Dünya liderleri ve devlet başkanları, ülkelerini temsil etmek ve diplomatik ilişkileri sürdürmek için sık sık yurt dışına seyahat ederler. Ancak bazı liderler ve hükûmet başkanları, bu seyahatler sırasında diğer vatandaşlardan farklı bir ayrıcalığa sahip olabilirler: pasaportsuz seyahat hakkı.
Genellikle diplomatik açıdan tanınan bir haktır bu, kişisel olarak kullanıldığı pek söylenmese de neden sadece belli başlı kişiler bu hakka sahiptir?
Tüm ülkeler, yabancı ziyaretçilerden genellikle vize veya pasaport gibi seyahat belgeleri talep ederler.
Pasaportsuz seyahat etmek istediğiniz ülkelere bağlı olarak, o ülkelerin vize muafiyeti veya bununla ilgili anlaşmaları olup olmadığını kontrol etmelisiniz.
Ancak bazı durumlarda, belirli ülke vatandaşları için vize gereksinimi olmadan seyahat etme imkânı sunan vize muafiyeti anlaşmaları bulunabilir. Örneğin, Schengen Bölgesi ülkeleri arasında pasaport veya vize gereksinimi olmadan serbest dolaşım sağlayan bir anlaşma var. Ancak bu anlaşma sadece Schengen Bölgesi ülkeleri için geçerlidir.
Peki aklımıza gelebilecek her ülkeye pasaportsuz girebilen bu ayrıcalıklı kişiler kim?
Tahmin edebileceğiniz üzere Kraliçe Elizabeth, rahmetli olmadan önce Birleşik Krallık vatandaşı olarak pasaportsuz seyahat edebiliyordu. Bu aslında, Birleşik Krallık'ın Kraliçesi olması nedeniyle bir ayrıcalık olsa da Birleşik Krallık vatandaşlarının sahip olduğu genel bir haktı. Çünkü vatandaşlar da politikalar dahilinde yaklaşık 190 ülkeyi vizesiz seyahat etme hakkına sahip.
Kraliçe Elizabeth, resmi devlet ziyaretleri veya özel diplomatik görevlerle diğer ülkelere seyahat ettiğinde, diplomatik protokol gereği pasaport ve vize gereksinimlerinden muaf tutulabiliyordu. Bu, uluslararası ilişkiler ve diplomatik görevlerin bir sonucudur.
Tüm İngiliz pasaportları zaten majesteleri adına verildiği için kral ve kraliçe için pasaporta gerek duyulmuyor.
Elizabeth ölünce bu hak Kral Charles'a geçti. Kendisi, Elizabeth'ten farklı olarak sadece gideceği ülkelere önceden bildirilen bir belge veriliyor. İngiliz Kraliyet ailesinin resmi sitesinde de yer alan bilgiye göre, İngiliz pasaportu Majesteleri adına verildiği için Kraliçe'nin pasaport sahibi olmasına gerek yoktur. Edinburgh Dükü ve Galler Prensi dahil Kraliyet Ailesi'nin tüm üyelerinin kendilerine ait pasaportları vardır.
Ayrıca Kraliçe Elizabeth’in bu ayrıcalıklarının yanında “ehliyetsiz” araba kullanma hakkı da vardı. Tıpkı pasaportta olduğu gibi sürücü belgesi de onun onuruna verildiği için kendi adına verilen bir sürücü belgesine ihtiyacı yoktu.
Japon imparatoru ve imparatoriçesinin de aynı sebepten dolayı böyle bir hakları var.
Evet, Japon imparatoru ve imparatoriçesi, dünya genelinde birçok ülkeye pasaportsuz seyahat edebilirler. 10 Mayıs 1971 tarihli bir bakanlık belgesinde, İmparator ve İmparatoriçe'nin pasaport taşımalarının ve sıradan vatandaşlar gibi göçmenlik ve vize prosedürlerinden geçmelerinin uygun olmadığı belirtilmiştir. Ancak benzer şekilde, bu ayrıcalık diplomatik protokoller gereği değil, Japon vatandaşlarının sahip olduğu genel bir hak ve ayrıcalıktır diyebiliriz. Japon vatandaşları, 193 ülkeyi vizesiz seyahat etme hakkına sahip.
Japon imparatoru ve imparatoriçesi, resmi devlet ziyaretleri veya diplomatik görevler kapsamında diğer ülkelere seyahat etmek istediklerinde, diplomatik muafiyetler ve özel düzenlemeler uygulanır. Üst düzey devlet görevlileri, resmi devlet ziyaretleri sırasında özel bir muamele görseler bile seyahatlerinde belgelerini ibraz etmek durumundalar ve imparator ve imparatoriçe gibi bütün ayrıcalıklardan yararlanamıyorlar.
Diğer devlet başkanları da ülkeler arası yapmış oldukları resmi ziyaretlerinde, diplomatik pasaportlarını yanlarında bulundurmak zorundalar.
