Bilim insanları, koronavirüsün aşısı ve kesin tedaviyi sağlayacak ilacı bulmak için yaptıkları çalışmaların yanında koronavirüsün ne zaman ve nasıl ortaya çıktığını belirlemek için de çalışmalar yapıyorlar. Özellikle salgının hangi ülkelerde ne zaman başladığını tam olarak belirlemek bu konuda en önemli çalışmalardan biri olarak gösteriliyor.
Bilim insanlarının SARS-CoV-2 hakkındaki ilk bulgularından biri enfekte kişilerin dışkısında da virüsün bulunduğuydu. Virüs bağırsaklardan geçerken dış protein tabakasını kaybediyor. Ancak RNA adı verilen genetik materyal parçaları sağlam bir şekilde çıkmayı başarıyor ve dışkıyla beraber vücuttan atılıyor. Koronavirüs,dışkıda da bulunmasına rağmen mevcut kanıtlar virüsün dışkı içindeki halinin bulaşıcı olmadığını gösteriyor.
Koronavirüsün dışkı aracılığıyla vücuttan çıkarken sadece RNA parçalarının kalması, bilim insanların atık sularda da bu virüsün izini bulabilmesini sağlıyor. Bu şekilde virüs salgınının nerede ve ne zaman başladığı tespit edilebilir.Birçok ülkede bu nedenle koronavirüsün izlerini tespit etmek için atık sular inceleniyor. Barcelona Üniversitesi’nde yapılan çalışmada da atık su epidemiyologları, virüsün şehirde ne zaman ortaya çıktığını anlamak için Ocak 2018 ile Aralık 2019 arasındaki atıksu örneklerini inceliyorlar.
PCR testleriyle koronavirüs nasıl tespit ediliyor?
Barcelona Üniversitesi’nden bilim insanlarının çalışmasının detaylarını anlatmadan önce koronavirüsün PCR testleriyle tespit edilmesinin detaylarını hatırlamak da fayda var. Koronavirüsün tespit edilmesinde kullanılan PCR testleri için tükürük, mukus, donmuş atıksu gibi virüsün gizlendiği düşünülen örnekler incelenir. Bu örnekler incelenirken numune gereksiz tüm diğer partiküllerden arındırılır ve numune içeriğindeki DNA ve RNA parçaları incelenir. Daha sonra numunedeki virüste var olduğu bilinen genetik materyalin parçaları tespit edilecek kadar fazlalaşana kadar ardışık döngülerle bu materyal parçalar çoğaltılır.
Koronavirüs testlerinde tipik olarak birden fazla gen aranıyor. Barcelona Üniversitesi’nden araştırmacılar, çalışmalarında bu genlerden üçü için numuneleri test ettiler. Test edilen genlerden biri olan RdRp geni için yapılan incelemede Mart 2019 tarihli atık su numunesi pozitif sonuç verdi. Bilim insanları, bu genin iki bölgesini taradılar ve her iki bölgede de 39.amplifikasyon döngüsü sırasında pozitif sonuç elde edildi.
Elde edilen sonuçlara dair bilim insanlarının üç açıklaması var
Bilim insanları, atıksu numunelerindeki pozitif sonuç için birkaç farklı açıklama yapıyorlar. Bu açıklamalardan ilki, SARS-CoV-2 şeklinde isimlendirilen yeni tip koronavirüsün kanalizasyonda çok düşük seviyelerde var olduğu. Diğer açıklama ise test araçlarının laboratuvarda yanlışlıkla SARS-CoV-2 ile kontamine olması. Pozitif numuneler üzerinde düzenli çalışma yapan laboratuvarlarda bazen diğer numuneleri kirleten durumlar ortaya çıkabiliyor. Bu durum temiz numunelerin zayıf şekilde pozitif çıkmasına neden olabiliyor.
Bilim insanlarının üçüncü açıklaması ise numunenin yer alan 39.amplifikasyon döngüsünde, testin hedef aldığı gen bölgesine benzeyen başka DNA veya RNA’nın örnekte yer almış olması şekilde.
Numunenin başka laboratuvarlarda yeniden incelenmesi gerekiyor
Barcelona Üniversitesi’nden bilim insanlarının çalışması, bilinenden çok erken bir aşamada Avrupa’da koronavirüsün bulunmuş olabileceğini gösteriyor olmasına rağmen diğer veriler, çalışmanın sonucunu desteklemiyor. Mart 2019 tarihinde Barcelona’daki solunum yolu hastalığı vakalarının sayılarında bir artış görülmemesi önemli bir delil olarak çalışmanın sonucunun karşısında duruyor.
Barcelona Üniversitesi’nden bilim insanlarının koronavirüsün izlerini buldukları numune örnekleri üzerinde yeni çalışmalar yapılması gerekiyor. Yapılacak yeni çalışmalar, sonuçların kontrol edilmesinin yanında Avrupa’da koronavirüsün geçmişi hakkında önemli bir ipucunun ortaya çıkarılmasını sağlayacak.
