Dünyaya pek çok iyiliği olan yarasalar, bitkilerin tozlaşmasını sağlayıp hastalık taşıyan böcekleri yiyerek ve tohumları yayarak ormanların yeniden oluşmasına yardım ediyor; bir yandan da koronavirüslerin doğal taşıyıcıları konumundalar.
Bilim insanlarının yaptığı araştırmada, Covid-19'a neden olan yeni koronavirüsün de aralarında yer aldığı bu çok çeşitli virüs ailesini daha iyi anlayabilmek için Hint Okyanusu’nun Batı kıyılarında ve Afrika’nın diğer yakın bölgelerinde yaşayan 36 yarasa türündeki farklı koronavirüs türlerini karşılaştırdı.
Yapılan araştırmaya göre farklı yarasa gruplarının kendilerine özgü koronavirüs suşları taşıdığı ve koronavirüslerle yarasaların milyonlarca yıldır birlikte evrimleştiği anlaşıldı.
ABD’deki Field Doğa Tarihi Müzesi’nin internet sitesinde yer alan bilgiye göre, yeni araştırmanın yazarlarından Steve Goodman şunları ifade etti:
"Yarasalar ve koronavirüsler arasında derin bir evrimsel geçmiş bulunduğunu keşfettik. Koronavirüslerin nasıl evrimleştiğine ilişkin daha iyi bir kavrayış geliştirmek gelecekte halk sağlığı programları oluşturmada bize yardım edebilir."
Hakemli bilim dergisi Scientific Reports’da yayımlanan çalışma, Madagaskar açıklarında bulunan ve Fransa’ya bağlı Réunion Adası’ndaki bir laboratuvarda genetik analizler yaparak Doğu Afrika kıyılarındaki bulaşıcı hastalıkların ortaya çıkışını inceleyen Réunion Üniversitesi’nden araştırmacıların öncülüğünde gerçekleşti.
Yapılan araştırmada yer alan koronavirüsler Covid-19 a sebep olan virüsler olmasa da bu virüs ailesiyle ilgili detaylı bilgilere ulaşmak, insanlığı etkileyen virüsün de daha iyi anlaşılmasını sağlayabilir.
Araştırmacılar, farklı koronavirüs soylarının, üzerinde yaşadıkları hayvanlarla olan genetik ilişkisine odaklandı. Afrika’nın doğusundaki adalarda ve anakaradaki Mozambik kıyılarında yaşayan 36 farklı türe ait binden fazla yarasadan sürüntü ve kan örneği toplandı.
Numune alınan yarasalardan yüzde 8’inin koronavirüs taşıdığı ortaya çıktı. Réunion Üniversitesi’nden ekolog Camille Lebarbenchon, “Bu, enfekte yarasaların çok kaba bir tahmini. Yarasalardaki bu virüslerin yayılımının mevsimsel değişiklik gösterdiğine dair artan sayıda kanıt var. Bunlar, sayının yılın farklı zamanlarına göre kayda değer oranda değiştiğini gösteriyor” dedi.
Virüslerin genetik analizini yapan araştırmacılar, izole edilen koronavirüsleri, yunus, alpaka ve insan gibi diğer canlı türlerindeki koronavirüslerle karşılaştırarak devasa bir koronavirüs soy ağacı oluşturdu. Bu ağaç, farklı türlerdeki koronavirüslerin birbiriyle ne kadar ilişkili olduğunu gösteriyordu.
Yarasa ailelerindeki farklı cinslerden her birinin kendi suşlarına sahip olduğunu keşfettiklerini söyleyen Goodman, "Dahası, farklı yarasa gruplarının evrimsel geçmişi temel alındığında, yarasalar (cins ve aile düzeyinde) ve ilişkili koronavirüsler arasında net bir ortak varoluş gördük" diye ekledi.
Farklı farklı yarasa türleri arasında koronavirüs geçişlerinin nadiren gerçekleştiğini ifade eden araştırmacılar, hangi çevresel, biyolojik ya da moleküler etkenlerin bu nadir sıçramalara yol açtığını araştırmak gerektiğini düşünüyor.
PIMIT Laboratuvarı’nın yöneticisi ve makalenin ortak yazarlarından mikrobiyal ekolog Patrick Mavingui, şunları söyledi:
"Hint Okyanusu’nda dolaşan koronavirüs suşlarını hedefleyen serolojik yöntemler geliştirmek, halihazırda insan topluluklarına münferit geçişlerin olup olmadığını ve konaklarıyla etkileşimlerinin bir tehlike doğurup doğurmayacağını göstermeye yardımcı olabilir."
Yarasaların ekosistemde pek çok rolü olduğunu söyleyen Goodman, yarasalar koronavirüsleri taşıyabilse de halk sağlığı adına bu uçan memelilere zarar verilmemesi veya müdahale edilmemesi gerektiğini belirtti. Özellikle insanlara da hastalık taşıyan pek çok böceği yediklerini söyleyen Goodman, "Tüm olası zararlarına kıyasla bizim için yaptıkları iyi şeyler daha ağır basıyor" dedi.
