Normal şartlar altında standart bir bilgisayar, internet kullanıcısı DNS sisteminin ne olduğunu ya da nasıl çalıştığını bilmek zorunda değil. Fakat internete bağlanırken yaşanan bir sorun olduğu zaman kullanıcı DNS nedir, ne işe yarar sorularıyla karşı karşıya kalabilir. DNS nedir sorusunun yanıtını bilmek hem sizi aydınlatacak hem ileride yaşayacağınız sorunları çözerken yardımcı olacaktır.
DNS kısaca nedir sorusunun yanıtı olarak basit açıklamalar yeterli gelebilir ama DNS nasıl çalışır sorusunun yanıtı biraz daha karmaşıktır. Çünkü DNS sunucuları verdiğimiz komutlar sonucu hızla bizi istediğimiz internet sitesine yönlendirirken pek çok farklı alt sunucu ve protokol ile çalışırlar. Sizin için DNS nedir, DNS nasıl çalışır gibi soruları yanıtladık ve bilmeniz gereken detayları anlattık.
DNS nedir?
Domain Name System yani Alan Adı Sistemi kısaca DNS, alan adları ile internet sitelerinin IP adresleri arasında bağlantıyı sağlayan sistemdir. Kısaca DNS, alan adlarını IP adreslerine çevirir ve böylece internet tarayıcınıza karmaşık IP adresleri girmeden dilediğiniz internet sitesine giriş yapabilirsiniz.
Mesela, dünyanın en çok ziyaret edilen internet sitelerinden biri olan Google’a girmek için 74.125.224.83 IP adresini girmeniz gerekir. Fakat DNS sistemi sayesinde internet tarayıcınıza www.google.com yazmanız yeterli. DNS sunucuları yazılan alan adı ile IP adresini bağlıyor ve siz hiç farkında olmadan Google internet sitesini açıyor.
DNS nasıl çalışır?
DNS sistemi, DNS sunucuları olarak adlandırılan ve dünyanın pek çok farklı noktasında bulunan sunucular aracılığıyla çalışır. Bu sistem siz farkında olmadan, saniyeler içerisinde alan adı ile IP adresi arasında bağlantı kurar. DNS sistemi temel olarak 4 alt sunucudan oluşur.
DNS imleci:
DNS imleci olarak isimlendirilen bu alt sunucu, DNS sisteminde ilk karşılaştığınız sunucudur. Siz internet tarayıcınıza bir alan adı yazdığınız zaman alan adı, DNS imleci tarafından karşılanır ve derin bir sorgulamaya tabi tutulur. Sorgulama başarılı olursa diğer adımlara geçilir.
Kök sunucusu:
DNS imlecinden geçen alan adı, kök sunucusuna gelir ve burada çözümlenmeye başlar. Gözle görünce anlayabildiğimiz, basit alan adları taşıdıkları karmaşık IP adreslerini bu noktada ortaya çıkarırlar. Farklı DNS çözümleyici türleri vardır.
TLD sunucusu:
TLD sunucusu da, kök sunucusu gibi çözümleme sürecinin bir parçasıdır. Bu son çözümleme adımında, alan adı tam olarak temsil ettiği IP adresine dönüştürülür. Her internet sitesi alan adının olmazsa olmazı olan sonundaki .com TLD sunucusu tarafından çözümlenir.
Yetkili sunucu:
Her şeyin olduğu yer yetkili sunucudur. DNS imlecinde sorgulanan, kök ve TLD sunucularında çözümlenen alan adı, IP adresi olarak yetkili sunucuya ulaşır. Yetkili sunucu IP adresinin kaydına erişiyorsa internet sitesi açılır. Eğer erişim olmazsa DNS imleci tarafından ek bilgi istenir.
DNS çözümleyicileri nelerdir?
Kök sunucusu adımında anlattığımız gibi farklı DNS çözümleyici türleri vardır. Bunlar; tekrarlı DNS çözümleyici ve yetkili DNS çözümleyicidir. Benzer görünen bu iki çözümleyicinin aslında DNS sisteminde oldukça farklı rolleri vardır.
Tekrarlı DNS çözümleyici:
Tekrarlı DNS çözümleyici, istemci tarafından tekrar tekrar gelebilen isteğe yanıt veren çözümleyicidir. Bu sunucunun yaptığı, alan adı yetkili sunucuya gelene kadar olan çözümleme sürecindeki soru işaretlerinin yanıtlarını önbellekte aramak ve gerekli olan kayıtları ortaya çıkarmaktır.
Yetkili DNS çözümleyici:
Yetkili DNS çözümleyici, yetkili sunucu ile beraber çalışır ve tüm kayıtların tutulmasından sorumludur. Uzun çözümleme zincirinin son halkasıdır. Alan adını çözümleyerek temsil ettiği IP adresine ulaştıran sürecin sonundaki yetkili sunucu, yetkili DNS çözümleyici sayesinde başka bir sorgulamaya ihtiyaç duymadan internet sitesini açar.
Yukarıda anlattığımız çözümleyiciler ve alt sunucular standart bir internet sitesine ulaşmak için kullanılırlar. Eğer blog.blogspot.com gibi alt alan adları varsa, karmaşık DNS sistemine bir alt sunucu daha dahil olur ve alt alan adının CNAME kaydı bulunur.
DNS önbelleğe alma nedir?
Çözümleyicilerin bazı kayıtları önbellekte aradığını anlatmıştık. Çünkü pek çok bilgi önbellekte kayıt altına alınır. Bunun nedeni, hem daha verimli hem de daha güvenli bir internet deneyimini kullanıcıya yaşatmaktır. Önbelleğe alınan veriler sayesinde DNS sorgusu çok daha kolay tamamlanır, ek sorguların önüne geçilir, yükleme süresi azalır ve bant genişliği kullanımından tasarruf edilir. DNS kayıtları cihazın farklı alanlarında, farklı süreler boyunca tutulurlar.
Önceden söz konusu veriler işletim sisteminde depolanıyordu. Yerel ağ için iyi olsa da, internet bağlantısında pek faydası olmayan bu durum gelişen internet tarayıcıları ile birlikte değişim gösterdi. Artık DNS verileri internet tarayıcılarınızın önbelleğinde saklanıyorlar. Bu durum, DNS sürecini bir hayli hızlandırıyor.
DNS araması adımları nelerdir?
DNS araması da önbelleğe alma süreci içinde yer alır. DNS aramaları yerel ağda ya da internet tarayıcınızda kaydolur. Böylece DNS sorgusu sırasında geriye bakılarak alan adı ve IP adresi arasındaki ilişki çok daha kolay bulunur. DNS aramaları 10 temel adımdan oluşur.
- Alan adı yazılır ve bu alan adı tekrarlı çözümleyiciye gider.
- Alan adı kök sunucusunda sorgulanır.
- Kök sunucusu, alan adını TLD sunucusuna iletir.
- Çözümleyici, TLD sunucusuna istekte bulunur.
- TLD sunucusu .com uzantısına göre yanıt verir.
- Tekrarlı çözümleyici, yetkili sunucuya bir istek gönderir.
- IP adresi yetkili çözümleyiciye gönderilir.
- Çözümleyici, internet tarayıcısına IP adresini iletir.
- İnternet tarayıcısı, IP adresine http isteği yapar.
- IP adresinin sunucusu, görüntülenebilir internet sayfasını oluşturur.
DNS sorgusu türleri nelerdir?
DNS sorgusu, klasik bir DNS aramasının ayrılmaz bir parçasıdır. Üç farklı sorgu tipi var. Üç farklı tür olmasının nedeni, üçünün kombinasyonu doğru bir şekilde sıralandığı ve önbellek kayıtları alındığı zaman çok daha hızlı bir bağlantı yakalanmasıdır.
Öz tekrarlı sorgu, istemciden kaynak kaydı ya da hata iletilmesini gerektirir. Tekrarlı sorgu, DNS sisteminin temel sorgu sürecidir ve alan adı eşleşmesini sorgular. Tekrarlı olmayan sorgu ise aranan kayıt önbellekte olduğu zaman gerçekleşir ve en rahat sorgudur, çünkü bant genişliği tüketimini önler.
Sizin için DNS nedir, nasıl çalışır sorularını yanıtladık ve sistem ile ilgili bilmeniz gerekenler anlattık. Tek tıkla dilediğimiz internet sitesine gitmemizi sağlayan DNS sisteminin karmaşık ve bu kadar ince hesaplanmış işleyişi, teknolojinin en büyük yardımcılarımızdan biri olduğunu bir kez daha bize gösteriyor.