Tarihsel bir yolculuğa çıkıp ilk yazı sistemlerinin doğduğu Mezopotamya'ya gidiyoruz.
Yazının icat edilmesinden sonra sağdan sola neden yazılmasının ardında belki de daha önce hiç aklınıza gelmeyecek nedenler var.
Sağdan sola yazmanın kökeni
Sümerler, MÖ 3000'lerde çivi yazısını icat ettiğinde, bu yazı sağdan sola doğru yazılıyordu. Çünkü bu yazının ilk örnekleri kil tabletler üzerine kazınıyordu ve sağ elini kullanan bir insan için kil tablet üzerine yazmak daha kolaydı. Kalemi sağa doğru itmek, çekmekten daha az zahmetliydi.
Aynı dönemde Mısırlılar da hiyeroglifleri sağdan sola yazmayı tercih ediyorlardı. Bunun sebebi yine benzerdi; sağ elleriyle kolayca yazabiliyorlardı. Üstelik, Mısır'ın sanat ve yazı geleneği de bu yönde evrilmişti. Sağdan sola yazmak, taş tabletlerde ve papirüslerde daha pratik bulunuyordu.
Yazının pratik sebeplerle sağdan sola yazıldığını anlamak zor değil.
Sağdan sola yazmanın bazı pratik avantajları da vardı. Örneğin, sağ elle yazarken elin yazıya bulaşma ihtimali daha düşüktü. Soldan sağa yazarken mürekkep ya da boya, yazan kişinin eline bulaşabiliyordu. Özellikle antik dönemde yazı malzemelerinin kalitesi göz önüne alındığında, bu durum önemli bir avantajdı.
Ayrıca sağ elini kullanarak yazı yazanlar için de avantajı vardı çünkü sağ elle yazarken sol elle parşömeni rahatça açabiliyorlardı.
Bugün bile sağdan sola yazan diller mevcut.
Arapça, İbranice ve Farsça gibi diller, bu geleneği devam ettiriyor. Bu dillerin tarihsel kökenlerine baktığımızda, sağdan sola yazmanın antik pratiklerden kaynaklandığını görebiliriz.
Tabii ki bu dillerin yanı sıra artık birçok dilde soldan yazı yazılıyor. Bu da batı medeniyetinin kökeni Antik Yunan’dan başlıyor.
Belirtmekte fayda var.
Tüm bu nedenler çeşitli kaynaklarda yer alsa da bunun gerçekten nasıl geliştiği, nasıl sağdan sola yazılmaya karar verildiği gerçekten kimse tarafından bilinmiyor yani bazıları gerçekten tahminden ibaret.
Merakın devam ediyor mu?
Eğer bu yazıyı sağdan sola yazsaydık, okuması nasıl olurdu diye düşündünüz mü? Belki biraz garip gelirdi ama kim bilir, belki de zamanla alışırdık. Tarih boyunca yazının yönü, kültürel ve pratik sebeplerle şekillendi.
İlk alfabelerin sağdan sola yazılmasının ardındaki hikâyeler, insanlık tarihinin ne kadar zengin ve ilginç olduğunu bir kez daha gösteriyor. Yazının yönü değişse de onun taşıdığı bilgi ve kültür her zaman değerli kalacak.
Bu içeriklerimize de göz atabilirsiniz:
