İnsan hafızası ne kadar şeyi öğrenebilir? Hafızaya neler etki eder? Hafızamızı güçlendirmenin, zaman içinde kaybolmaktan korumanın bir yolu var mıdır? Bu sorulara pek çok bilim insanı cevap arıyor. En son olarak Rus araştırmacılar, bir farenin bulmaca çözerken sergilediği beyin aktivitelerini inceleyerek yeni bir sırrı açığa çıkardılar. İltihap önleyici olarak bilinen bir maddenin nöronları adeta ateşlediği ve aktivitelerini arttırdığı ortaya çıktı.
Rusya’da bulunun Puşçino’daki Rusya Bilimler Akademisi Deneysel ve Kuramsal Biyofizik Enstitüsü çalışanlarından olan Vladimir Arhipov, “Meslektaşlarımız, iltihap önleyici maddelerin oldukça küçük dozlarının dahi nöronların etkinliğini gözle görülür biçimde artırdığını gözlemlediler. Söz konusu nöronların aktiviteleri, birey stres altında olduğunda veya bilişsel bir aktivite içerisine girdiğinde gözlemlenebiliyor. Bu husustaki öngörülerimizi sınamak üzere pek çok deney yaptık ve nihayetinde bu maddenin hafızanın güçlenmesi üzerindeki etkilerini doğruladık” açıklamasını yaptı.
Eskiden hafızanın beynimizde depolandığı düşünülse de yeni çalışmalar, hafızanın aslında bellek nöronu adı verilen özel hücrelerde saklandığını ortaya çıkardı. Sonuç olarak hafızanın tamamen kimyasal veya elektrokimyasal olduğuna karar veren araştırmacılar, bu düşünceyi test ettiler. Bazı fareler üzerinde yapılan çalışmalarda, sinir hücrelerine ışık tutarak kayıp hatıralar geri getirildi.
Araştırmaları ilerleten araştırmacılardan Arhipov ve ekibi, iltihaplanmanın hem hipokampüs hem de beynin kısa ve uzun süreli hafızalarından sorumlu bölgelerinin çalışmaları üzerinde etkili olduğunu ortaya çıkardı. Bazı araştırmacılar, ağır hastalıklarda yaşananların hatırlanmamasını da buna bağlıyorlar.
Araştırmacılar, interlökin-10 ve TGF-B1 isimli birleşiklere ve bu bileşiklerin etkileri üzerine odaklanmış durumda. Bu maddelerin etkisi, farelerin beynindeki aktiviteler ile kontrol ediliyor.
Sonuç olarak bu bileşenlerin kısa süreli hafızada çok büyük bir etkilerinin olmadığını ancak uzun süreli hafızada etkili olabildiği gözlemlendi. Bilim insanları, bu yapıların etkilerini çözmeyi ve böylece gelecekte hafıza sorunu yaşayan kişilere yardımcı olmayı umuyor.
