Veganlık ve ekoloji arasındaki denge günümüzde pek bilinmese de yapılan araştırmalar küresel ısınma ve iklim krizine sebep olan en önemli faktörün hayvancılık endüstrisi olduğunu ortaya koydu.
Bu yüzden, veganların hayvancılık endüstrisini desteklemekten kaçınmasındaki tek sebep hayvan hakları ihlali değil. Sağlık, etik ve çevre konuları da birçoğunun motivasyonları arasında sayılabilir.
Etçil bir beslenmenin gezegenimize nasıl bir etkisi olabilir ki?
Bitkisel beslenmenin dünyayla olan ilişkisine birazdan başlıklar hâlinde değineceğiz ancak şunu söyleyebiliriz ki; piyasadaki hayvan etine olan talep arttıkça, gezegenimizdeki doğal işleyiş giderek geri dönülmez bir hâl alıyor.
Yoksulluk ve açlık artıyor, hava kirliliği yükseliyor, temiz su kaynakları azalıyor, biyoçeşitlilik düşüyor, iklim krizi yaklaşıyor ve verimli topraklar verimsiz hâle geliyor.
İneklerin çıkardıkları gazlar sandığınız kadar masum değil!
Metan gazı adı verilen çiftlik hayvanlarının çıkardıkları gazlar, atmosferdeki sera gazı emisyonlarının %18'inden sorumlu. Bu da demek oluyor ki dünyadaki tüm egzoz gazlarının atmosfere verdiği zarardan daha yüksek.
Şöyle de düşünebiliriz; dört kişilik ortalama bir ailenin tükettiği et miktarı sonucunda oluşan gazlar, 2 otomobilin çıkardığı gazdan daha fazla. Eğer bugün herkes vegan olsa, sera gazı salınımları %60 oranına kadar düşüş gösterir.
Dünyadaki besi hayvanlarının sayısı hayvancılık yüzünden artarken hayvan çeşitliliği azalıyor.
Tarım yapabileceğimiz toprakların %68'i (Afrika kıtasının tamamı kadar) hayvan yetiştirmek amacıyla kullanılıyor. Bu da o topraklarda yaşayan diğer hayvanların ölümüne sebep oluyor. "Madem vegansın, o zaman yolda yürürken böcekleri de ezme." diyen etçil biri, aslında bir vegandan çok daha fazla böceğin ölümüne katkı sağlıyor.
Herkesin vegan olduğu bir senaryoda hayvancılık için kullanılan bu arazilerin %80'i tekrar orman ve çayır hâline getirilerek biyoçeşitliliğin artmasına ve iklim krizinin yavaşlamasına neden olabilir.
Dünyadaki açlık, vegan bir beslenmeyle azaltılabilir.
Az önce bahsettiğimiz %80'lik alanın geri kalanı sebze ve bakliyat yetiştirilmesi için kullanıldığında çok daha fazla insan beslenebilir. Çünkü şu anda tarım alanlarının %50'si insanlara et olarak sunulacak hayvanların besinleri için kullanılıyor.
Eğer bu tahıllar hayvancılık için kullanılmak yerine insan besini olarak sunulsaydı dünyadaki tüm insanlara yetecek kadar besin olurdu. Tabii "herkesi vegan yapalım ve bir anda bunlar düzelsin" diye bir şey söz konusu değil. Ancak iyi düşünülmüş bir planlama ve yatırımla mümkün.
Bazı hastalıklara ve kanser türlerine daha az yakalanabiliriz.
Dünya Sağlık Örgütü de dahil olmak üzere birçok güvenilir kaynak, dengeli ve düzenli bir vegan beslenmenin etçil beslenmeden eksik bir yanının olmadığı kanıtlandı. Hatta yapılan araştırmalar veganların günlük protein ihtiyaçlarının 2 katını aldığını gösteriyor. Bunun yanında; kalp ve damar hastalıklarına, diyabete, kolesterole ve kansere daha az yakalanıyorlar.
Springmann'ın Karma Modeli'ne göre eğer bugün herkes vegan olsa, her yıl 8 milyon insanın ölümü engelleniyor. Aynı senaryoyu vejetaryenlik için düşündüğümüzde ise bu oran 7 milyona düşüyor.
Sosyolojik bağlamda baktığımızda işsizlik sorununa sebep olacağı da yadsınamaz.
Hayvancılık endüstrisinin bu kadar büyük olması elbette istihdamının da ne kadar büyük olduğunu gösteriyor. Dolayısıyla, vegan bir dünya düzenine geçilen senaryoda alternatif geçim kaynaklarının çok iyi planlanması gerekiyor.
Örneğin, hayvan besisi olarak kullanılan tarım ürünlerinin artıklarından biyoenerji üretimi alanında çalışmalara geçilebilir.
"Peki tüm o hayvanlar ne olacak?" diyenleri duyar gibiyiz.
Türkiye'de böyle değilmiş gibi düşünsek de aslında köy hayvancılığı, hayvancılığın çok küçük bir kısmı oluşturuyor. Dünyanın her yerinde hayvancılık için kullanılan hayvanlar yapay yollarla döllenerek sürekli doğurmaya ve yumurta vermeye programlanan makinelere dönüştürülüyor.
Verilen antibiyotikler, doğal ortamları yerine kafeslerde ve makinelerde yapay yollarla büyümeleri, süt ve yumurta için fazla kullanım gibi sebeplerle birçoğunun ömrü beşte bir oranında düşüyor. Bu yüzden, besi hayvanlarını tamamen doğaya saldığımızda zaten kısa sürede birçoğu ölecektir. Geri kalanlar ise zamanla endüstrileşmeden önceki doğal yollarla yaşamlarını sürdürebilir.
Herkesin bir anda vegan olması mümkün mü?
Tabii ki bir anda herkesin vegan olduğu bir senaryo mümkün değil ancak etçil bir beslenmenin gezegenimize yaptırımları ortada. Veganlığın artışı bu istatistikleri düşürerek daha yaşanabilir bir geleceğe katkı sağlıyor.
Kısaca, herkes vegan olursa bazı sorunlar ortaya çıkabilir ancak oluşabilecek bu sorunlara iyi düşünülmüş çözümler üretilmesi durumunda vegan bir dünya varsayımı mümkün olabilir.
- Kaynaklar: Dünya Sağlık Örgütü, Cowspiracy, Chatham House, Inlander, Uzm. Dr. Oğuzcan Kınıkoğlu, Dr. Marco Springmann, Ian Scoones, BBC, FAO, Your Daily Vegan
