Geçtiğimiz yılın CES fuarında tanıttığı 50 Qubit kapasiteli kuantum bilgisayarı ile dikkat çeken Intel, tanıtım alanını borular, kablolar ve ana makine parçalarıyla adeta bir steampunk film setine çevirmişti. Sistemin tamamı büyük bir odaya dahi sığmıyordu. Bu yıl ise daha farklı bir cihazla karşımızdalar.
IBM Q Strateji ve Ekosistem Başkan Yardımcısı Bob Sutor eski cihazı bir arabaya benzeterek, arabanın parçalarının ayrılıp yayılması durumunda da arabanın çalışacağını ancak bunun güzel bir tasarım olmayacağını söyledi. Sutor yeni cihazın derli toplu tasarımına vurgu yaptı.
Yeni cihaz, özellikle derli toplu duran gelişmiş elektronik sistemleri gözalıcı bulanları oldukça heyecanlandıracak bir görüntüye sahip. Yeni versiyonda tüm donanım, 2,74 metrelik küp şeklinde tasarlanmış olan, yaklaşık 1,5 cm kalınlığındaki borosilikat camdan yapılma kalıbın içine yerleştirilmiş durumda. Küpün üstünde bulunan hem ön hem de arka kapılar eş zamanlı olarak açılabiliyor. Her iki kapının da açılması cihazın devrilmesine sebep olabileceği için bağımsız alüminyum ve çelik çerçeveler de cihaza destek oluyor. Böylelikle titreşim ve diğer olası etmenlerin etkileri azaltılırken cihazın yapısal bütünlüğü de güvenceye alınıyor.
Projenin tasarımı Map Project Office tarafından yapıldı. Firma daha önce Sonos, Honda ve Kano gibi firmalarla da çalışmış olan bir endüstriyel tasarım ofisi. Tasarım sürecinde ayrıca Universal Design Studio da görev aldı. Cam küpün yapımı ise İtalyan firması Goppion tarafından gerçekleştirildi. Firmanın yaptığı sergi sistemleri Mona Lisa gibi eserlerin sergilenmesinde de kullanılıyor. Haliyle ortaya çıkan eser de sanat eserlerini andırıyor.
Cam kabuğun tek olayı güzel görünmek değil. Bu kabuk sayesinde IBM cihazın sıcaklığını sıkı şekilde kontrol edebiliyor. Kuantum çiplerin 10 milikelvinde, yani mutlak sıfır noktasının hemen üstünde kalması gerekiyor. Herhangi bir titreşim ya da çipteki bir ısınma, herhangi bir projeyi faydasız hale getirebilir. IBM’in yeni projesi ise işlemler sırasında yaşanan sorunları en azından teoride azaltmayı başarıyor.
Kuantum bilgisayarlar, qubit adı verilen bir birim üzerinden işlem yapıyor. Bu qubitler aynı anda hem 0 hem de 1 sonucunu verebiliyor; hatta superposition denen özellikleri sayesinde bu ki değer arasındaki noktalarda da bulunuyorlar. Normal bir bilgisayardaki bit ise ya 0 ya da 1 konumunda bulunuyor. Ayrıca birbirinden haberdar olan Qubitler (buna da dolaşıklık/entanglement deniyor) böylece cevaplara çok daha hızlı ulaşıyor. Kuantum bilgisayarların blok zincirler, kripto paralar, tıp teknolojileri ve yapay zeka başta olmak üzere pek çok alanda etkili olması bekleniyor.
Pek çok firma son dönemde bu tarz çalışmalar yapıyor. Geçtiğimiz yıl Google, 72 Qubitlik bir bilgisayar duyurmuştu. Sutor’a göre ise mühim olan nicelik değil nitelik. O’na göre IBM, sistemi güçlendirmeden önce hata payını azaltmayı ve sistem güvenilirliğini artırmayı istiyor.
IBM’in System Q One projesi, evlerde normal masaüstü bilgisayarları gibi kullanılabilecek, kişilerin rahatlıkla alıp kullanabileceği, sunucu odalarında kendisine yer bulabilecek kuantum bilgisayarlar üretmeyi amaçlıyor.
Bu ürün öyle gidip mağazadan alınabilecek bir ürün değil. Aslında daha çok ilkel adımlar atılan ve henüz bebeklik evresinde olan bir sektörde, olgunluk dönemine ulaşan ürünlerin nasıl örünmeleri gerektiğine dair bir örnek daha çok.
System Q One kendi alanında küçük ve göz alıcı bir bilgisayar ve kuantum bilgisayarlar için önemli bir kilometre taşı konumunda. Sutor da bu cihazı yaptıkları en iyi kuantum bilgisayar olarak tanımlıyor. Yine de yapmaları gereken çok iş olduğunun ve bu teknolojinin günlük hayatta kullanılmaya başlamasının yıllar alacağının farkında.
