Ekstrem hava olayları, iklim değişikliğinin bir sonucu olarak daha sık, daha şiddetli ve daha yaygın hâle geliyor. Dorian Kasırgası ise bu korkutucu gidişatın son örneği diyebiliriz. Washington Üniversitesi'nde yapılan yeni bir araştırma ise yaşanan bu olayların ne gibi sonuçları olacağını gösteriyor. Çalışmalara göre eşi benzeri olmayan değişikliklerle karşı karşıya kalan hayvanlar ve bitkiler, zor süreçlerden geçiyor. Bu noktaya dikkat çekmek isteyen Prof. Carlos Botero ve öğrencisi Thomas Haaland, yeni bir model geliştirdi. Bu model, belirli bir tür neslinin tükenmesine yol açabilecek değişiklikleri öngörmeye yardımcı oluyor.
Çalışmanın içeriğinden bahseden Prof. Botero, "Organizmaların aşırı olaylardaki değişikliklere nasıl cevap vereceğini tahmin etmek zordur çünkü bu olaylar, tanımı gereği oldukça nadirdir" dedi. Bu kapsamda Botero, organizmaların doğal tarihini, geçmişte yaşadığı iklim rejimlerini ve değişikliklerini gözden geçirmenin olayı daha iyi kavramaya yardımcı olacağını belirtiyor.
Beklenmeyen güvenlik açıkları ortaya çıktı:
Botero, popülasyonların nadir görülen çevresel uç noktalara nasıl tepki verdiğine dair evrimsel bir model geliştirmek için İsviçre'deki Zürih Üniversitesi'nden eski öğrencisi olan Haaland ile birlikte çalıştı. Nadir görülen bu olayların evrimi etkilemesinin zor olduğunu düşünen profesör, bu konuda neredeyse hiç karşılaşılmayan tehlikelere uyum sağlamanın çok zor olduğunu belirtiyor ancak yine de bu noktada bilgisayar simülasyonları sayesinde bazı deneyimleri göstermek mümkün. Araştırmada özellikle dikkat çekilen sonuçlar ise şöyle:
- Yaşamları boyunca tek bir kez üreyen türler, her zaman çevresel bir ekstrem olay yaşamaya başlayacaklarını umuyormuşçasına muhafazakâr davranışlar veya morfolojiler geliştirme eğilimindedir.
- Buna karşılık tek bir bireyin birden fazla kez ve farklı bağlamlarda çoğalabildiği türler (örneğin tek mevsimde farklı ağaçlarda yuva yapan bir kuş); evrim ve çevresel aşırı uçlar hiç olmamış gibi davranmayı tercih eder.
Bu yeni modelin ana anlayışı, "muhafazakâr" kategorisine ait türlerin daha sık görülen uç noktalara kolayca adapte olabileceği ancak bu uç noktaların daha yoğun hâle gelmesi durumunda ayarlama yapmakta zorlandığıdır. Sonuçlarla ilgili açıklamalarda bulunan Botero, “Çevresel uç noktaların düzenindeki ve yoğunluğundaki basit değişikliklerin, geçmişte benzer olayları yaşayan popülasyonlar için bile öldürücü olabileceğini görüyoruz. Bu model, ne zaman ve nerede sorun yaşayacağımızı daha iyi anlamamıza yardımcı oluyor” dedi.
Model, birçok çevresel uç koşula uygulanabilir:
Haaland ve Botero, tanımladıkları bu basit modelin sel, orman yangını, sıcak hava dalgası, kuraklık, soğuk hava ve kasırga gibi her türlü çevresel uç olayda uygulanabileceğini belirtiyor. Örnek olarak aşırı ısıyı ele alalım. Normalin üstünde sıcak hava olduğunda bu model, sıcak hava dalgaları daha uzun sürdüğünde veya tipik sıcak hava dalgaları daha büyük alanları etkilediğinde hayvan veya bitki türlerine ne olacağını tahmin etmek için kullanılabilir. Botero’nun bu konudaki açıklamaları ise şu şekilde:
“Isı dalgalarının nadir olduğu bölgeler, aşırı ısıya karşı dikkat çekici adaptasyonlar göstermeyen türleri barındırıyorlar. Tersine sıcak dalgaların tarihsel olarak yaygın olduğu alanlarınsa aşırı sıcak için zaten adaptasyon göstermiş türleri barındırması beklenebilir. Bu durumda modelimiz, ısı dalgalarının nadir olduğu bölgelerdeki tipik sakinlerin ekstrem sıcaklıklara karşı daha savunmasız olacağını göstermektedir."
Prof. Botero ve öğrencisinin geliştirdiği bu model, ekstrem hava koşullarının geçmişte bu tür sıkıntılarla hiç karşılaşmamış türler için “ölümcül” sonuçlara yol açabileceğini gösteriyor. Şimdilerdeyse profesör, modelini geliştirmek ve araştırma kapsamını genişletmek istiyor.
