Belki sadece ayaklarınızın üzerinde durmak istiyorsunuz, belki de para içinde yüzecek kadar zengin, veya sadece artık parayı ve finansal durumu düşünmeyecek kadar rahat olsam yeter diyorsunuz. Amacınız ne olursa olsun bu amacı gerçekleştirmek için paraya ve doğal olarak yatırım ve birikim konusunda belirli bir düzeyde bilgiye sahip olmanız gerekiyor. Fakat insanlar arasında genel olan sorun da finansal bilgileri doğru bir şekilde edinememe olarak karşımıza çıkıyor.
Yakın zamanda ABD’de yapılan geniş kapsamlı bir araştırmaya göre insanlar, 5 soruluk basit bir finansal okuryazarlık testini geçemiyor. Finra Investor Education Foundation tarafından yapılan bu araştırma sonucunda, ABD’nin büyük bir bölümünün finansal konularda bilgi sahibi olmadığı ve hiçbir yatırımlarının bulunmadığı ortaya çıkıyor. Sizler finans konusunda kendinize güveniyor musunuz? Hazırsanız sorulara başlıyoruz. Zenginlik testi sorularını tek tek yanıtladıktan sonra cevapları, bir sonraki alt başlıkta kontrol edebilirsiniz.
Finansal okuryazarlık soruları:
1. Birikim hesabınızda yıllık olarak %2 faizle değer kazanan 100 TL paranız var. Beş yıl sonunda birikim hesabınızdaki toplam para ne kadar olur?
- 102 liradan fazla
- 102 liradan az
- 102 lira
2. Bu sefer birikim hesabınızdaki faiz oranının yıllık olarak %1 olduğunu ve enflasyonun da yıllık %2 olduğunu düşünün. 1 yıl sonunda hesabınızdaki para bugünden daha fazla satın alma gücüne mi, daha az satın alma gücüne mi yoksa aynı satın alma gücüne mi sahip olur?
- Daha az satın alma gücü
- Daha fazla satın alma gücü
- Aynı satın alma gücü
3. Faiz oranları arttığında Bono fiyatlarına tam olarak ne olur?
- Bono fiyatları düşer
- Bono fiyatları yükselir
- Bono fiyatları aynı kalır
- Faizler ile Bono fiyatları arasında bir ilişki yoktur
4. 15 yıllık ev kredisi planı, 30 yıllık ev kredisi planından daha fazla aylık ödeme gerektiriyor ama kredinin faiz oranı daha düşük olacaktır.
- Doğru
- Yanlış
5. Tek bir şirketin hisse senedini satın almak, karşılıklı sermayaye sahip yatırım fonu hissesini satın almaktan daha iyi kazanç sağlar.
- Doğru
- Yanlış
Bonus soru: Yıllık %20 bileşik faiz oranından 1.000 TL borcunuz olduğunu düşünün. Eğer hiçbir ödeme yapmazsanız borcunuzun ikiye katlanması ne kadar zaman alır?
- 2 yıldan az
- 2 ila 4 yıl arası
- 5 ila 9 yıl arası
- 10 yıldan fazla
Yanıtlar:
1. sorunun yanıtı: 102 liradan fazla
Birikim hesabında bulunan 100 lira, yıllık %2 faizle beraber yıllık olarak 2 lira değer kazanacak. Bu hesaba göre 1 yıl sonunda hesabınızda 102 lira olacak. Fakat aynı zamanda birikim hesaplarında bileşik faiz işlediğini de hesaba katarsak, bir sonraki yılın faizi 102 lira üzerinden hesaplanacak ve 2. yıl 2,04 lira kazanacaksınız.
Bu hesaplamalar ile birlikte 5 yıl sonunda birikim hesabınızda bulunacak olan toplam miktar 110,41 lira yapıyor. Sonuç olarak 5 yıl sonunda 102 liradan fazla para hesabınızda bulunuyor.
2. sorunun yanıtı: Daha az satın alma gücü
Ekonomide enflasyon yüzdeleri, alım gücünü de doğrudan etkileyen bir faktör. Eğer yıllık olarak %2 enflasyon değerinden bahsediyorsak, bu da demek oluyor ki satın aldığımız malların ve yararlandığımız servislerin ücretleri %2 oranında artacaktır. Fakat birikim hesabınızdaki paranın faizi ise yıllık olarak sadece %1.
Bu nedenle %1 faizle bir ileri adım atarken %2 enflasyon ile iki geri adım atmış oluyorsunuz. Bu hesaplamaların sonucunda ise bir yılın sonunda hesabınızdaki para ile %1 daha az alım gücüne sahip oluyorsunuz. Bu nedenle yatırım yaparken dikkat etmeniz gereken en önemli noktalardan biri; yatırım hesabınızdaki faiz oranının yıllık enflasyondan daha fazla olması.
3. sorunun yanıtı: Bono fiyatları düşer
Faiz oranları ile bonoların ilişkisini en basit şekilde şu örnekle anlatabiliriz: Yılda %5 faiz ödeyen 5 yıllık bir bono sahibi olduğunuzu düşünün. Faiz oranları %6’ya yükseldiğinde, doğal olarak elinizdeki %5 faizlik bononun piyasa değeri düşer çünkü yeni bonolar %6 faiz oranına sahip olurlar.
Bu nedenle ekonomi piyasasında faizler yükseldiğinde bono fiyatları düşer, faizler gerilediğinde ise bono fiyatları yükselir çünkü siz hâlâ %5 faizlik bir bonoya sahipken faiz oranları birden %3’e düştüğünde piyasadaki en değerli bonolardan birine sahip olmuş olursunuz.
4. sorunun yanıtı: Doğru
Bu sorunun yanıtını da en basit ve etkili şekilde bir örnekle açıklayabiliriz. Bankadan ev satın almak için 200 bin liralık bir 30 yıllık kredi aldığınızı düşünün. Bu kredinin ise yıllık faiz oranı %4 olacaktır. Aylık olarak kredi ödemeniz ise 954,83 lira olurken, toplamda 30 yıl boyunca ödeyeceğiniz faiz miktarı 143.739 lira olacaktır.
Eğer aynı miktarda 15 yıllık bir kredi alırsanız yıllık faiz oranı %3,5 olarak hesaplanacaktır. Bu senaryoda ise aylık ödemeniz 30 yıllık krediye kıyasla 474,94 lira daha fazla, yani 1.429,77 lira olacaktır. Fakat 15 yıl sonunda ödediğiniz toplam faiz miktarı 30 yıllık kredinin yarısından bile daha az olacaktır. 15 yıllık kredide 15 yıl sonunda toplam 57.358 lira faiz ödeyerek, 30 yıllık krediye göre 86.381 lira kazanca geçmiş oluyorsunuz.
5. sorunun yanıtı: Yanlış
Karşılıklı sermaye, güvenliği en yüksek yatırım fonlarından biridir. Bu durumu hisse senetleriyle dolu bir sepet olarak düşünebilirsiniz. Karşılıklı sermayeler onlarca şirketten hisseleri bünyesinde barındırabilir. Bu sayede bir hisse değer kaybettiğinde bile diğer hisseler ile açığınızı kapatilme şansınız olur.
Örnek verecek olursak; hisse senedine yatırım yaptınız ve bütün hisselerinizi tek bir şirketten aldınız. Bu şirket battığında veya mali bir krize girdiğinde elinizde bulunan hisseleriniz ve dolayısıyla tüm yatırımınız tamamen çöpe gitmiş olacaktır. Fakat bahsi geçen şirketin de hisselerinin bulunduğu bir karşılıklı sermayeye yatırım yaptığınızda, bu şirket batsa da bulunan diğer hisseler sayesinde kaybınız düşündüğünüz kadar kötü olmayacaktır.
Bonus sorunun yanıtı: 2 ila 4 yıl arası
1.000 liralık %20 oranın yıllık faize sahip bir borcun kendini ikiye katlaması basit bir matematikle 5 yıl olarak hesaplanabilir. Yıllık olarak 200 lira artan borcunuz sonuçta 5 yıl sonra 2.000 lira olacaktır. Ülkemizde de borç faizi süreci artık bu şekilde işliyor. Fakat ABD’de ve bazı ülkelerde hâlâ faiz üzerinden faiz işletilebiliyor. Bu nedenle 1.000 liralık borcun ikiye katlanması faiz üzerinden faiz işlendiği için 3,6 yıl olarak hesaplanıyor.
Zengin olup olamayacağınızı 5 dakikada tespit eden finansal okuryazarlık testinin sorularına ve yanıtlarına yakından baktığımız içeriğimizin sonuna geldik. Eğer yanlış cevaplarınız çoğunlukta ise bir yatırım yapmadan önce finansal bakımdan daha çok araştırma yapmanız faydanıza olacaktır. Eğer tüm soruları veya çoğunluğunu doğru yanıtladıysanız, gerekli adımları atarak yatırım hayatına bir noktada başlamayı düşünebilirsiniz. Test sonuçlarınızı ve düşüncelerinizi bizlerle yorumlar kısmından paylaşabilirsiniz.