık bir girişimcilik programı. Mahkumların tahliye olduklarında hayata tutunabilmeleri ve iş sahibi olabilmelerini sağlamak isteyen Redlitz çifti, bu işi bir adım daha ileri taşıdı ve San Quentin'de tam ölçekli bir kodlama programı başlattı.
TLM, kodlama programını Haziran 2015’te Ironwood Eyalet Hapishanesi ile genişlettiğinde, başvuruda bulunan ilk kişi Moore oldu. O sırada Moore, hayatında sadece 3 kez bir bilgisayar kullanmıştı. O da 1996 yılından önce. Ayrıca interneti de hiç görmemişti.
Chris Redlitz, TLM programı kapsamında mahkumlara eğitimler veriyor
“Teknoloji hakkında hiçbir şey bilmiyordum ama kendime bir şans vermek zorundaydım. Bunun hayatımı değiştirebilecek bir fırsat olduğunu hissettim” diyen Moore, 26 yıl hapis cezası almasına rağmen, bir gün serbest kalacağı umuduyla kendini geliştirmeye başladı. Programa kabul edilen Moore, 6 ay boyunca sabah 7'den akşam 2'ye kadar, HTML, CSS ve Javascript gibi alanlarda kodlama eğitimi aldı.
Moore, “İnternet erişimimiz yoktu. Bu şeyleri öğrenmek akıllara durgunluk veriyordu çünkü özgür dünyanın gerçekte nasıl olduğu hakkında hiçbir fikrim yoktu. Bu, seni sezgisel ve yaratıcı olmaya zorluyordu” diyor.
Silikon Vadisi'ne giden yol
Eğitim programını birincilikle bitiren Moore, kısa bir süre sonra The The Last Mile'ın San Quentin'de ek algoritmalar ve veri bilimine odaklanan bir eğitim sunduğunu fark etti. Nakil için başvuran Moore, yeni evine doğru yola çıktı.
Geldikten kısa bir süre sonra, beklenmedik bir haber aldı: Şartlı tahliye konusunda bir şansı vardı. Kaliforniya'da gençler tarafından işlenen şiddet suçları hakkındaki yasalar yeniden inceleniyordu. 2014 yılında kabul edilen bir yasa gereği yetişkin olarak yargılanan gençlerin, erken tahliye için uygunluğunu belirlemek üzere özel bir inceleme komitesi kuruldu.
Şartlı tahliye komitesinin karşısına çıkan bir mahkum
Takvim yaprakları 12 Kasım 2018’i gösterdiğinde, Moore artık özgürdü. Parmaklıkların ardında geçen 22 yılın ardından tahliye olan Moore, yavaş yavaş toplumu yeniden keşfetmeye başladı. 6 ay boyunca, The Last Mile'da mühendis olarak yarı zamanlı çalıştı. Ardından Silikon Vadisi’ndeki teknoloji şirketlerinde mühendislik stajı yapmaya başladı.
22 yıl boyunca hayatı küçük bir hücre penceresinden izlemek zorunda kalan Moore, bugün özgürlüğün tadını çıkarıyor
Moore daha sonra San Francisco merkezli bir yazılım şirketi olan Checkr'de yazılım mühendisliği pozisyonu için başvuruda bulundu. Moore'un meziyetlerini suç geçmişinden bağımsız olarak değerlendiren şirket, onu tam zamanlı mühendis olarak işe aldı. Bir zamanlar küçük bir hücrede günlerini geçiren Moore, bugün Silikon Vadisi’ndeki büyük bir ofiste, ay sonunda hesabına yatan altı haneli maaşıyla manzaranın tadını çıkarıyor.