NASA’nın Juno uzay aracı, gaz devi gezegen Jüpiter’den bazı açılardan karışık ve açıklaması zor veriler alıyor. Yeni bir araştırmaya göre bu durumun sebebi, gezegenlerin ve Güneş sisteminin yeni yeni oluşmaya başladığı dönemde küçük boyutlu başka bir gezegenin Jüpiter ile çarpışması olabilir.
Bu hafta Nature dergisinde yayımlanan makalede, Rice Üniversitesi ve Çin’deki Sun Yat-sen Üniversitesi araştırmacıları, Juno’nun elde ettiği ilgi çekici ve kafa karıştırıcı kütle çekimi gözlemlerini değerlendirdi.
Dev gezegen, Jüpiter'e 4.5 milyar yıl önce çarpmış
Araştırmacılardan Andrea Isella, bu durumun kafa karıştırıcı olduğunu ve gezegen çekirdeğinde bir şeylerin karıştığını söyledi. Bu karışıklık da dev bir çarpışma ile açıklanabiliyor. Araştırmacılara göre 4,5 milyar yıl önce, Jüpiter henüz taşlık ve yoğun bir gezegen olmaktan çıkıp gaz devi olmaya başladığı dönemde bu çarpışmayı yaşadı. Isella, ilk başta bu çarpışmayı çok olası bulmadığını söylese de şimdi Sun Yat-sen Üniversitesi’nde görevli olan eski öğrencisi Shang-Fei Liu’nun kendisini ikna ettiğini söylüyor.
Jüpiter, oluşum aşamasındaki gezegeni yutmuş
Araştırmacılar, Güneş’in etrafında dağılmış durumdaki gazları çekerek kalın ve devasa atmosferini oluşturan Jüpiter’in gelişim sürecini binlerce simülasyonla tekrar gerçekleştirdi. Bu simülasyonlara göre Jüpiter, oluşum sürecini henüz tamamlamamış protogezegenleri de yutabiliyor. Liu, çalışmalarda en az %40 ihtimalle bir gezegen embriyosunun Jüpiter’e çarptığını ortaya çıkardı. Hatta çarpışmaların 3 boyutlu modeli de ortaya çıktı.
Jüpiter'in yuttuğu gezegen Dünya'dan en az 10 kat büyükmüş
Jüpiter’in sahip olduğu yoğun, büyük atmosferi ve kütleçekimi nedeniyle bir yapının gezegen yüzeyine ulaşması çok da mümkün değil. Isella, çarpışan gök cisminin çok yoğun olduğunu ve yüksek hızla geldiğini, bu yüzden de gezegene adeta mermi gibi saplandığını söylüyor.
Belli açılardan gerçekleşen çarpışmalar sonrasında çarpan gök cismi, çarptığı cismin kütleçekim alanı içinde kalabiliyor. Bu vakada da aynı durum yaşandı ve Jüpiter’e çarpan gezegen zamanla gaz devinin çekirdeğine gömüldü.
Liu’ya göre bu senaryonun gerçekleşmesi için Jüpiter’e çarpan gezegen yapısının Dünya’nın 10 katı büyüklüğe sahip olması gerekiyor. Isella ise çarpışma sonrası çekirdeğin bugünkü haline gelmesi için 4,5 milyar yıla ihtiyaç olduğunu belirtiyor.
Bu araştırma sayesinde uzay gözlemlerinde birkaç yıllığına sinyaller alınıp sonra kaybolan yapıların da açıklanmasını kolaylaştıracak.
