Toplumda yaygın bir görüş olarak erkeklerin, kadınlardan daha eğlenceli veya komik olduğu düşünülür. Pek çok kişi, “tanıdığın en komik arkadaşın kim” veya “aklına gelen ilk komedyen kimdir” gibi sorulara genellikle erkek bireyleri örnek gösterir. Fakat tabii ki bu yaygın görülen durum, bilimsel olarak erkeklerin kadınlardan daha komik olduğunu kanıtlamaz.
Psychology Today’den Gill Greengross’un North Carolina Üniversitesi'nden Paul Silvia ve Emily Nusbaum ile yaptığı yeni bir çalışmada, bu klişenin altında yatan sebepler araştırıldı. Bu kapsamda ekip, “mizah yeteneğinde cinsiyet farklılığı” başlıklı mevcut tüm çalışmaları sistematik olarak inceledi ve meta-analiz adı verilen istatistiksel aracı kullanarak farkı hesapladı. Dilerseniz sonuçlara geçmeden önce ekibin testler boyunca ne yaptığını biraz daha yakından inceleyelim.
Araştırmada ne tür kriterler dikkate alındı?:
Mizah; sosyal, duygusal, fizyolojik, bilişsel, kültürel ve evrimsel etkilerden birkaçını veya tümünü içeren karmaşık bir olgudur. Mizah üretim yeteneği ise mizahın takdir edilmesi veya eğlenceli olmasıyla büyük ölçüde ilişkili olmayan ayrı bir bilişsel yetenektir. Kısacası daha komik olanın kim olduğuna karar vermek için mizah üretme yeteneğine odaklanıyoruz.
Ekip, bunu yapmak için belirli tüm şartları karşılayan mevcut tüm verileri toplayıp “meta-analiz” olarak bilinen sistematik bir inceleme yaptı. Bu noktada çoğu insan ortalamanın üstünde bir mizah anlayışına sahip olduğuna inandığından, insanların kendi mizah yeteneklerini değerlendirdiği çalışmalar dışlandı ve sadece mizah yeteneğini objektif olarak değerlendiren çalışmalar verilere dahil edildi. Ayrıca değerlendiricinin cinsiyetinin bilindiği çalışmalar da sonuçlara etki edebileceğinden dolayı teste dahil edilmedi.
Ekip, daha sonra erkeklerin ve kadınların mizah yeteneklerinin objektif olarak değerlendirildiği çalışmalara odaklandı. Yani denekler, genellikle altyazısız bir karikatür olan bir uyarıcı ile tanıtıldı ve deneklerden komik bir başlık yazmaları istendi. Daha sonra bağımsız hakimlerden eğlenceye verilen tepkileri bir ölçekte derecelendirmeleri istendi. Bu görevin esas kilit noktası ise raportörlerin mizah üreticileri hakkında cinsiyetleri dahil hiçbir şey bilmemeleri oldu.
Sonuç olarak erkekler, kadınlardan daha eğlenceli:
Ekip, kriterlerini karşılayan 36 bağımsız örneklem ve 28 çalışma buldu. Birleşik örnekleme bakıldığında farklı ülkelerden %67’si kadın olmak üzere toplamda 5057 katılımcı ele alındı. Birleşik örneklemin cinsiyet farklılıklarını hesaplayan ekip, erkeklerin genel olarak kadınlardan daha eğlenceli olduğunu gördü. Ancak istatistiksel teknik olarak, etki büyüklüğü yani aradaki fark 0,32 ya da kabaca standart sapmanın üçte biri kadardı.
İngilizce dilinde yapılan mizahlara kıyasla, erkeklerin %63'ünün kadınların ortalama mizah yeteneğinin üstünde olduğu anlamına geliyor ve bu, küçük ila orta fark olarak kabul ediliyor. Aradaki farkı açıklamak için verilerin geldiği ülkeler, araştırma yapan yazarların cinsiyeti, katılımcıların yaşı, mizahı yargılayan daha fazla erkek veya kadın olup olmadığı gibi değişkenleri göz önüne alan ekip, buna rağmen sonuçların değişmediğini fark etti.
Kısaca özetlemek gerekirse bu, ortalama olarak erkeklerin kadınlardan daha fazla mizah üretme kabiliyetine sahip olduğu anlamına gelir. Ancak erkeklerin ortalama olarak kadınlardan daha komik görünmesi, her erkeğin her kadından daha eğlenceli olduğu anlamına gelmez.
Erkekler, kadınların mizah yeteneğine önem vermiyor:
Kadın ile erkek arasındaki mizah farkı bir kenara dursun pek çok çalışma, mizahın çiftleşme noktasında güçlü bir evrimsel temeli olan önemli bir rol oynadığını gösteriyor. Bu noktada üreme yeteneğini (gebelik, emzirme) üstlenen kadınlar, eş seçerken erkeklerden daha seçicidir. Kadınlar, eş kalitesinde çeşitli sinyal göstergeleri aramaya meyillidir ve büyük bir mizah anlayışı bunlardan biridir.
Öte yandan erkekler, mizahlarına gülecek kadınları tercih etmektedir. Bu, evrimsel tarihimiz boyunca erkeklerin, kadınları mizah anlayışıyla etkilemek için diğer erkeklerle daha fazla rekabet etmeleri gerektiği anlamına geliyor. Bol miktarda kanıt, kadınların mizah anlayışı yüksek olan bir erkek bulmasının ne kadar önemli olduğunu desteklerken, erkekler genellikle kadınların mizah üretim yeteneğine büyük önem vermiyor.
Araştırmayı yapan ekip, sonuçlarının tartışmaya açık olduğunu da belirtiyor. Buraya dikkat çeken araştırmacılar, kadınların tarih boyunca bastırılmış duygulara sahip oldukları için mizah konusunda erkeklerden geride kalmış olabileceklerini de belirtiyor.