Belki bir kez komik, iki kez komik ama üçüncüden sonra sadece sinir bozucu. Hepimiz zaman zaman bu durumu yaşadık ama neden yaşadığımızı biliyor musunuz, ya da nasıl kurtulacağınızı? Zaman zaman vezirleri bile rezil etmiş, izlediğimiz klasik romantik komedi filmlerindeki bazı sahnelerin de vazgeçilmezidir o. Ne olduğunu tahmin edebildiniz mi?
Hıçkırık! Evet, yanlış okumadınız. Vezirleri bile rezil eden, uyarı vermeden ağızdan çıkan, zamansız sesler. Bazıları bizi hiç zorlamadan geçip giderken bazıları saatler sürer. Gelin insanlar neden hıçkırır, hıçkırık nasıl geçer yakından bakalım.
İnsanlar neden hıçkırır?
Hıçkırıklar vücudunuzda çok daha aşağıdan başlar, yani ciğerleriniz ve mideniz arasındaki kubbe şeklindeki kas olan diyaframdan. Normalde diyafram nefes aldığınızda havanın ciğerlerinize girmesini sağlamak için aşağı çekilir ve nefes verdiğinizde rahatlar, böylece hava burnunuzdan ve ağzınızdan çıkmak için ciğerlerinizden geri akabilir.
Ancak bir şey diyaframınızı tahriş ederse, spazm yapabilir ve sizi aniden havayı boğazınıza çekmeye zorlayarak ses telinize çarpabilir. Bu, ses tellerinizin birdenbire kapanmasını sağlayarak belirgin bir hıçkırık sesi yaratır.
Hıçkırığın sebepleri nelerdir?
- Çok fazla veya çok hızlı yemek
- Gergin veya heyecanlı hissetmek
- Gazlı içecekler veya çok fazla alkol içmek
- Stres
- Ani ısı değişikliği
- Şeker veya sakız emerken hava yutmak
Hiç geçmeyen hıçkırık: İnatçı hıçkırık nedir?
Hıçkırıklar genellikle geçicidir, ancak nadir durumlarda, bir süreliğine sizi rahatsız edebilir. Bir süreliğine dediysek muhtemelen geçmesi uzun zaman alacaktır ancak en uzun süreli hıçkırık rekoru Amerikalı Charles Osborne'a aittir. 1922'de başlayan hıçkırığı hiç durmaksızın 1990'a kadar, yani 68 yıl boyunca devam etmiştir.
Hıçkırık, genellikle diyaframa bağlı sinirlerin hasar görmesi veya şiddetlenmesinden kaynaklanır. Kulak zarınıza değen bir saçtan boğaz ağrısına kadar her şey bu sinirleri etkileyebilir ve daha ciddi vakalarda boyundaki tümör, guatr veya kiste zarar verebilir.
Bir süre devam eden hıçkırıklar, ensefalit veya menenjit gibi merkezi sinir sistemi bozukluklarından veya diyabet veya böbrek yetmezliği gibi metabolik bozukluklardan da kaynaklanabilir. Steroidler veya bazı sakinleştiriciler gibi ilaçlar da uzun süreli hıçkırıkları tetikleyebilir. Özellikle anestezi gerektiren bazı prosedürler bile hıçkırıklara neden olabilir. 2 günden uzun süredir hıçkırıyorsanız veya yemek yemeyi, nefes almayı, uyumayı engelleyecek kadar şiddetliyse veya sizi rahatsız ediyorsa, muhtemelen doktorunuzdan randevu almalısınız, ihmal etmeyin.
Peki hıçkırık nasıl geçer, ne iyi gelir?
- Buzlu su ile bir dakika boyunca gargara yapın.
- Soğuk su, diyaframınızdaki herhangi bir tahrişi yatıştırmaya yardımcı olacaktır.
- Küçük bir buz parçasını peçeteye ya da emici bir maddeye emdirin ve yavaşça nefes alın. Bu, ciğerlerinizdeki karbondioksiti artırır ve bu da diyaframınızın gevşemesine neden olur.
- Nefesinizi tutun. Bu aynı zamanda karbondioksit seviyelerinin artmasına da yardımcı olur.
Baş aşağı asılı kalmanın veya bir arkadaşınızın sizi korkutmasının hıçkırıklarınızı durduracağını umuyorsanız, sizi hayal kırıklığına uğratmak istemem ama yanılıyorsunuz. Çünkü bu yöntemlerin işe yaradığına dair bilimsel bir kanıt yok. Kendinizi sık sık hıçkırık içinde buluyorsanız, daha küçük öğünler yemek ve gazlı içecekleri ve gazlı yiyecekleri en aza indirmek yardımcı olabilir. Devam ederlerse, gevşeme eğitimi, hipnoz veya akupunktur gibi alternatif veya tamamlayıcı tedaviler, keşfedilecek seçenekler olabilir.
Ancak, bazı uzmanlar nefesinizi tutmanın veya kese kağıdına nefes almanın işe yarayabileceğini düşünüyor; her iki teknik de ciğerlerinizde karbondioksit birikmesine neden olur ve bu da diyaframı rahatlatabilir. Her şey başarısız olursa ve hıçkırıklarınız birkaç gün veya daha uzun süre devam ederse, doktorunuzdan bir randevu alın. Vereceği tavsiyeler veya reçetelendireceği ilaçlar bu rahatsız edici hıçkırıklara son verip veremeyeceklerini görmek için denemeye değer. Hıçkırıklarınızın ne zaman ortaya çıktığını ve ne kadar sürdüğünü belirttiğinizden emin olun.
Hıçkırığın habercisi olabildiği bazı hastalıklar:
Sinir hasarı veya tahrişi
Uzun süreli hıçkırıkların bir nedeni, diyafram kasına hizmet eden vagus sinirlerinin veya frenik sinirlerin hasar görmesi veya tahriş olmasıdır. Bu sinirlerde hasara veya tahrişe neden olabilecek faktörler şunları içerir:
- Kulağınızda kulak zarınıza değen saç veya başka bir şey
- Boynunuzda tümör, kist veya guatr
- Gastroözofageal reflü
- Boğaz ağrısı veya larenjit
Merkezi sinir sistemi bozuklukları
Merkezi sinir sisteminizdeki bir tümör veya enfeksiyon veya travma sonucu merkezi sinir sisteminizin zarar görmesi, vücudunuzun hıçkırık refleksini normal kontrolünü bozabilir. Örnekler olarak şunlar verilebilir:
- Ensefalit
- Menenjit
- Multipl skleroz
- İnme
- Travmatik beyin hasarı
- Tümörler
Metabolik bozukluklar ve ilaçlar
Uzun süreli hıçkırığa sebep olabilecek bazı sebepler de:
- Alkolizm
- Anestezi
- Barbitüratlar
- Diyabet
- Elektrolit dengesizliği
- Böbrek hastalığı
- Steroidler
- Sakinleştiriciler
Bu yazımızda pek çok sebebe bağlı olarak gelişen hıçkırık nedir, nasıl geçer gibi soruları yanıtladık. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi hıçkırık hakkında da en doğru ve size özel bilgiyi en yakın sağlık kuruluşuna başvurarak uzman bir hekimden almalısınız.
