İklim değişikliğinin ağaçlar üzerindeki etkisi ile ilgili içinden çıkılamayan bir durum söz konusu.
Bilim camiasında süregelen bu tartışmaların konusu şöyle: Bitkiler fotosentez için karbondioksite ihtiyaç duyar. Bu yüzden havada daha fazla karbondioksit miktarı olması, bitkilere bu süreçte destek olabilir. Fakat karbondioksit oranının yükselmesi demek, küresel ısınmanın da körüklenmesi demek. Yükselen sıcaklık; su sıkıntısına yol açmakla birlikte bitkilerin büyümesini engelleyebilir ya da köklerinin kurumasına sebep olabilir.
Peki bu ikilemin cevabı ne?
İklim bilimcilerin kafasını kurcalayan en önemli sorulardan biri de işte bu. Ağaçlar büyümek için havadaki karbondioksite ihtiyaç duyarlar. Bu da iklim değişikliğini yavaşlatmada önemli bir faktör. Eğer ormanlar kurumaya ve yok olmaya başlarsa havada bulunan karbon oranı da artacak demektir. Nihayetinde bu da küresel ısınmayı tetikleyen bir faktör olacak.
Araştırmacılar da bu bulmacayı çözmek için kayıp parçaların izini sürüyor. Proceedings of the National Academy of Sciences’ta yayınlanan bir araştırma; asıl önemli noktanın atmosferdeki karbondioksit ve sıcaklık oranlarının tamamının olmadığına dikkat çekiyor. Araştırma, asıl önemli noktanın ikisi arasındaki oran olduğunu vurguluyor. Bu oran; karbondioksit miktarının artmasıyla atmosferdeki havanın ne kadar ısındığıyla bulunuyor.
Araştırmadan çıkarılacağı üzere, yükselen karbondioksit oranı yükselen sıcaklıkları bir nebze de olsa dengeleyebilir. Fakat sıcaklıklar karbondioksit oranından daha hızlı yükselip, iki etmen arasındaki narin denge bozulacak olursa, ormanlar oldukça vahim bir duruma düşebilir. Araştırmacılara göre; sonuçlar ormandan ormana değişiklik gösterse de bu durum genel olarak her yerde aynı.
Utah Üniversitesi’nde araştırmacı olan Martin Venturas, “Bu araştırma, ormanların geleceğinin ne olacağı bilmecesinde bize yardımcı olabilecek çok önemli bir parça” ifadelerini kullandı.
Bu hassas dengenin kesin çizgileri, ormanların iklim değişikliğine ne kadar hızlı adapte olacağına bağlı.
Bazı ağaçlar ve bitkiler, bu zorlu ve kuru şartlarda hayatta kalmak için kaynaklarını gerekli şekillerde kullanıp, bir şekilde suya erişim sağlayabilir. Yapraklarının şeklini değiştirebilir ya da fotosentez yaptıkları süreyi ayarlayabilir. Bu süreç ‘iklime adapte olma’ olarak bilinir. İklime adapte olma sürecinin de karbondioksit ve sıcaklığın yarattığı etkileri azaltıp azaltmadığıysa araştırmanın bir diğer konusu.
Araştırma, ağaçların genel fizyolojik yapılarını temel alarak oluşturuldu. Araştırma, havanın ısınmasından dolayı yaşanan su sıkıntılarının ve yükselen karbondioksit oranının; ağaçların topraktan su elde etme sürecini nasıl etkilediğini yakından inceliyor.
Araştırmadan elde edilen veriler, ağaçlar iklim değişikliğine adapte olabildiği ve havadaki karbondioksit ve sıcaklık derecesi arasındaki denge de sağlandığı takdirde yaşamlarına devam edeceklerini göstermekte. Fakat bu ihtimallerin tersi olması ve ormanların kurumaya yüz tutması da oldukça muhtemel.
Bu yeni araştırma, ormanların geleceği hakkındaki bu senaryoları önceden tahmin etmekte kullanılacak önemli bilgileri sağlıyor. Ama geriye hâlâ birçok soru kalıyor.
Ormanların bu değişikliklere nasıl adapte olacağını, olsa bile ne kadar dayanıklı olacaklarını tespit etmek için hâlâ yapılacak onlarca araştırma var. Ayrıca yükselen sıcaklıkların sonucunda ortaya çıkacak ağaç parazitleri ya da orman yangınları hakkında da hâlâ yeni araştırmalar yapılması gerekiyor.
