Berkeley’deki Kaliforniya Üniversitesi’nde bilim insanlarından oluşan bir ekip terlemeyi gözlemlemek için yeni bir yöntem geliştiriyor. Ekip geliştirdikleri yeni yöntem ile kan alma gibi zahmetli yöntemleri bir kenara bırakıp daha kolay bir şekilde terlemeyi gözlemlemek istiyor. Bu sayede ter hem daha kolay bir şekilde analiz edilecek hem de susuzluk ve yorgunluk gibi sorunlar anında tespit edilebilecek.
Science Advances dergisinde yazıları yayınlanan ekip ürettikleri sensörleri anlattı. Ekip, sensörlerinin basit bir şekilde ‘roll-to-roll’ olarak bilinen işleme şekliyle oluşturulabileceğini belirtti.
'Roll-to-roll' işleme nedir?
Türkçe’ye “rulodan ruloya işleme” olarak çevirebileceğimiz bu işleme türü, esnek plastik veya metal folyodan bir rulo üzerine sensörlerin yerleştirilmesini kapsıyor. Kelimelerin bir kağıda basıldığı gazete basımı gibi düşünün.
Javey ve ekibi sensörleri rulodan ruloya dediğimiz işleme türü ile üretim yapmak için Finlandiya VTT Teknik Araştırma Merkezi ile birlikte çalıştı. VTT’de görev yapan Jussi Hiltunen bu işleme yöntemini şu şekilde anlatıyor:
"Roll-to-roll işleme, düşük maliyetli tek kullanımlık bantlar için yüksek miktarda üretim sağlar. Bu sayede akademik gruplar test cihazlarının sayıları konusunda endişe etmiyorlar. Böylece roll-to-roll teknolojisi oldukça büyük fayda sağlıyor. Bunun yanında sensörlerin boyutlarının değiştirilebilmesi vücudun farklı kısımlarında kullanılabilmesini de sağlayabiliyor."
Sensör nasıl çalışıyor?
Sensörlerin içerisinde spiral şekilde mikroskobik bir tüp bulunmakta. Bu tüp, teri derimizin üzerinden alıyor. Terin tüp içinde ne kadar hızlı hareket ettiğinin ölçülmesi sonucunda bir kişinin ne kadar terlediği ve ter oranı öğrenilebiliyor. Tüpün dış kısmına potasyum ve sodyum gibi elektrolitleri ve glikoz gibi metabolitleri tespit edebilen kimyasal sensörler yerleştirilmiş.
Projenin önemi nedir?
Projenin önemini anlatmak için elektrik mühendisliği ve bilgisayar mühendisliği alanlarında profesörlük yapan Ali Javey’in yayınlanan makaledeki sözlerine başvuracağız:
“Projenin amacı sadece sensör üretmek değil, aynı zamanda farklı konu alanlarında çalışmalar başlatmak ve terin bize neler sunduğunu öğrenmek. Bunun için, güvenilir, tekrar üretilebilir ve vücudun farklı noktalarına koymak üzere boyutlandırılabilir sensörlere ihtiyacımız var.”
Yapılan testler
Terin insan vücudunun anlık sağlığı hakkında neler söyleyebileceğini daha iyi anlamak için araştırmacılar ter sensörlerini gönüllülerin vücutlarının farklı noktalarına yerleştirdiler. Daha sonra egzersiz bisikletini kullanan gönüllülerin ter oranlarını ve terlerinde bulunan sodyum ve potasyum değerlerini ölçtüler.
Ekip yaptıkları testlerde bir noktadaki terlemenin, vücudun egzersiz boyunca kaybettiği sıvıyı ortaya çıkarabileceği sonucuna vardı. Bu da terleme oranını takip etmenin, kendini zorlayıp zorlamadığını anlamayan sporcular için bir uyarı mekanizması olabilir.
Ekip, bu sensörü aynı zamanda sağlıklı insanlarda ve diyabet hastalarında kullandı. Gönüllülerin terlerindeki glikoz seviyelerini ve kanlarındaki glikoz seviyelerini karşılaştırdılar. Buna göre terdeki glikoz ölçümünün yalnızca bir kez yapılması, bir kişinin kanındaki glikoz seviyesini vermeyebiliyor. Dolayısıyla insanlar artık bu konuda daha bilinçli olmak zorunda.
