Yeni tip koronavirüs (COVID-19) salgını tüm dünyayı etkisi altına almaya devam ederken, Alaaddin Keykubat Üniversitesi'nde (ALKÜ) görev yapan iki bilim insanın geliştirdiği bir matematiksel modelleme, pandeminin Türkiye’deki gidişatını rakamlarla gözler önüne serdi.
İngiltere’de uluslararası bir bilim dergisinde yayımlanan modelleme, ALKÜ Eğitim Fakültesi Matematik Eğitimi Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Zafer Çakır ile ALKÜ Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya Ana Bilim Dalı Doktor Öğretim Üyesi Hasan Basri Savaş tarafından geliştirildi.
"Alınan tedbirler sayesinde salgının yayılım hızı ve ölüm oranı yarı yarıya düştü"
Simülasyonu Türkiye'de ilk vakanın tespit edildiği tarih olan 10 Mart’ı orijin alarak hazırlayan araştırmacılar, 65 yaş üstüne uygulanan sokağa çıkma yasağı, maske ve eldiven kullanımı, ellerin düzenli olarak yıkanması, sosyal izolasyon, dengeli beslenme ve bağışıklık sistemini güçlendiren egzersizler gibi önlemler sayesinde salgının yayılım hızı ve ölüm oranının yarı yarıya düştüğünü gözlemledi.
'Türkiye Koronavirüs Yayılım Matematik Model Simülasyonu’ adlı çalışmalarına ilişkin Anadolu Ajansı’na (AA) açıklamalarda bulunan Doktor Öğretim Üyesi Savaş, bugüne kadar alınan ve gelecekte alınacak önlemleri hesaba katarak geliştirdikleri matematiksel modelleme sayesinde, COVID-19 pandemisinin seyrine ilişkin bir çıkarıma varlıklarını ifade etti.
"Bu pandeminin nasıl seyredeceğine dair matematiksel bir modelleme yaptık. Bu modellemeyle rakamları ortaya koyduk. Alınan tedbirlerle bu rakamların nasıl ve ne kadar düşebileceğini simüle ettik” diyen Savaş, makalenin tıbbi ve matematiksel anlamda doğru tespitler içerdiği yönünde bilim dünyasından çok önemli geri dönüşler aldıklarını belirtti.
"Eğer tedbirler alınmamış olsaydı hasta ve kaybedilen sayısı bugünün iki katı olabilirdi"
Yaptıkları hesaplamalara göre şimdiye kadar alınan önlemlerin, hem kaybedilen hasta sayısını hem de enfekte olan hasta sayısını yarı yarıya azalttığını söyleyen Savaş, “Tedbirlerin zamanında alınmış olması da bunda etkili. Eğer tedbirler alınmamış olsaydı hasta ve kaybedilen sayısı bugünün iki katı olabilirdi” değerlendirmelerini yaptı.
Doç. Dr. Çakır ise daha önce literatürde olan bir modeli koronavirüs için yenilediklerini söyleyerek, COVID-19’un Türkiye'deki seyrine ışık tutmak istediklerini ifade etti. Yaptıkları modelle hastalığın gidişatını öğrenmeye çalıştıklarını belirten Doç. Dr. Çakır, “Hastalığın yayılma hızının, hasta olanlar ile olmayanların teması, yani çarpımıyla orantılı olduğundan hareketle, modeli Türkiye gerçekliği özelinde geliştirdik. Gerçek verileri kullanarak, önümüzdeki bir aylık süreçte bu virüsün kaç kişiye bulaşabileceğini ortaya koymak istedik” dedi.
Alınan önlemlerin vaka ve ölüm sayısının azalmasında etkin rol oynadığını tespit ettiklerini dile getiren Doç. Dr. Çakır, “Virüsün yayılması, artık kamu hizmetinden ziyade halkın duruşuna bağlı. Önümüzdeki 12-13 günlük dönemde hızlı artışlar olabilir ancak örneklemeler 15 Nisan sonrasında salgının yayılma hızının yavaşlayacağını gösteriyor” şeklinde konuştu.
