Kanser tedavisi denildiğinde akla ilk gelen şeylerden biri de ani saç dökülmesidir. Aslında saçı döken şey kemoterapinin ta kendisidir. Peki kemoterapi nasıl oluyor da "alopesi" adı verilen bu saç dökülmesi türünü açığa çıkarıyor?
Medikal onkolojinin önde gelen alanlarından biri olan kemoterapi, farklı amaçlara hizmet edebilir; hastalığın semptomlarını hafifletmek, hastanın yaşam süresini uzatmak veya hastalıktan tamamen kurtulmaya yönelik olabilir. Bu, kanserin tipine ve hastanın durumuna göre değişir.
Kemoterapi tedavisi alan hastaların saçları neden dökülür?
Kemoterapide farklı teknikler uygulanabilir. Yaygın tekniklerden biri olan sistemik terapide hastalara damar yolu ile ilaç ve kimyasal bileşenler verilir. Bazen sistemik tedaviye ek olarak ameliyat, radyasyon veya sistemik hipertermi tedavisi de kullanılabilir.
Kanseri önlemeye çalışan ilaçların ve tedavilerin çeşitli yan etkileri vardır. Saç dökülmesi, bu yan etkilerin en belirgin olanlarından biridir. Kemoterapi tedavisi başladıktan 2-4 hafta sonra saçlar dökülür. Dökülme bazen yavaş yavaş olsa da bazen aniden hızlı bir şekilde meydana gelebilir.
Bu ilaçlar neden saçları etkiler?
Kanserli hücreler, vücutta hızlı bir şekilde yayılır. Kanser ilaçları bunu bildiği için hızla büyüyen hücrelere saldırır. Ancak hangi hücrenin kanserli hangi hücrenin sağlıklı olduğunu ayırt edemez.
Bu nedenle, saç üretmekten sorumlu olan ve hızlı büyümesiyle bilinen saç folikülünün hücreleri de bu ilaçlardan nasibini alır. İlaçlar bazen sadece saçları etkilerken bazen de kirpik, kıl, tüy gibi diğer vücut kıllarını da etkileyebilir.
Dökülmenin derecesi, hastanın durumuna ve ilaçların çeşidine göre değişebilir. Adriamisin gibi ilaçlar, birkaç haftada hastanın kaş ve kirpiklerini de kaybetmesine neden olabilir. Taksol gibi ilaçlar ise vücudun genelini etkiler.
Kemoterapi öncesinde ve tedavi sırasında saç derisine minoksidil uygulanarak saç dökülmesinin önüne geçilebiliyor ancak her zaman işe yaradığı söylenemez.
Saçlar kemoterapi bittikten 2-3 ay sonra yeniden uzamaya başlar. Bu dökülme geçici bir yan etkidir. Saçlar ilk çıktığında daha düz veya kıvırcık olabilir, rengi farklı olabilir ancak daha sonra eski haline dönecektir.
Kemoterapiden farklı bir tedavi yöntemi olan akıllı ilaç kullanımında ilaçlar direkt kanserli hücreleri hedef alır. Bu ilaçların, kanser hücreleri üzerinde öldürücü olmaktan çok bölünme ve çoğalmalarını engelleme gibi farklılıkları vardır. Akıllı ilacın, etkileri yönünden bir adım daha ileride olduğu söylenebilir.
