Bilgisayar alırken üzerine en çok kafa yorulan parçalardan bir tanesi tartışmasız ekran kartı çünkü bilgisayarda gördüğümüz her şey ekran kartından geçiyor. Yanlış seçilen bir ekran kartı da görüntü deneyimini kötü yönde etkileyebiliyor. Bazen de yapılan yanlış bir seçim sonucu bir ekran kartına gereğinden fazla para verilebiliyor.
Onboard ekran kartı nedir ve paylaşımsız ekran kartı nedir sorularına akıllardaki soru işaretlerini gidermek adına yakından bakıyoruz. Hem nasıl çalıştıklarını kısaca açıklıyoruz hem de hangi kullanıcı ne tür ekran kartı seçmeli gibi sorulara, elimizden geldiğince sizi teknik terimlere boğmadan cevap veriyoruz.
Onboard (Paylaşımlı) ve Dedicated (Paylaşımsız) ekran kartı nedir?
Onboard (Paylaşımlı) ekran kartı nedir? Avantajları nelerdir?
Onboard ekran kartları kendi hafızalarına (RAM) sahip olmaz. Bunun yerine bilgisayarın kendi hafızasını kullanır. Örneğin 8 GB hafızaya sahip bir bilgisayarınızda kullanacağınız onboard bir ekran kartı, boşta duran hafızanızın yüzde biri ile yüzde beşi arasında bir miktarı kullanır. Yüzde üzerinden verdiğimiz miktarlar ekran kartına binen yüke göre değişkenlik gösterebilir.
Onboard bir ekran kartının en büyük avantajı ucuz olmasıdır. Özellikle paylaşımsız ekran kartlarıyla kıyaslandıkları zaman aradaki fark dudak uçuklatıyor. Bir diğer avantaj ise onboard ekran kartlarının daha az güç harcaması. Yani bir dizüstü bilgisayardaysanız onboard ekran kartı kullanmak, bilgisayarınızı şarj etmek zorunda kalmadan daha uzun süre kullanabilmenize olanak sağlıyor.
Tabii ki bu avantajların getirdiği dezavantajlar da var. Onboard ekran kartlarının, paylaşımsız ekran kartlarına oranla çok daha az güç harcamalarının sebebi, daha zayıf bileşenler olmalarıdır. Yani gelişmiş düzeydeki oyunları layıkıyla oynayabilmek için kullanılmaları çok zordur. Aynı şekilde ileri düzey tasarımlar yaparken de tercih edilmezler.
Daha çok video, dizi ya da film izlemek isteyen, iki boyutlu düşük görselliğe sahip oyunlar oynayan, yani bilgisayarı günlük işleri yerine getirmek için kullanan insanlar düşük ücretler ödemek adına onboard ekran kartlarını tercih edebilirler. Yüksek grafikli oyunları hiç açamazlar demiyoruz fakat görsel kaliteyi çok büyük ölçüde düşürmenize rağmen iyi performans alamayabilirsiniz.
Tabii onboard ekran kartlarının kullanabileceği hafıza miktarını yükseltmek gibi çözümler de karşınıza çıkabilir ancak bu gibi çözümler yalnızca günü kurtarır. Hatta çoğu zaman günü kurtarmanıza bile yetmeyebilir. Yüksek kaliteli oyunları akıcı bir şekilde oynamak istiyorsanız maalesef paylaşımsız ekran kartlarını tercih etmekten başka bir yol bulunmuyor. Şimdi dilerseniz paylaşımsız ekran kartlarına da bakalım.
Dedicated (Paylaşımsız) ekran kartı nedir? Avantajları nelerdir?
Onboard ekran kartlarının aksine paylaşımsız ekran kartları kendi hafızalarına sahiptir. Bir görev verildiği zaman sistemin hafızasından beslenmek yerine kendi hafızasına başvurur. Örneğin dizüstü bilgisayarınızda GTX 960M model bir ekran kartı bulunuyorsa yalnızca ekran kartı tarafından kullanılabilen 4 GB boyutunda hafıza var demek oluyor. Böylelikle onboard ekran kartı kullanırken alacağınızdan katlarca fazla performans alıyorsunuz.
Performansta kritik bir artış olduğu için paylaşımsız ekran kartları, daha çok oyun oynayan insanlar ve profesyonel grafik tasarımcılar tarafından kullanılıyor. Üç boyutlu grafikler üretmek ve üç boyutlu, gelişmiş görselliğe sahip oyunlar için paylaşımsız ekran kartı kullanmak durumundasınız. Hâliyle onboard ekran kartı kullanırken harcayacağınızdan çok daha fazla güç kullanıyorsunuz.
Peki paylaşımsız ekran kartı kullanmanın dezavantajları neler? Öncelikle onboard ve paylaşımsız ekran kartları arasındaki fiyat farkının binlerce TL değerinde olabileceğini söyleyelim. Aynı zamanda paylaşımsız ekran kartları onboard ekran kartlarına göre çok daha yüksek ısılarda çalıştığı için soğutma sisteminizin de ona göre dizayn edilmiş olması gerekiyor.
Yeteri kadar iyi soğutulmayan paylaşımsız ekran kartları uzun vadede bozulabiliyor. O yüzden yeterince pahalı olan bir bileşeni ilk günden doğru bir şekilde korumanız en mantıklısı. Paylaşımsız ekran kartı bulunan bir dizüstü bilgisayar alacaksanız bilgisayarın en azından iki tane fanı olmasına özen gösterin. Aynı şekilde üzerinde birkaç tane havalandırma boşluğu da olmalı.
Masaüstü bir bilgisayarda paylaşımsız ekran kartı kullanıyorsanız kasanızı tüm havalandırma boşluklarının etrafı açık kalacak şekilde yerleştirmenizde fayda var. Bilgisayar içinde yeterli hava akımı oluşmadığı takdirde, ekran kartınız istenmeyen sıcaklıklara çok hızlı bir şekilde ulaşarak sizi yüzlerce TL masraf yaptırmak zorunda bırakabilir. Yani ekran kartlarında da büyük güç, büyük sorumluluk gerektiriyor.
Firmaların paylaşımsız ekran kartlarının yüksek güç harcamasına getirdiği çözüm:
Paylaşımsız ekran kartlarının dezavantajlarından biri olarak 'çok güç harcıyor' olmalarını gösterdik ancak özellikle dizüstü bir bilgisayar kullanıyorsanız sizin için durum bu olmayabilir çünkü bazı ekran kartları, hem onboard ekran kartı olarak hem de paylaşımsız ekran kartı olarak çalışabiliyor. Firmalar ekran kartlarını üretirken hem onboard hem de paylaşımsız olarak üretiyor.
Bilgisayarda yapacağınız işleme göre iki ekran kartı arasında otomatik olarak geçiş yapılıyor. Böylelikle yalnızca bir video izlerken çok güç harcayan bir paylaşımsız ekran kartı kullanmak yerine, daha tasarruflu olan bir onboard ekran kartı kullanılıyor. Son kullanıcı bu durumdan hem pil ömrü kazanarak hem de bilgisayarını düşük ısılarda kullanarak faydalanmış oluyor.
Onboard ekran kartı vs paylaşımsız ekran kartı: Hangisini almalısınız?
Onboard ekran kartı ve paylaşımsız ekran kartı arasında bir seçim yaparken ilk olarak bir şeye karar vermeniz gerekiyor. Bilgisayarınızda ne yapacaksınız? Karar vermeniz gereken en önemli nokta bu. Günlük işler için bilgisayar kullanacaksanız paylaşımsız bir ekran kartına binlerce TL harcamak zorunda değilsiniz. Böyle işleri bir onboard ekran kartı da sorunsuz şekilde halledebiliyor.
Yüksek görüntü kaliteli oyunlar oynamak, profesyonel düzeyde çizimler ve grafik tasarımı yapmak istiyorsanız paraya kıyarak paylaşımsız ekran kartlarından seçim yapmanız gerekiyor. Tabii paylaşımsız ekran kartları arasından seçim yapmak başlı başına ayrı bir konu. Hele ki ücretler bu kadar yüksekken insan ne yapacağını şaşırıyor.
Onboard ekran kartı ve paylaşımsız ekran kartı arasındaki farkları aktardığımız yazımızın sonuna geldik. Umarız sizler için faydalı ve öğretici bir makale olmuştur. Elimizden geldiğince sıkıcı olmayan ancak soru işaretlerini silecek bir yazı olması için çabaladık. Aklınızda kalan soru işaretlerini yorumlar kısmından bizlere sorabilirsiniz.