Tardigrat ya da bilinen adıyla 'su ayısı', gezegenimizin her yerinde yaşayan bir grup küçük omurgasız türü olarak biliniyor. Bu canlıları özel kılan şeyse inanılmaz bir dayanıklılığa sahip olmaları zira onları bir dağın tepesinde, denizin dibinde ya da bir volkanın içinde bulmak mümkün. Hatta 2007'de iki tür tardigrat uzaya bırakılmış ve sonrasında geri alınmıştı; hâlâ canlı olduklarını da belirtelim.
İnsanların iki dakika bile hayatta kalamayacağı uzayda bile hayatta kalmayı başarabilen bu canlıların nasıl bu kadar dayanıklı oldukları merak ediliyor. Bu noktada McMaster Üniversitesi'nden astrobiyolog Dr. Jon Stone, 14 gün boyunca -180 ° C kadar soğukluğa ya da 151° C fırın ısısında 30 dakika dahil olmak üzere su ayılarının aşırı koşullarda nasıl hayatta kalabileceklerini özetliyor.
Tardigratlar, gezegenin en yok edilemez canlıları mı?
Dr. Stone, dünyanın en küçük hayvanı olarak kabul edilen su ayılarının 5000 Gy gama radyasyonunda dahi hayatta kalabileceğini söylüyor ki 5-10 Gy bir insanı öldürmeye yetiyor. Örnekleri biraz daha çoğaltmak gerekirse Stone'a göre bu mikroskobik canlılar, donmuş halde 30 yıl ve potansiyel olarak 100 yıla kadar hayatta kalabiliyorlar.
Peki, tüm bunlara rağmen tardigratlar dünyadaki en yok edilemez hayvanlar mı? Bu türü inceleyen biyologların %63'ü soruya "Evet" yanıtını verdi ancak hâlâ bazı tartışmalar var. Gelin, uzmanların verdikleri yanıtlara daha yakından göz atalım.
Tardigratlar neden bu kadar dayanıklı?
Çevre koşulları yaşamak için zor bir hal aldığında tardigratlar, "tun" adı verilen bir tür topa dönüşür. "Tun" içerisindeyken de "kriptobiyoz" denen bir tür "yarı ölü" duruma geçerler. Bu evrede hayvanlar hareket etmez, büyümez veya çoğalmaz ancak ekstrem koşullardan korunurlar. Ayrıca koşullara bağlı olarak birden fazla kriptobiyoz türü vardır.
Deniz tardigratları yok edilemez değil:
Bilinen 1.400'den fazla tardigrat türü bulunuyor ve her biri kriptobiyoz yetenekleri açısından farklılık gösteriyor. Bu canlıların yok edilip edilemeyeceği sorusuna gelecek olursak Baker Üniversitesi'nden Biyolog Dr. Wiliam Miller, "Kriptobiyoz durumdaki karasal tardigratları, yok edime karşı çok dirençlidir… Ancak deniz ve tatlı su tardigratları kriptobiyoz göstermez ve bu nedenle yok edilebilirler" diyor.
Bir tardigratı yok edebilecek bazı şeyler var:
Çoğu hayvana kıyasla tardigratlar, çevrelerindeki değişikliklere çok daha dirençlidir ve genellikle astrofiziksel bağlamda incelenirler – örneğin Dünya'ya bir asteroit çarptığında hayatta kalıp kalamayacaklarını belirleme.
Ancak bu, her şeye karşı yok edilemez oldukları anlamına gelmiyor. Bu noktada Dr. Dennis Persson, tardigratların nasıl yok olabileceği hakkında "Tardigratlar kesinlikle dünyada stres koşullarına en dayanıklı hayvanlardan biridir, ancak bir iğne batmasıyla çok kolay bir şekilde yok edilirler ya da diğer hayvanlar, mantarlar ve protistler tarafından yenirler" dedi.
Bir başka deyişle tardigratlar, bazı yönlerden çok dirençli olsalar da yırtıcı hayvanlar ve enfeksiyonlar gibi, çoğu hayvanın tehlike altında olduğu durumlara karşı savunmasızdırlar.
Tardigratlar ve Nematodlar:
Tardigratların gezegendeki en yok edilemez hayvanlar olup olmadığını anlamak için rakipler hakkında bilgi sahibi olmamız gerekiyor. Çevrebilimci Dr. Diego Fontaneto, bu durumu 'diğer hayvanlar, yaşam için aşırı koşullar olarak gördüğümüz durumlarda hayatta kalabilir' sözleriyle açıklıyor.
Bunlar arasında, benzer yaşam öyküsü stratejilerini, habitatları ve vücut büyüklüğünü tardigradlarla paylaşan nematodlar (Yuvarlak solucanlar) ve rotiferler (Tekerlekliler) yer alıyor. Tardigratlar kadar olmasa da bu canlıların da çoğu aşırı koşulda hayatta kalabildiği biliniyor. Hatta susuz bir koşulda hayatta kalma rekoru, 39 yıl ile bir tür nematod olan Tylenchus polyhypnus'ta bulunuyor.
Tüm bunlar göz önüne alındığında tardigrat ile nematod arasındaki rekabette kimin galip çıkacağını söylemek oldukça zor görünüyor. Bu noktada Dr. Budd, "Genel olarak farklı hayvanların farklı koşullarda hayatta kalma yetenekleri olduğundan, bir türü 'şimdiye kadarki en dayanıklı' olarak ayırmak zordur" diyor.
8 uzmanın görüşünün yer aldığı bu makale, "Tardigratlar dünyadaki en yok edilemez hayvan mı?" başlığıyla Metafact'ta yayınlandı.