Yerin derinliklerindeki magma, yeryüzünün en az keşfedilmiş alanlarından biri. İzlanda'daki bilim insanları ise bu gizemli bölgeye ulaşarak enerjinin sınırlarını zorlamak istiyor.
Bu hedef doğrultusunda Krafla Magma Testbed (KMT), dünya üzerindeki ilk magma odası araştırma merkezini kurmayı planlıyor.
Aslında her şey kazayla başladı desek yanılmış olmayız.
2009 yılında Kuzey İzlanda'daki Krafla yakınlarında, yerin 4,02 km altında potansiyel magma odası keşfedildi.
Bilim insanları bölgeye sondaj yapmaya başladılar. Ancak yaklaşık 1,60 km indiklerinde, sondaj ekipmanları sıkıştı ve geri çıktığında volkanik cam parçaları taşıyordu. İşte o an, magma odasına rastladıklarını fark ettiler.
Yapılan birkaç ölçümden sonra sondaj kuyusu çok ısındı ve operasyon durduruldu. Soğutmak için kuyunun içine soğuk su döküldü ancak içinden siyah dumanlar çıkararak ekipmanların zarar görmesine neden oldu.
15 yıl sonra KMT, bu odaya tekrar sondaj yapmayı planlıyor ancak geçen seferkine nazaran daha hazırlıklılar.
Krafla, bu tür deney için mükemmel yer.
Magma eski ve yoğun olduğundan, patlaması ya da kuyudan dışarı akma riski düşük. Ancak standart sondaj ekipmanları, bu koşullarda hayatta kalamaz.
Çözüm ise oldukça basit: magmayı katılaştırmak. Ekip, sondaj ucunun önündeki magmayı dondurarak camımsı bir kaya oluşturmayı planlıyor. Bu sayede ekipman yerleştirildikten sonra çökecek ve magma odasının iç sıcaklığını ilk kez ölçebilecekler.
Başarılı olursa KMT, volkanik faaliyetler hakkında yeni bilgiler sunabilir.
Volkanlar hakkında bildiklerimizin çoğu yüzey gözlemlerine dayanıyor. Ancak magma, lav hâline geldiğinde yüzeye çıkarken gazların çoğunu kaybeder. Bu yüzden patlamadan önceki magma bileşimi hakkında çok az şey biliyoruz.
Doğrudan magma örneklemesi, magmanın bileşimi hakkında önemli bilgiler sağlayabilir ve bu da yer altındaki yolunu izlememize yardımcı olabilir. Donmuş magma camı, değerli magmatik gazları içeren baloncuklar da barındırabilir.
KMT, magmaya sondaj yaparak jeotermal enerjiyi daha verimli hâle getirmeyi umuyor.
Magma, çevresindeki kayaların bileşimini değiştirerek enerji toplama sürecini daha verimli kılabilir. Proje hem volkanik faaliyetlerin anlaşılmasında hem de enerji üretiminde büyük adım olabilir.
KMT'nin hedefi, 2026'da magma odasına ilk sondajı yapmak. Ancak bu büyük hedef için yaklaşık 100 milyon dolar gerekiyor.
İlginizi çekebilecek diğer içeriklerimiz:
