Koronavirüs, daha önceleri yurt dışında elektron mikroskobu kullanılarak dikenli top şeklinde modellenmişti. Şimdiyse Fırat Üniversitesi’nde görev yapan Türk bilim insanları, yerli atomik kuvvet mikroskobu kullanarak koronavirüsü görüntülemeyi başardılar. Türk araştırmacıların çıkardığı yapısal görüntü analizlerinin, pek çok bilimsel araştırmaya ışık tutacağı belirtiliyor.
Koronavirüsü görüntülemek için kullanılan süper mikroskop, ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ahmet Oral ve ekibi tarafından geliştirilmiş ve Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) ödülüne layık görülmüştü.
Elde edilen görüntüler, bilimsel açıdan farklı değerler ortaya koyuyor:
AA’ya konuşan Fırat Üniversitesi Doktor Öğretim Üyesi Ümit Çelik, yerli ve milli atomik kuvvet mikroskobu kullanılarak yapılan çalışmanın detaylarını aktardı. Virüs, hücre ve bakterilerin, elektron ve atomik kuvvet mikroskopları gibi farklı tekniklerle görüntülenebileceğini belirten Çelik, elde edilen görüntülerin bilimsel açıdan farklı değerler ortaya koyduğunu ifade etti.
Bu görüntüleme tekniklerinden biri olan ve virüsleri analiz etmek için kullanılan elektron mikroskobunda, görüntülerdeki kontrastı artırmak için uygulanan boyama, dondurma ve kesit alma işlemlerinin yapıların orijinalliğinin bozulmasına neden olduğunun vurgulayan Ümit Çelik, bu şekilde virüsü gerçek yaşam ortamında gerçek zamanlı görüntüleme ve karakterize etme imkanının kalmadığının altını çizdi.
ezAFM model atomik kuvvet mikroskopları üzerine çalışmalar yürüten ve bu mikroskoplarla virüs ve hücrelerin görüntülenmesi üzerine çeşitli teknikler geliştirdiklerini ifade eden Dr. Ümit Çelik, bu teknikle virüslerin protein düzenekleri ve altyapılarını tanımlamanın ve incelemenin mümkün hâle geldiğini dile getirdi.
‘Virüs partikülleri, ultraviyole ışık altında inaktif edildi ve kurutuldu’
Bu çalışmada ODTÜ Teknokent ve Teknopark Ankara’da Prof. Dr. Ahmet oral tarafından geliştirilen bir atomik kuvvet mikroskobu kullandıklarını belirten Çelik, gerekli tüm önlemlerin alındığını ve enfeksiyon riskini ortadan kaldırmak için partiküllerin ultraviyole ışık altında kurutularak inaktif edildiğinin bilgisini verdi.
Çelik, ayrıca virüs partikülleri inaktif edildiği için üzerindeki dikenimsi düzenli protein dizilerinin denature olarak düzenli bir şekilde gözükmediğini, virüsü yaşadığı gerçek sıvı ortamında görüntüleme çalışmalarını tamamladıklarında bu proteinlerin de görüntülenebileceğini söylüyor.
Atomik kuvvet mikroskobuyla elde edilmiş en yüksek çözünürlüklü görüntü:
ODTÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ahmet Oral’a göre Fırat Üniversitesi’nde gerçekleştirilen çalışma ile dünyada koronavirüsün atomik kuvvet mikroskobuyla görüntülenen en yüksek çözünürlüklü görüntüsü elde edildi. Oral, ileri görüntüleme aşamaları devam eden çalışmada elde edilen analizlerin, bilim dünyasında koronavirüsle ilgili bilinmeyenlere ışık tutacağını da sözlerine ekledi.
