Viral hastalıklara karşı vücudumuz, kendini korumak için antikorları kullanır. Bir defa bağışıklık geliştirilen bir hastalığın bizi yeniden etkileyebilmesi için hastalığa neden olan virüsün büyük bir mutasyon geçirmesi gerekir. Bu nedenle hastalıklara karşı geliştirilen bağışıklık, insan hayatının devamı için çok önemlidir.
Grip virüsünün büyük bir salgına neden olmamasının nedeni de geliştirilen bağışıklıktır. Grip virüsü ile karşılaşınca vücudun kendi geliştirdiği bağışıklığın yanı sıra grip aşısı da bağışıklık oluşturulmasında önemli bir rol oynuyor. Koronavirüsten farklı olarak gribe karşı geliştirilmiş bir bağışıklık sistemi olduğu için grip, pandemiye sebep olmuyor.
Bağışıklık sisteminin gelişimi dışında, gribe karşı test edilmiş ve onaylanmış tedavilerin varlığı da bu hastalığa karşı büyük bir başarı kazanılmasını sağlıyor. Koronavirüs tarafına geldiğimizde ise aşının olmaması ve onaylanmış bir tedavinin hala geliştirilmemiş olması, COVID-19 hastalığına neden SARS-CoV-2’nin ölümcül hale gelmesine neden oluyor.
Sürü bağışıklığı
Gribin yaygınlaştığı mevsimlerde insanların büyük bir kısmı zaten hastalığa karşı bağışıklık kazanmış durumda oluyor. Geliştirilen bağışıklık, virüs bir enfeksiyona sebep olmadan önce virüsü tanıyor ve antikorları virüse karşı kullanıyor. Ayrıca aşılar da daha önce virüs kapmamış olsanız dahi virüse karşı vicudunuzun antikor üretmesini sağlıyor.
Washington Üniversitesi’nden bulaşıcı hastalıklar uzmanı Abigail Carlson, enfeksiyon ya da aşı yoluyla gelişmiş bağışıklığı olan insanların, halkın büyük kısmının nispeten korunmasına yardımcı olduğunu söylüyor. Carlson, hastalığa karşı bağışıklık geliştirmiş insanlara bulaşan virüslerin çıkmaza girdiğini ve başka insanlara bulaşmadan önce yok olduklarını belirtiyor.
Virüsün, bağışıklık geliştirmiş bir insana bulaşarak ölmesi ve diğer insanların bu şekilde virüsten korunmasına sürü bağışıklığı deniyor. Her ne kadar mükemmel bir savunma süreci olmasa da insanların büyük bir kısmı grip gibi viral hastalıklardan bu şekilde korunuyor.
Koronavirüs tarafına geldiğimizde ise gelişmiş sürü bağışıklığı söz konusu değil. Carlson, COVID-19'a neden olan SARS-CoV-2’de sürü bağışıklığının çok az olduğunu veya hiç olmadığını ifade ediyor. Carlson, sürü bağışıklığı olmadığı için “Virüs aşırı derecede ölümcül olmasa da enfekte olabilecek çok fazla insan var” diyor. Sürü bağışıklığı gelişmediği için yüz milyonlarca insan koronavirüs için ideal konaklar haline geliyor. Bu da virüsün yayılmasını çok kolay hale getiriyor.
Koronavirüse karşı geliştirilen aşılar da sürü bağışıklığının tohumlarının atılmasında önemli bir yol oynayacak. Ancak aşının veya aşıların geliştirilmesi için 1 yıldan daha uzun bir süre gerekiyor. Aşının sadece laboratuvar ortamında bulunması yetmiyor. Hayvan ve insan klinik testlerinde elde edilebilecek başarıdan sonra aşının üretimine başlanabiliyor.
ABD’de aşının geliştirilmesi ve test süreçlerinde FDA’nın onayı gerekiyor. Farklı grip aşılarının geliştirilmesi sürecinde ise FDA’nın onayına gerek duyulmuyor. Çünkü temel bir biyokimya sürece FDA tarafından belirlenmiş ve bütün grip aşısı çalışmaların bu süreç yürütülüyor.
Koronavirüs aşının geliştirilmesi sürecinde henüz belirli bir biyokimya süreci olmadığı için insan testlerinden önce kesinlikle FDA’nın onayı gerekiyor. Bu uygulama dünyanın farklı ülkelerinde de benzer süreçlerle yürütülüyor.
Test ve tedavi süreçleri
Herhangi bir hastanın grip veya koronavirüs olduğunu anlamak için hastanın burnundan ve ağzından alınan mukus örneklerinde virüsün genleri aranıyor. Grip virüsü de diğer virüsler gibi mutasyon geçirir. Ancak grip virüsünün mutasyonu, sadece virüsün dış yüzeyinde bulunan proteinleri etkiler. Grip testlerinde ise grip virüsünün mutasyona uğramayan iç kısmı hedeflenir. Bu nedenle grip testleri güvenilir sonuçlar verir.
Koronavirüs tarafına gelindiğinde ise başlangıçta hangi genlerin hedef alınacağı bilinmediği için test geliştirme süreçleri sorunlara neden olabiliyor. Bu sorunların aşılması için Dünya Sağlık Örgütü bir protokol geliştiridi ve test geliştirme süreçlerinde bu protokol uygulanıyor.
Ancak ABD, DSÖ’nün protokolü dışında kendi protokolünü de geliştirmeye karar verdi. ABD’nin geliştirdiği protokol dolayısıyla ülkede test üretim ve dağıtım süreçleri yavaşladı. Testlerin eksikliği, uzmanların hastalığın yayılış hızını anlamasına engel oldu.
Gribe yakalanan insanlar oldukça güvenilir olan tedavi yöntemleri ile tedavi olarak iyileşiyorlar. Koronavirüsün ise henüz kesinleşmiş bir tedavisi yok. Kaliforniya Üniversitesi’nde bulaşıcı hastalıklar uzmanı olan Otto Yang, griple mücadelede kullanılan anti viral ilaçların koronavirüs hastalarında çok düşük bir etki gösterdiğini söylüyor. Bu nedenle bazı hastanelerde koronavirüsün tedavisinde sıtma ilaçları kullanılıyor. Ancak sıtma ilaçlarının da tedavideki etkinliği kesinleşmiş değil.
Koronavirüse karşı aşı ve tedavi henüz geliştirilemediği için uzmanların önerdiği önlemleri almaktan başka bir şey şu an için elimizden gelmiyor. Alınacak önlemler, hastalığın insanlara bulaşmasını engellerken, tedavi ve aşının gelişmesi, koronavirüsün salgınının ortadan kalkmasına neden olacaktır.
