Dünyayı kısa sürede etkisine alan ve hayatımızı kökten değiştiren yeni koronavirüs COVID-19 pandemisi ile ilgili her gün yeni bilgiler ve yeni belirtiler ortaya çıkıyor. COVID-19 belirtileri arasında bazen sıradan sorunlar görülürken bazıları ise oldukça endişe verici olabiliyor. Peki, yeni koronavirüs belirtileri neler?
İlk zamanlarında yalnızca yüksek ateş ve öksürük olarak bildiğimiz COVID-19 belirtileri arasına her yeni çalışmada bir yenisi ekleniyor. Hazırladığımız listedeki koronavirüs belirtileri arasından birini ya da birkaçını kendinizde ya da çevrenizde gördüğünüz zaman mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurun. İşte bugüne kadar ortaya çıkmış tüm COVID-19 belirtileri listesi.
Koronavirüs (Covid-19) belirtileri:
- Nadir görülen COVID-19 belirtileri:
- Tat ve koku kaybı
- Şişmiş ve morarmış ayak parmakları
- Pembe göz (Konjonktivit)
- Bilinç dağınıklığı (Deliryum)
- Tipik görülen COVID-19 belirtileri:
- Nefes darlığı
- Yüksek ateş
- Öksürük
- Vücut ağrıları
- Yorgunluk
- İshal ve bulantı
- Baş ve boğaz ağrısı ile beraber burun tıkanıklığı
Nadir görülen COVID-19 belirtileri:
Tat ve koku kaybı:
Soğuk algınlığı ve grip gibi rahatsızlıklarda sıkça yaşadığımız tat ve koku kaybı da COVID-19 belirtileri arasında. Dünya Sağlık Örgütü’ne göre tat ve koku kaybı sorununa orta ve hafif dereceli hastalarda ve hastalık başlangıcında sıkça karşılaşılıyor.
Tat ve koku kaybı kesin bir COVID-19 tanısı koymaya yetmemekle beraber pek çok hastada kalıcı ve geçici kayba rastlanmış durumda. Amerikan Kulak Burun Boğaz ve Baş Boyun Cerrahisi Akademisi, başka hiçbir belirti göstermeyen ama tat ve koku kaybı yaşayan COVID-19 hastaları olduğunu söylüyor.
Tat ve koku kaybı yaşayıp yaşamadığınızı anlamak için uzmanlar evinizde basit bir test yapabileceğinizi söylüyorlar. Bu teste göre; birbirine benzeyen ama tat ve koku olarak tamamen farklı olan bir limon ve bir portakal alarak tat ve koku farkını anlamaya çalışın. Eğer farkı anlıyorsanız herhangi bir kaybınız yok demektir.
Şişmiş ve morarmış ayak parmakları:
Şişmiş ve morarmış ayak parmakları genellikle donma belirtisi olarak kabul edilse de son çalışmalara göre aynı zamanda COVID-19 belirtileri arasında. Virüs, uzuvlardaki ince damarlarda pıhtılaşmaya neden oluyor ve bunun sonucunda parmaklar şişiyor ve morarıyor.
Normal genç ve sağlıklı insanlarda bile farklı boyutlarda kan pıhtıları bulunuyor. Esas sorun, eğer bu pıhtılar akciğer, böbrek, karaciğer, kalp ve beyin gibi hayati organları tıkarsa başlıyor. Bu belirti COVID-19 tanısı için yeterli olmasa da, virüsün damarlara kötü etki ettiğini gösteren bir kanıt olarak kabul ediliyor.
Eğer herhangi bir uzvunuzda olağan olmayan bir hassasiyet ya da ağrı hissediyorsanız; bir uzvunuzun mor, kırmızı, mavi gibi olmaması gereken bir renkte olduğunu görüyorsanız; sıcaklık, kaşıntı, kramp gibi sorunları sık sık yaşıyorsanız pıhtı atma sorunuyla karşı karşıya olabilirsiniz.
Pembe göz (Konjonktivit):
Kulağa ilginç gelse de, uzmanların Çin ve Güney Kore gibi virüsün yaygın olduğu alanlarda yaptıkları çalışmalarda hastaları ortalama %3’ünde pembe göz belirtisine rastlanmıştır. COVID-19 ile aynı aileden olan SARS-CoV-2 virüsünün aynı belirtilere neden olduğu biliniyor.
Konjonktivit, pembe göz ya da kırmızı göz olarak bilinen bu belirti gözün beyaz kısmında görülüyor. Gözün beyaz kısmında pembe ve kırmızı renkte değişimler gözlemleniyor. Tek başına COVID-19 tanısı için yeterli bir belirti olmasa da, ateş ve öksürükle beraber görülüyorsa mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurulması gerekiyor.
Bilinç dağınıklığı (Deliryum):
COVID-19 belirtileri arasında ateş ve öksürükten bile erken görülebiliyor bilinç dağınıklığı belirtisi. Uzun süreli devam eden bilinç dağınıklığı deliryuma ve halüsinasyon görmeye bile varabiliyor. Hem de sıkça rastlanan bir belirti.
Yoğun bakımda yatan ya da tanısı konmuş hastaların %60 hatta %75’inde şaşkınlık, sinir, kuruntu, içe kapanma, sinir sistemi arızaları, halüsinasyon görme gibi belirtilere rastlanmış. Yalnızca yaşlılarda değil, genç ve hastalık öncesi zihnen ve bedenen sağlıklı olan hastalarda da deliryuma rastlanıyor.
En ufak bir bilinç dağınıklığında hemen endişeye kapılmaya gerek yok. Fakat gün içinde uyku ile uyanıklık arasında sık sık gidip geliyor, odaklanma sorunları yaşıyor, ateş ve öksürük gibi temel belirtileri de gösteriyorsanız mutlaka en yakın sağlık kuruluşuna başvurun. Bu durum ensefalopati gibi beyin dokusuna zarar veren bir hastalığın bile habercisi olabilir.
Tipik görülen COVID-19 belirtileri:
Nefes darlığı:
Nefes darlığı ya da derin nefes alamama olarak tanımlanan bu belirti COVID-19 hastalığında erken dönemde görülmeyen ama en tehlikeli belirtilerinden bir tanesi. Öksürme olmadan da ortaya çıkabiliyor ve vücudu oksijensiz bırakıyor.
Hastalığı atlatanlar, suyun altında nefes almaya çalışmak gibi, şeklinde ifade ediyorlar bu belirtiyi. Uzmanlar ise bu belirtinin olup olmadığını görmek için ciğerleri dolduracak kadar derin bir nefes alın, alamıyorsanız daha ciddi sorunlara yol açmadan bir sağlık kuruluşuna başvurun diyorlar.
Amerikan Tabipler Birliği Başkanı Dr. Patrice Harris, nefes darlığı şikayetinin asla şakaya gelmeyeceğini ve oldukça acil bir durum olduğunu belirtiyor. Derin nefes alamama ile beraber göğüste geçmeyen bir baskı hissi ve ilerleyen dönemde mavileşen dudaklar da ortaya çıkıyor.
Yüksek ateş:
COVID-19 hastalığının en sık karşılaşılan belirtisidir yüksek ateş. Fakat uzmanlar, vücut sıcaklığı konusunda net bir rakam veremiyorlar. Genel olarak kabul edilen vücut sıcaklığı 37 santigrat derecedir. Bu sıcaklık 37.7 olana kadar hem çocuklarda hem de yetişkinlerde yüksek ateş olarak kabul edilmiyor.
Pittsburgh Üniversitesi Tıp Merkezi Çocuk Hastanesi Çocuk Pediatrik Bulaşıcı Hastalıklar bölümü başkanı Dr. John Williams; insanın vücut sıcaklığı gün içinde devamlı değişiyor, 37.5 bile çoğu zaman yüksek ateş olarak görülmemeli, diyor.
COVID-19 şüphesine neden olması için hastanın sabah, öğle ve akşam olmak üzere gün içinde üç kere ateşinin ölçülmesi gerekiyor. Sabah ölçülen sıcaklığa güvenilmiyor. Virüs taşıyıcı bir vücudun sıcaklığı daha çok öğle ve akşam saatlerinde yükseliyor.
Öksürük:
Öksürük de en sık karşılaşılan belirtilerden biri ama her öksürük COVID-19 şüphesine neden olmaz. Boğazda gıdıklanma, gıcık tutması, boğaz temizleme türünde olan öksürükler normaldir. Virüs nedeniyle oluşan öksürük ise kendini hemen belli eder.
Göğsünüzün derinlerden hatta göğüs kafesini sarsacak türde oluyor virüs nedeniyle oluşan öksürükler. Hastaların %60’ının öksürük nedeniyle akciğerleri tahrip oluyor ve ilerleyen dönemde sıvı birikiyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün raporuna göre hastaların %33’ü balgamlı, grip dönemine benzer tarzda öksürüyor.
Vücut ağrıları:
Titreme ve vücut ağrıları, genellikle yüksek ateşle beraber ansızın ortaya çıkan belirtilerden. Bazı hastalar hiçbir titreme ve vücut ağrısı çekmiyor, bazıları grip döneminde olduğu gibi hafif sorunlar yaşıyor, bazıları ise sonu halüsinasyona varacak, dayanılmaz belirtiler gösteriyorlar.
Titreme ve vücut ağrılarına neden olacak pek çok farklı neden olduğu için bu belirtiler direkt olarak COVID-19 şüphesi ile değerlendirilmiyor. Ancak ağrılarınız aradan bir hafta geçmesine rağmen azalmıyor hatta artıyorsa en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.
Yorgunluk:
Özellikle standart dışı, geçmeyen yorgunluk COVID-19 hastalığının erken dönem belirtilerinden biri olarak kabul ediliyor. Hastaların %40’ında yorgunluk gözlemlenmiş. Hastalar bu durumu, biraz kestirmek için yattım ama saatlerce uyumuşum, şeklinde tanımlıyorlar.
Maalesef virüs nedeniyle oluşan yorgunluk hissi, hastalığı atlatsanız bile hemen geçmiyor. Bazı kişiler hastalığı atlattıktan sonra aylarca daha yorgun ve enerjisiz hissetmişler. Enerji veren gıdalar ve vitaminler ile bu durumun önüne geçmeye çalışılıyor.
İshal ve bulantı:
İlk vakalar görülmeye başladığı zaman uzmanlar bu virüsün yalnızca bir solunum yolu hastalığı olduğunu ve midede ya da bağırsaklarda bir soruna neden olmayacağını düşündüler. Fakat daha sonra hasta dışkılarına yapılan testlerde virüs tespit edildi ve bu görüş tamamen değişti.
COVID-19 ile aynı aileden olan SARS-CoV-2 virüsünün de bağırsak ve mideye etki ettiği bilindiği için sonuçlar beklendiği gibi oldu. Hatta ishal ve bulantı belirtileri hastaların neredeyse yarısında ortaya çıktı. Virüsün akciğerlere yaptığı baskının aynısını bağırsak astarına da yaptığı düşünülüyor.
Baş ve boğaz ağrısı ile beraber burun tıkanıklığı:
Dünya Sağlık Örgütü raporlarına göre Çin’de görülen ilk vakaların %14’ünde baş ve boğaz ağrısı, vakaların %5’inde ise burun tıkanıklığı görülmüş. Baş ve boğaz ağrısı ile beraber burun tıkanıklığı grip ve soğuk algınlığı gibi rahatsızlıkların da belirtileri olduğu için COVID-19’un ikincil belirtilerinden kabul ediliyor.
Öksürük, yüksek ateş ya da nefes darlığı görülmeyen bir hastada, baş ve boğaz ağrısı ile beraber burun tıkanıklığı varsa doktorlar COVID-19 riskini düşünebiliyorlar. Fakat şüphe duyulması için mutlaka diğer belirtilerden bazılarının da görülmesi gerekiyor.
Tüm dünyayı etkisi altına alan yeni koronavirüs COVID-19 hastalığının nadir ve sık görülen belirtilerini sizin için listeledik. Belirtiler ne olursa olsun, asla endişeye kapılmayın. 112 Acil Servis hattını arayarak ya da size en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak uzmanlardan yardım alın.