2009'da ilk kez Bitcoin ile tanınmaya başlanan kripto paralar, birilerini hızla zenginleştirdiği için medyada ve sosyal medyada çok konuşulan konular arasına girdi. Bir merkeze bağlı olmaması ve transferlerin bir otoritenin kontrolünde bulunmaması nedeniyle cazibesi daha da arttı.
Bu kadar popülerleşince, insanlar kısa yoldan zengin olmak için kitleler halinde kriptoya yöneldi fakat çoğu bu konuda yeterli bilgiye sahip değildi ve bu da bazı kişilerin tüm birikimini kaybetmesini beraberinde getirdi.
Burada, FOMO teriminden bahsetmek uygun olacaktır:
Açılımı "fear of missing out" olan bu terimin anlamı "bir şeyleri kaçırma korkusu"dur. Bazı büyük fırsatları kaçırdığımız algısına neden olan FOMO, çoğu zaman gerçekten uzaktır. Bu algının esir aldığı yatırımcılar, mantıksız yatırım kararları alarak ciddi paralar kaybedebiliyorlar.
FOMO'nun etkisine giren kişiler, bağımlılıkta sergilenen davranışlara çok benziyor. Bağımlılıklarda beynin ödül merkezi uyarılır, bu da dopamin artışına neden olur. Haz veren olaylar ve nesneler ödül merkezimizi uyararak bağımlılığa neden olur. Dopamin ne kadar artarsa bağımlılık riski de o kadar artar.
Kripto para borsasına giren kişiler de ilk etapta yüksek paralar kazandıkları için beyinlerindeki ödül merkezinin uyarılması sonucunda bağımlı oluyorlar.
Kazanılan para arttıkça bağımlılık da artıyor. Bu davranış devam ettikçe para kaybetme riski de beraberinde geliyor. Para kaybetmesine rağmen bu davranışını bırakmayan yatırımcı, kaybettiklerini geri kazanmak isterken daha da batıyor. Risklerini artırarak çevresinden borç alıyor, kredi çekiyor ve hâlâ kazanacağını sanıyor fakat mantıklı düşünemeyerek ne yazık ki varını yoğunu kaybediyor.
İçinden çıkılmaz bir kısır döngüye giren kişi, depresyona girerek çevresiyle, ailesiyle, işiyle sorunlar yaşıyor ve sonuç intihara kadar gidiyor.
Son dönemde kripto nedeniyle intihar eden kişilerden bazı acı örnekler:
- Bursa'da kafeterya işleten 34 yaşındaki Hasan K. ve 31 yaşındaki kardeşi Hüseyin K. kardeşler, iddiaya göre kripto para piyasasında yaptıkları yatırımlarda yüklü miktarda zarar etti. İki kardeş "İznik Gölü'nde intihar edeceğiz" dedikten sonra ortadan kayboldu. İki kardeşin cansız bedenleri gölde bulundu.
- Antalya'da bir villada 3 kişiyi silahla vurup intihar eden Mustafa G.'nin, cinayetleri işlemesinin ardında yatan sebebin kripto paralar yüzünden olduğu iddia edildi. 250 bin kaybettiği iddia edilen Mustafa G., anne ve babası ile ablasını pompalı tüfekle öldürdükten sonra intihar etti.
- Yaklaşık 170 bin TL’sini kripto paraya yatırdığı ve burada kaybettiği iddia edilen elektrik işçisi Özkan A., evinin bodrumunda kendini elektrik kablosu ile tavana astı. Evli ve 1 çocuk babasıydı.
- İstanbul'da yaşanan olayda iddiaya göre 50 yaşındaki Caner Ü., sahip olduğu daireyi satarak parasını kripto paraya yatırdı. Olay günü sabah saatlerinde cadde üzerindeki iş yerine gelen Caner Ü., bilgisayarının başına oturarak borsaya bakmaya başladı. Büyük zarar ettiğini gören Caner Ü., ruhsatsız tabancasıyla başına sıkarak intihar etti.
- Bursa'da yaşayan polis memuru Ercan A., Bitcoin'de para kaybetmesinin ardından bunalıma girip beylik tabancası ile yaşamını sonlandırdı.
4 Aralık'taki büyük çöküş de pek çok kayba neden oldu. Yorumlarda görüldüğü gibi birikimlerini kaybeden çok fazla yatırımcı bulunuyor.
Tabii bir de yatırım konusunda iyi olsanız dahi dolandırıcılar yüzünden zarar görebilirsiniz. THODEX vb. pek çok vakanın yaşandığını biliyoruz.
Bunun dışında, hack'leme yöntemiyle de kripto paraların çalınması örnekleri görülebiliyor.
Bu tür yatırım yapan kişilerin, ailelerin çok dikkatli olması gerekiyor.
"Bu borsalara hiç girmeyin" önerisinde bulunmuyoruz. Sadece risklerini göz önünde bulundurun ve bağımlı olmamaya çalışın, birikimlerinizin tamamını kullanmayın. Bu tip davranışları gösteriyorsanız ve engel olamıyorsanız mutlaka profesyonel psikolojik yardım alın.
