Araştırmacılar, İnsan Boyutundaki Kristallerinin Sırrını Çözdü

İspanya'nın Almeria şehrinde 1999'da terk edilmiş bir gümüş madeni içinde bulunan Pulpi Geode, içerisinde bulunan jeot kristalleriyle bu alanda dünyanın en büyük örneklerinden biri olarak kabul ediliyor. Duvarları yaklaşık 2,2 metrelik jeot kristalleriyle kaplı olan bu yer, kristallerin etkileyici boyutları nedeniyle uzun bir süredir bilim insanlarının ilgisini çekiyordu. Bölgeyi araştıran Granada Üniversitesi'nden Juan Manuel García-Ruiz ve meslektaşları, göz kamaştırıcı çeşitlilikte mineral ve değerli taşlarla dolu olan bu madenin nasıl oluştuğu konusunda önemli sonuçlar ortaya koydu.

Çalışmaya göre madendeki devasa kristallerin; büyük kristallerin, küçük kristallere karşı bir tür yamyamlık uygulaması ve iklim değişikliğinden kaynaklanan nedenlerden dolayı oluştuğu düşünülüyor. Kristallerin sırlarını çözmeye odaklanan yeni araştırmada García Ruiz, daha önce Meksika’daki Naica Madeni’nde bulunan 11 metrelik alçı taşlarına uyguladığı bir tekniği uyguladı. Bu noktada Ruiz, Naica Madeni’nde bulunan alçı taşlarını ve Pulpi Geode’de bulunan jeot kristallerini Mısır Piramitleri‘ne benzetiyor. Bunların tümünün eşsiz yapılar olduğunu belirten Ruiz, ortak noktalarınınsa çok uzun süreler boyunca ayakta kalabilmeleri olduğunu belirtiyor.

Jeot kristalleri nasıl oluştu?

Smithsonian Ulusal Doğa Tarihi Müzesi'nde çalışan Gabriela Farfan, jeotları oluşturmanın herhangi bir yolu olmadığını ancak temelde tüm jeotların oluşum süreçlerinin benzer olduğunu söyledi. Zamanın bu kristallerin oluşumunda en büyük unsur olduğunu belirten araştırmacılar, kristallerin oluşumunda magmadan gelen kabarcıkların da büyük rol oynadığını belirtiyorlar.

Bir zamanlar magmadan kaçan gaz kabarcıkları; tektonik aktivitenin yarattığı çatlaklar veya benzeri bir kaya boşluğundan çıkan hidrotermal sıvılarla yüzeye sızıyor. Sızıntılar bir kere yüzeye ulaştıktan sonra çözünmüş elementler, duvarlarda kristalize oluyor. Bu oluşum için kararlı sıcaklık, bol miktarda bileşen ve bol miktarda zaman gerekiyor. Böylelikle daha büyük kristaller oluşabiliyor.

Kristallerin oluşumu için elverişli bir iklim şart:

Temelleri Triasik dönemde oluşmaya başlayan Pulpi Geode’nin oluşum süreci, dünya üzerinde dinozorların hüküm sürdüğü 250 milyon yıl öncesine dayanıyor. Barit ve celestine gibi yüksek sıcaklıktaki minerallerin ortaya çıkmasının ardından sıcak hidrotermal sistem azaldı ve 136 derecelik eşiğin altına düşerek 68 dereceye kadar geriledi. Kristallerin oluşumu için mükemmel sayılabilecek koşullar oluştuğunda da alçıtaşı kitle hâlinde kristalleşti.

Kimyasal çorba olarak nitelendirilebilecek bu ortamda küçük kristaller, karışımın içinde çözündü ve ortaya çıkan maddeler daha büyük kristallere karışarak büyümeyi artırdı. Yani bir tür yamyamlık örneği sergilendi. Bu noktada yeraltı ortamında 68 derecenin altında ve üstünde farklı jeolojik zaman ölçeklerinde sıcaklık salınımları yaşandı. Hafif ılıman dönemlerde küçük kristaller daha kolay çözünürken biraz daha serin zamanlardaysa büyük kristaller daha fazla büyümeyi başardı. Bu sayede de kristallerin olgunlaşma süreci güçlendi.

Kristallerin bu denli büyümesine neden olabilecek daha somut kanıtlar ve nedenler bulmak isteyen araştırmacılar, Pulpi Geode bölgesinde yapılan incelemeleri hâlâ sürdürülüyorlar. Şu anki mevcut durumda kristallerin gelişimsel geçmişleri tam olarak bilinmediği için yanıtlanamayan sorular bulunuyor.